پرش به محتوا

أربع رسائل (بلاغی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۱ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا'
جز (جایگزینی متن - 'می‎ک' به 'می‌ک')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
خط ۴۷: خط ۴۷:


==ساختار==
==ساختار==
کتاب با مقدمه مفصل محقق اثر در معرفی نویسنده و معرفی این چهار رساله آغاز شده است و به دنبال آن چهار رساله مذکور می‎آید که ابتدای هرکدام مقدمه‎ای ذکر شده است.
کتاب با مقدمه مفصل محقق اثر در معرفی نویسنده و معرفی این چهار رساله آغاز شده است و به دنبال آن چهار رساله مذکور می‎آید که ابتدای هرکدام مقدمه‌ای ذکر شده است.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
محقق کتاب در مقدمه با ذکر روایتی از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] بر اهمیت انتشار احادیث اهل‎بیت(ع) و تأثیر آن در تقویت عقاید مذهبی شیعه تأکید کرده است. آنحضرت در پاسخ به سؤال معاویة بن عمار از برتری عالمی که احادیث ایشان را روایت می‌کند و با این کار بنیه‎های اعتقادی شیعیان را استحکام می‎بخشد و عابدی که تنها به عبادت مشغول است، می‎فرماید: «راوی حدیث ما که قلوب شیعه ما را تقویت می‌کند از هزار عابد بهتر است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/6 ر.ک: مقدمه محقق، ص6]</ref>.
محقق کتاب در مقدمه با ذکر روایتی از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] بر اهمیت انتشار احادیث اهل‎بیت(ع) و تأثیر آن در تقویت عقاید مذهبی شیعه تأکید کرده است. آنحضرت در پاسخ به سؤال معاویة بن عمار از برتری عالمی که احادیث ایشان را روایت می‌کند و با این کار بنیه‎های اعتقادی شیعیان را استحکام می‎بخشد و عابدی که تنها به عبادت مشغول است، می‎فرماید: «راوی حدیث ما که قلوب شیعه ما را تقویت می‌کند از هزار عابد بهتر است»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/6 ر.ک: مقدمه محقق، ص6]</ref>.


به اعتقاد محقق فعالیت‎های علامه بلاغی از مصادیق حقیقی حدیث امام(ع) است. از بین چهار مقاله‎ای که در این کتاب منتشر شده است یکی از این مقالات پیش‎ازاین یک‎بار و دوتای دیگر بیش از یک‎بار در جاهای مختلفی منتشر شده است؛ اما چهارمی برای اولین بار منتشر شده و ضمن این مجموعه آمده است<ref>ر.ک: همان</ref>. او هدف از انتشار این چهار رساله در کتاب واحد -گذشته از نفیس بودن این آثار و اثر آن‎ها در بنای فکری شیعه، به‎ویژه در عصر حاضر- را استفاده آسان‎تر و بیشتر از آن‎ها دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/7 ر.ک: همان، ص7]</ref>.
به اعتقاد محقق فعالیت‎های علامه بلاغی از مصادیق حقیقی حدیث امام(ع) است. از بین چهار مقاله‌ای که در این کتاب منتشر شده است یکی از این مقالات پیش‎ازاین یک‎بار و دوتای دیگر بیش از یک‎بار در جاهای مختلفی منتشر شده است؛ اما چهارمی برای اولین بار منتشر شده و ضمن این مجموعه آمده است<ref>ر.ک: همان</ref>. او هدف از انتشار این چهار رساله در کتاب واحد -گذشته از نفیس بودن این آثار و اثر آن‎ها در بنای فکری شیعه، به‎ویژه در عصر حاضر- را استفاده آسان‎تر و بیشتر از آن‎ها دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/7 ر.ک: همان، ص7]</ref>.


