۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
نامه‌های عین القضات همدانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'غالبا' به 'غالباً '
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
جز (جایگزینی متن - 'غالبا' به 'غالباً ') |
||
| خط ۵۹: | خط ۵۹: | ||
از جمله دستورات اخلاقى كه در نامه‌ها به مريدان داده است، يكى خدمت كردن به مردان الهى است، تشويق به انجام نماز، دعا در روز جمعه براى احوال قلبى و معنوى و يك روز در هفته روزه داشتن و در پايان اغلب مكاتيب، به احسان و صدقه و نيكى به مردم سفارش مى‌كند. هنگام بحث از علم معامله و اخلاق و سلوك، مطالب را به اختصار برگزار مى‌كند و سالك را به كتاب‌های «قوت القلوب» ابوطالب مكّى و «احياء العلوم» [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمّد غزالى]] حواله مى‌كند. نثر مكتوبات بسيار ساده و بى‌تكلّف است و ذوق سرشار نویسنده، آن را از هر قيدى رهايى داده است و در واقع، نثرى است به زبان امروز؛ حتى در برخى موارد، ساده‌تر. نویسنده، تمام سعيش بر بيان حقايق بوده و به عالم الفاظ توجهى نداشته است. بسيارى از نامه‌ها، با «بسم الله الرحمن الرحيم» آغاز شده‌اند. برخى از نامه‌ها، با «و السّلام» پايان پذيرفته‌اند و در برخى از آنها، بعد از «و السّلام»، جمله «و الحمد لله ربّ العالمين» نيز ذكر شده است و در بعضى ديگر از آنها بعد از جمله «و الحمد لله ربّ العالمين»، بر پيامبر و خاندانش درود فرستاده شده است. آيات و احاديث و اشعار فارسى و عربى فراوان، به‌صورت تمثيل يا استشهاد و يا به‌عنوان موضوع اصلى در آن به كار رفته و اين خود، نمايان‌گر احاطه نویسنده بر مفاهيم قرآنى و احاديث و تبحّر وى در علوم ادبى مى‌باشد و البته عين القضات، براى اين نامه‌ها و نفوذ و تأثير آنها ارزش بسيارى قائل بوده است. | از جمله دستورات اخلاقى كه در نامه‌ها به مريدان داده است، يكى خدمت كردن به مردان الهى است، تشويق به انجام نماز، دعا در روز جمعه براى احوال قلبى و معنوى و يك روز در هفته روزه داشتن و در پايان اغلب مكاتيب، به احسان و صدقه و نيكى به مردم سفارش مى‌كند. هنگام بحث از علم معامله و اخلاق و سلوك، مطالب را به اختصار برگزار مى‌كند و سالك را به كتاب‌های «قوت القلوب» ابوطالب مكّى و «احياء العلوم» [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمّد غزالى]] حواله مى‌كند. نثر مكتوبات بسيار ساده و بى‌تكلّف است و ذوق سرشار نویسنده، آن را از هر قيدى رهايى داده است و در واقع، نثرى است به زبان امروز؛ حتى در برخى موارد، ساده‌تر. نویسنده، تمام سعيش بر بيان حقايق بوده و به عالم الفاظ توجهى نداشته است. بسيارى از نامه‌ها، با «بسم الله الرحمن الرحيم» آغاز شده‌اند. برخى از نامه‌ها، با «و السّلام» پايان پذيرفته‌اند و در برخى از آنها، بعد از «و السّلام»، جمله «و الحمد لله ربّ العالمين» نيز ذكر شده است و در بعضى ديگر از آنها بعد از جمله «و الحمد لله ربّ العالمين»، بر پيامبر و خاندانش درود فرستاده شده است. آيات و احاديث و اشعار فارسى و عربى فراوان، به‌صورت تمثيل يا استشهاد و يا به‌عنوان موضوع اصلى در آن به كار رفته و اين خود، نمايان‌گر احاطه نویسنده بر مفاهيم قرآنى و احاديث و تبحّر وى در علوم ادبى مى‌باشد و البته عين القضات، براى اين نامه‌ها و نفوذ و تأثير آنها ارزش بسيارى قائل بوده است. | ||
