العمدة في أصول‌الدين: تفاوت میان نسخه‌ها

شاید بتوان گفت: کتاب «العمدة في أصول الدين» آینه مختصر کتاب «[[تبصرة الأدلة في أصول‌الدين علی طريقة الإمام أبي‌منصور الماتريدي|تبصرة الأدلة]]» [[نسفی، میمون بن محمد|ابومعین نسفی]] است؛ بلکه تبصره را می‎توان فهرست مفصل این کتاب شمرد. در این اثر، همان ترتیب ارائه مباحث بلکه همان ترتیب ابواب و فصولی را شاهدیم که در «التبصرة» شاهدیم. بااین‎حال، ایجاز این اثر، از ارزش آن نمی‎کاهد و برای کسانی خوب است که نمی‎خواهند خیلی در مباحث تفصیلی عمیق شوند و منظورشان مرور سریعی از آرای اهل سنت و جماعت، به‎ویژه ماتریدیان است.

محقق، مقدمه کتاب را با ستایش خدای متعال و پیامبر اکرم(ص) و خاندان و اصحاب ایشان آغاز می‎کند. سپس خدا را به خاطر اینکه ابوحنیفه نعمان (متوفی 150ق) را مقتدای شریعت و قائد امت قرار داده و علوم را به دست او میان مسلمین آشکار کرده و در میان مؤمنین نشر داده و احکام شرعی را از اسلاف گرفته و به اخلاف رسانده، شکر می‎کند. سپس می‎نویسد: برادران! بدانید که علوم زیادند و عمرها کوتاه. پس بهتر است که عمر در أهم علوم صرف شود و به نفع بردن از اعم بپردازیم. کتاب «العمدة في أصول الدين» دارای اهمیت خاصی است زیرا حجم کوچکی از میراث عظیمی را به نمایش می‎گذارد که تاکنون چیز زیادی از آن ارائه نشده است؛ و آن میراث عظیم، میراث مکتب ماتریدی در علم کلام است. مکتب ماتریدی از مکاتب بزرگ اهل سنت و جماعت است و پا‎به‎پای مکتب اشعری می‎آید. الا اینکه اوضاع سیاسی و عقیدتی بیشتر با انتشار آرای اشعریان از اهل سنت یار بوده تا ماتریدیان. تا چندی پیش، کتاب شرح عقاید نسفیه نجم‎الدین ابوحفص عمر بن محمد نسفی (متوفی 537ق) برای طلاب تدریس می‎شد؛ این کتاب شامل افکار اهل سنت و جماعت بود و به مکتب ماتریدیه یا اشعریان تخصیص نداشت. ازاین‎رو به نظر محقق آمده که به هدف کشف از میراث این مکتب بر نشر برخی از این تصانیف، اقدام کند. او این کار را حق واجب و فرض لازم بر خود دانسته و سعی کرده با تمام مشغله‎هایی که داشته و مشکلاتی مانند کمبود قصور ماده این صناعت و... در حد طاقت و وسعش بر این امر بکوشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38970/1/3 ر.ک: مقدمه محقق، ص3-4]</ref>

از اهم فصول «العمدة» فصل‎های اولیه کتاب است که طریقه شناخت دینی اعم از حسی و خبری و عقلی را تبیین می‎کند. در واقع این فصول از فلسفه گرفته شده است.

می‎توان گفت: کتاب «العمدة في أصول الدين» آینه مختصر کتاب «[[تبصرة الأدلة في أصول‌الدين علی طريقة الإمام أبي‌منصور الماتريدي|تبصرة الأدلة]]» [[نسفی، میمون بن محمد|ابومعین نسفی]] است. بلکه تبصره را می‎توان فهرست مفصل این کتاب شمرد. در این اثر، همان ترتیب ارائه مباحث بلکه همان ترتیب ابواب و فصولی را شاهدیم که در «التبصرة» شاهدیم. بااین‎حال، ایجاز این اثر، از ارزش آن نمی‎کاهد و برای کسانی خوب است که نمی‎خواهند خیلی در مباحث تفصیلی عمیق شوند و منظورشان مرور سریعی از آرای اهل سنت و جماعت، به‎ویژه ماتریدیان است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/38970/1/62 ر.ک: همان]</ref>