در ابتدای اثر شرح‎حال نویسنده، شاگردان و آثار به‎تفصیل ذکر شده است. در بخشی از آن، سخنان علمای بزرگ شیعه در رابطه با شخصیت و جایگاه علمی و مذهبی علامه بلاغی گردآوری شده است. [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ طهرانی]] درباره این شخصیت می‎نویسد: «او یکی از مفاخر عصر از جهت علم و عمل و از یگانه‎ها و نوادری بود که تمام زندگی و اوقاتش را به خدمت دین حنیف اختصاص داد و در حقیقت نمونه سلفی بود که وجودش در این زمان نادر بود»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/14 ر.ک: همان، ص15-14]</ref>.
در ابتدای اثر شرح‎حال نویسنده، شاگردان و آثار به‎تفصیل ذکر شده است. در بخشی از آن، سخنان علمای بزرگ شیعه در رابطه با شخصیت و جایگاه علمی و مذهبی علامه بلاغی گردآوری شده است. [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ طهرانی]] درباره این شخصیت می‎نویسد: «او یکی از مفاخر عصر از جهت علم و عمل و از یگانه‎ها و نوادری بود که تمام زندگی و اوقاتش را به خدمت دین حنیف اختصاص داد و در حقیقت نمونه سلفی بود که وجودش در این زمان نادر بود»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/14 ر.ک: همان، ص15-14]</ref>.


از جمله مسائل کلامی که شیعه امامیه را از دیگر مذاهب ممتاز می‌کند «بداء» است. مذاهب دیگر با جهل به ادله آن یا تجاهل نسبت به این اعتقاد، شیعه امامیه را محکوم می‌کنند. علمای شیعه اقدام به رد این اتهامات و شبهات کرده و در فرهنگ‎نامه‎های حدیثی خود روایاتی که از عترت طاهره در زمینه «بداء» ذکر شده را آورده‎ و فصول و مباحث خاصی از کتب کلامی و اعتقادی و غیر آن را به آن اختصاص داده‎اند. همچنین کتب و رساله‎های مستقلی در این موضوع نوشته‎اند. در حقیقت تقریباً هیچ کتابی که شیعه در موضوع عقاید و کلام نوشته از بحث بداء خالی نیست. این کثرت تألیف به‎گونه‎ای است که [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ طهرانی]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذریعه]] از 30 کتاب و رساله مستقل در این موضوع نام می‎برد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/44 ر.ک: همان، ص45-44]</ref>.
از جمله مسائل کلامی که شیعه امامیه را از دیگر مذاهب ممتاز می‌کند «بداء» است. مذاهب دیگر با جهل به ادله آن یا تجاهل نسبت به این اعتقاد، شیعه امامیه را محکوم می‌کنند. علمای شیعه اقدام به رد این اتهامات و شبهات کرده و در فرهنگ‎نامه‎های حدیثی خود روایاتی که از عترت طاهره در زمینه «بداء» ذکر شده را آورده‎ و فصول و مباحث خاصی از کتب کلامی و اعتقادی و غیر آن را به آن اختصاص داده‌اند. همچنین کتب و رساله‎های مستقلی در این موضوع نوشته‌اند. در حقیقت تقریباً هیچ کتابی که شیعه در موضوع عقاید و کلام نوشته از بحث بداء خالی نیست. این کثرت تألیف به‎گونه‌ای است که [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ طهرانی]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذریعه]] از 30 کتاب و رساله مستقل در این موضوع نام می‎برد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/44 ر.ک: همان، ص45-44]</ref>.


«مسأله في البداء» از بهترین کتب در موضوع بداء است. این کتاب از اختصار مخل و تطویل ممل بدور و با آنکه رساله مختصری است اما پژوهشگر را از دیگر کتب بی‎نیاز می‌کند. این موضوع حکایت از منزلت و جایگاه والای نویسنده حکایت می‌کند. این اثر با اسلوبی واضح و روشن و سبکی قوی نوشته و بر استدلالی زیبا بنیان نهاده شده است. پر از اصطلاحات علمی و تعبیرات دشواری که بسیاری نمی‎فهمند نیست. هیچ سؤالی در آن طرح نشده مگر اینکه با دلیلی قوی و محکم پاسخ داده شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/46 ر.ک: همان، ص46]</ref>.
«مسأله في البداء» از بهترین کتب در موضوع بداء است. این کتاب از اختصار مخل و تطویل ممل بدور و با آنکه رساله مختصری است اما پژوهشگر را از دیگر کتب بی‎نیاز می‌کند. این موضوع حکایت از منزلت و جایگاه والای نویسنده حکایت می‌کند. این اثر با اسلوبی واضح و روشن و سبکی قوی نوشته و بر استدلالی زیبا بنیان نهاده شده است. پر از اصطلاحات علمی و تعبیرات دشواری که بسیاری نمی‎فهمند نیست. هیچ سؤالی در آن طرح نشده مگر اینکه با دلیلی قوی و محکم پاسخ داده شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/46 ر.ک: همان، ص46]</ref>.
خط ۶۲: خط ۶۲:
نویسنده گاه مطالبش را به کتاب دیگرش «نصائح الهدی» که ردی بر بابیت و بهاییت و شبهات آن‎هاست ارجاع داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>.
نویسنده گاه مطالبش را به کتاب دیگرش «نصائح الهدی» که ردی بر بابیت و بهاییت و شبهات آن‎هاست ارجاع داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>.


