الفوائد (ابوشیخ اصفهانی): تفاوت میان نسخه‌ها

'''الفوائد''' اثر [[ابوالشیخ، عبدالله بن محمد|عبدالله بن محمد بن جعفر بن حیان]] معروف به [[ابوالشیخ، عبدالله بن محمد|ابوالشیخ اصفهانی]] (متوفی 369ق)، کتابی است عربی در یک جلد به زبان عربی با موضوع احادیث و روایات اسلامی. فوائد در اصطلاح به کتاب‎هایی اطلاق می‎شد که استاد در آن اصولی را که از اساتید خودش شنیده یا جمع کرده را برای شاگردانش ارائه می‎دهد. معمولاً این امر در یک یا چند جلسه بیان می‎شود. ازاین‎روست که کتاب‎های فوائد مانند کتاب‎های سنن و جوامع به ترتیب خاصی مرتب نشده‎اند.

الفوائد، یک اثر علمی نافع است که از علمای پیشین برای ما به یادگار مانده است. این کتاب را یکی از ائمه اهل سنت نوشته است. ظاهراً محقق این اثر در تلاش احیای مجموعه‎ای از آثار پیشینیان بوده که این کتاب یکی از آن‎هاست.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39843/1/9 ر.ک: مقدمه محقق، ص9]</ref>

فوائد در اصطلاح به کتاب‎هایی اطلاق می‎شد که استاد در آن اصولی را که از اساتید خودش شنیده یا از شیوخ خود جمع کرده را برای شاگردانش ارائه می‎دهد. معمولاً این امر در یک یا چند جلسه بیان می‎شود. ازاین‎روست که کتاب‎های فوائد مانند کتاب‎های سنن و جوامع به ترتیب خاصی مرتب نشده‎اند. یا مانند کتاب‎های مسانید مرویات یک صحابی را در یکجا در خود جمع نکرده است. البته این بدین معنی نیست که صاحبان فوائد در این کتاب‎ها به امور دیگری که مربوط به حدیث است مانند دقت در اسناد یا اثبات لفظ معینی در حدیث یا طریق معینی در اثبات متن حدیث یا قصد علو در اسناد و...، نیز اعتنایی نداشته‎اند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39843/1/19 ر.ک: همان، ص19]</ref> البته اصطلاح فوائد، نزد محدثان به معنی کتاب‎هایی است که در آن غرائب احادیث شیوخ و مفردات مرویاتشان ذکر می‎شود که طبعاً این کتاب‎ها مشتمل بر احادیث صحیح و ضعیف خواهد بود و در این صورت می‎توان آن را به معنی غرائب گرفت.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39843/1/20 ر.ک: همان، ص20]</ref>

پیش از شروع مطالب کتاب نام شاگردانی که این فوائد را شنیده و بازگو نموده‎اند چنین آمده است: «الجزء فیه: فوائد ابی محمد عبدالله بن محمد بن جعفر بن حیان ابی الشیخ؛ روایة ابی‎عبدالله احمد بن محمد بن الحسین الملنجی عنه، و عنه ابوسعید احمد بن محمد بن الحسین الحبّال؛ روایة الشیخ الإمام الحافظ شیخ الإسلام فخر الأئمة جمال الحفّاظ بقیة السلف أبی طاهر أحمد بن محمد بن أحمد السلفی الإصبهانی عنه –رضی‎الله‎عنه-، و فیه فوائد کثیرة غیر ذلک، سماع لابی‎عبدالله محمد بن المجلّی بن علی المقری الجزری، نفعه الله بالعلم».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39843/1/29 ر.ک: متن کتاب، ص29]</ref>

در روایتی از کتاب می‎خوانیم: حدثنا عبدالرحمن بن محمد بن حماد: حدثنا محمد بن الولید البسری: حدثنا محمد بن جعفر: حدثنا شعبة: حدثنا قتادة؛ یحدث عن أنس أن رسول‎الله(ص) قال: «قال ربکم تبارک‎وتعالی: إذا تقرب العبد منی شبرا؛ تقربت منه ذراعا، و إذا تقرب منی ذراعا؛ تقربت إلیه باعا، و إذا أتانی یمشی؛ أتیته هرولة»؛ در حدیثی که عبدالرحمن بن محمد حماد از قول أنس از پیامبر خدا(ص) نقل می‌کند آمده: خدای متعال فرموده: اگر بنده من به‎اندازه یک وجب (شبر) به من نزدیک شود من به‎اندازه یک ذراع به او نزدیک می‎شوم، اگر به‎اندازه یک ذراع به من نزدیک شود من به‎اندازه یک باع (به اندازه گشودن دو دست) نزدیکش می‎شوم، اگر او با حالت پیاده‎روی معمولی به سمت من قدم بردارد من با حالت هروله به سوی او می‎روم.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39843/1/32 ر.ک: همان، ص32]</ref>