در خلال نثر، از آيات و احاديث، به‌صورت‌هاى گوناگون استفاده شده است. غالباً چند آيه يا حديث را در كنار هم به كار برده است. گاهى نيز جملات عربى به اول و آخر آيات اضافه كرده و در كنار آن، از ادبيّات عرب هم به ميزان بسيار بهره گرفته است؛ گاه، به‌صورت تك‌واژه‌ها و گاه، به‌صورت تركيبات عربى. هم‌چنين جملات دعایى نيز اغلب به عربى ذكر شده‌اند؛ به همين سبب، فراوان، با نثر ملمع روبه‌رو هستيم. پاره‌اى لغات نادر و كم‌ياب كه امروزه كمتر به كار مى‌روند و براى فهم آنها بايد به فرهنگ‌ها و لغت‌نامه مراجعه كرد، مورد استفاده واقع شده است. بخش اعظم اين لغات، عربى هستند، البته بايد يادآورى كرد كه اين اصطلاحات و لغات و تركيبات، اغلب، در مصطلحات و محاورات مردم آن روز معمول و جارى بوده است و اين امر، از فصاحت و بلاغت نامه‌ها چيزى كم و يا فهم آن را مشكل نكرده است. | در خلال نثر، از آيات و احاديث، به‌صورت‌هاى گوناگون استفاده شده است. غالباً ً چند آيه يا حديث را در كنار هم به كار برده است. گاهى نيز جملات عربى به اول و آخر آيات اضافه كرده و در كنار آن، از ادبيّات عرب هم به ميزان بسيار بهره گرفته است؛ گاه، به‌صورت تك‌واژه‌ها و گاه، به‌صورت تركيبات عربى. هم‌چنين جملات دعایى نيز اغلب به عربى ذكر شده‌اند؛ به همين سبب، فراوان، با نثر ملمع روبه‌رو هستيم. پاره‌اى لغات نادر و كم‌ياب كه امروزه كمتر به كار مى‌روند و براى فهم آنها بايد به فرهنگ‌ها و لغت‌نامه مراجعه كرد، مورد استفاده واقع شده است. بخش اعظم اين لغات، عربى هستند، البته بايد يادآورى كرد كه اين اصطلاحات و لغات و تركيبات، اغلب، در مصطلحات و محاورات مردم آن روز معمول و جارى بوده است و اين امر، از فصاحت و بلاغت نامه‌ها چيزى كم و يا فهم آن را مشكل نكرده است. | ||
عين القضات، در ضمن كلام خود در نامه‌ها، اغلب، از اشعار فارسى و عربى به اقتضاى مطلب، به‌عنوان شاهد و تمثيل و براى تكميل معنى از خود ذكر مى‌كند. غالب اين اشعار، به‌صورت رباعى است؛ رباعيات دل‌نشينى كه همه با لحن و انديشه عرفانى سروده شده‌اند و دقايق و رموز عرفانى به زيباترين وجه در آنها بيان گرديده است. وى، به ندرت، به شعر شاعران و اساتيد قديم، به‌عنوان شاهد مثال با ذكر نام شاعر و سراينده اشاره كرده است؛ با اين حال از همين شواهد مى‌توان پى برد كه عين القضات، از بين شعراى فارسى‌گوى و تازى‌گوى به چه كسانى نظر داشته است. در حدود 520 بيت شعر فارسى و 190 بيت شعر عربى در اين نامه‌ها به چشم مى‌خورد. | عين القضات، در ضمن كلام خود در نامه‌ها، اغلب، از اشعار فارسى و عربى به اقتضاى مطلب، به‌عنوان شاهد و تمثيل و براى تكميل معنى از خود ذكر مى‌كند. غالب اين اشعار، به‌صورت رباعى است؛ رباعيات دل‌نشينى كه همه با لحن و انديشه عرفانى سروده شده‌اند و دقايق و رموز عرفانى به زيباترين وجه در آنها بيان گرديده است. وى، به ندرت، به شعر شاعران و اساتيد قديم، به‌عنوان شاهد مثال با ذكر نام شاعر و سراينده اشاره كرده است؛ با اين حال از همين شواهد مى‌توان پى برد كه عين القضات، از بين شعراى فارسى‌گوى و تازى‌گوى به چه كسانى نظر داشته است. در حدود 520 بيت شعر فارسى و 190 بيت شعر عربى در اين نامه‌ها به چشم مى‌خورد. | ||