«نسمات الهدی و نفحات المهدي»، رساله‎ای در رد افترائات و شبهات زکی نجیب محمود مصری نسبت به عقاید شیعه اثنا‎عشریه است. البته این اکاذیب و شبهات زائیده روزگار او و ثمره افکار او نیست؛ بلکه بازتاب گفته‎های معاندین و مکابرین پیشین است. البته این اتهامات حکایت از سوء باطن و خبث نیت او دارد؛ زیرا در کتبش قضیه اعتقاد به امام مهدی(عج) و سرداب غیبت، قیام امام (ع) را با بی‎انصافی مطرح کرده است. نویسنده با ادله و براهین قوی با استفاده از منابع مهم اهل سنت شبهات او را رد کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>.
«نسمات الهدی و نفحات المهدي»، رساله‌ای در رد افترائات و شبهات زکی نجیب محمود مصری نسبت به عقاید شیعه اثنا‎عشریه است. البته این اکاذیب و شبهات زائیده روزگار او و ثمره افکار او نیست؛ بلکه بازتاب گفته‎های معاندین و مکابرین پیشین است. البته این اتهامات حکایت از سوء باطن و خبث نیت او دارد؛ زیرا در کتبش قضیه اعتقاد به امام مهدی(عج) و سرداب غیبت، قیام امام (ع) را با بی‎انصافی مطرح کرده است. نویسنده با ادله و براهین قوی با استفاده از منابع مهم اهل سنت شبهات او را رد کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>.


«البلاغ المبين»، از دیگر آثار بلاغی است که در آن اسلوب جدیدی برای دست‎یابی به مفهوم عبودیت برای خداوند متعال و هدف از خلقت بشر و مسئولیت‎های مترتب بر آن تألیف شده است. متن رساله گفتگوی بین دو شخصیت با نام «عبدالله» و «رمزی» است. پس کتاب به شیوه محاوره که در ادبیات روایی رایج است تألیف شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/52 ر.ک: همان، ص52]</ref>.
«البلاغ المبين»، از دیگر آثار بلاغی است که در آن اسلوب جدیدی برای دست‎یابی به مفهوم عبودیت برای خداوند متعال و هدف از خلقت بشر و مسئولیت‎های مترتب بر آن تألیف شده است. متن رساله گفتگوی بین دو شخصیت با نام «عبدالله» و «رمزی» است. پس کتاب به شیوه محاوره که در ادبیات روایی رایج است تألیف شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/52 ر.ک: همان، ص52]</ref>.
خط ۶۸: خط ۶۸:
در گفتگوهای بین دو شخصیت این رساله، شیخ بلاغی از ابزارهایی چون مثل‎ها و دلایل عقلی بر اثبات خالق صانع و وجوب عبادتش و اطاعت اوامر و شکر نعمتش استفاده برده است. ضرب‎المثل‎هایی که بلاغی در کتابش آورده در زمان تألیف کتاب -پیش از هفتاد- از ساخته‎های جدید و تازه‎هایی بوده که نیازمند تفکر و باعث عبرت بود، اما امروزه از سخنان رایجی است که به آن‎ها توجه نمی‎شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/53 ر.ک: همان، ص53]</ref>.
در گفتگوهای بین دو شخصیت این رساله، شیخ بلاغی از ابزارهایی چون مثل‎ها و دلایل عقلی بر اثبات خالق صانع و وجوب عبادتش و اطاعت اوامر و شکر نعمتش استفاده برده است. ضرب‎المثل‎هایی که بلاغی در کتابش آورده در زمان تألیف کتاب -پیش از هفتاد- از ساخته‎های جدید و تازه‎هایی بوده که نیازمند تفکر و باعث عبرت بود، اما امروزه از سخنان رایجی است که به آن‎ها توجه نمی‎شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/53 ر.ک: همان، ص53]</ref>.


«الرد علی الوهابية»، در رد فرقه گمراه و گمراه‎کننده وهابیت است. تا امروز علمای اسلام با مذاهب مختلف در رد عقاید و انکار سخنان باطل و شبهاتشان کتب و رساله‎های فراوان نوشته‎اند. این ردیه‎های قاطع بر ضد وهابیت وجود آن را در مهد ظهورش یعنی سرزمین حجاز محدود کرد. استمرار وجود وهابیت نیز تنها با قوت آهن و آتش بوده است؛ چراکه نمی‎توانند با دیگران با حجت و برهان مبارزه کنند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/55 ر.ک: همان، ص55]</ref>.
«الرد علی الوهابية»، در رد فرقه گمراه و گمراه‎کننده وهابیت است. تا امروز علمای اسلام با مذاهب مختلف در رد عقاید و انکار سخنان باطل و شبهاتشان کتب و رساله‎های فراوان نوشته‌اند. این ردیه‎های قاطع بر ضد وهابیت وجود آن را در مهد ظهورش یعنی سرزمین حجاز محدود کرد. استمرار وجود وهابیت نیز تنها با قوت آهن و آتش بوده است؛ چراکه نمی‎توانند با دیگران با حجت و برهان مبارزه کنند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/55 ر.ک: همان، ص55]</ref>.


از جمله شبهات وهابیت شرک‎آلود بودن زیارت قبور و دست کشیدن و بوسیدن و تبرک به آن‎هاست. به اعتقاد وهابیت عبادت یعنی خضوع و این کارها نیز خضوع و همانند عبادت بت‎پرستان است. نویسنده اولاً این کارها را از مصادیق خضوع نمی‎داند. برفرض قبول نیز مطلق خضوع را عبادت نمی‎داند و گرنه همه مردم حتی وهابیان مشرک بودند؛ چراکه آن‎ها هم در برابر رؤسا و امراء و بزرگان مقداری خضوع می‌کنند و فرزندان در برابر پدران، خادمان در برابر مخدومین، بندگان در برابر موالی و هر طبقه‎ای از مردم در برابر مافوقش قدری خضوع و تواضع می‌کنند. آیا خداوند متعال در کریمه «وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ» ﴿اسراء، 24﴾، به هنگام امر به خضوع برای والدین امر به عبادت ایشان کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/217 ر.ک: متن کتاب، ص218-217]</ref>.
از جمله شبهات وهابیت شرک‎آلود بودن زیارت قبور و دست کشیدن و بوسیدن و تبرک به آن‎هاست. به اعتقاد وهابیت عبادت یعنی خضوع و این کارها نیز خضوع و همانند عبادت بت‎پرستان است. نویسنده اولاً این کارها را از مصادیق خضوع نمی‎داند. برفرض قبول نیز مطلق خضوع را عبادت نمی‎داند و گرنه همه مردم حتی وهابیان مشرک بودند؛ چراکه آن‎ها هم در برابر رؤسا و امراء و بزرگان مقداری خضوع می‌کنند و فرزندان در برابر پدران، خادمان در برابر مخدومین، بندگان در برابر موالی و هر طبقه‌ای از مردم در برابر مافوقش قدری خضوع و تواضع می‌کنند. آیا خداوند متعال در کریمه «وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ» ﴿اسراء، 24﴾، به هنگام امر به خضوع برای والدین امر به عبادت ایشان کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/23932/1/217 ر.ک: متن کتاب، ص218-217]</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش