۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
جز (جایگزینی متن - 'سوال' به 'سؤال') |
||
خط ۲۷: | خط ۲۷: | ||
}} | }} | ||
'''اسئله و اجوبه رشيدى'''، تألیف [[رشيد الدين فضلالله همدانى]]، پاسخهاى خواجه به | '''اسئله و اجوبه رشيدى'''، تألیف [[رشيد الدين فضلالله همدانى]]، پاسخهاى خواجه به سؤالاتى است كه از وى پرسيدهاند. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
دانشمندى به نام مجدالدين عالى شاه بن حسن حسینى عريضى ابرقوهى، به سال 711ق چهار مسأله از خواجه استفسار كرده و او پاسخ داده است. البته جز او كسان ديگرى نيز بودهاند كه به همین صورت | دانشمندى به نام مجدالدين عالى شاه بن حسن حسینى عريضى ابرقوهى، به سال 711ق چهار مسأله از خواجه استفسار كرده و او پاسخ داده است. البته جز او كسان ديگرى نيز بودهاند كه به همین صورت سؤالهاى خود را مطرح كردهاند و از خواجه پاسخهاى مناسب را دريافت داشتهاند، به طورى كه این کتاب؛ مشتمل بر بيست و پنج بخش است كه برخى از ابواب آن به صورت سؤال و جواب مطرح شده و قسمتى از فقرات آن شكل توضيحى و تفسيرى و كلامى به خود گرفته است. | ||
عناوین فقرات مذكور در متن کتاب به شرح ذيل است: | عناوین فقرات مذكور در متن کتاب به شرح ذيل است: | ||
خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
3- اسئله ملك الحكماء و الاطباء حكيم فرنگى: هفت مسأله فلسفى پزشكى است با ديباچه حكيم فرنگى كه نام آن در نسخه سفيد مانده است. | 3- اسئله ملك الحكماء و الاطباء حكيم فرنگى: هفت مسأله فلسفى پزشكى است با ديباچه حكيم فرنگى كه نام آن در نسخه سفيد مانده است. | ||
4- | 4- سؤال مولانا معظم ملك الافاضل نورالدين كوه كيلوئى: | ||
اين | اين سؤال درباره مجهول مطلق است كه: المجهول المطلق لا يمكن الحكم عليه.خواجه نخست نظر ديگر وى را گفته و سپس نظر خود را آورده است. | ||
5- | 5- سؤال مولانا معظم... عمادالدوله و الدين المطرزى: | ||
مشتمل بر تنها یک پرسش درباره حرص و ديگر كاستىهاى روانى در مردمان و قول قرآن: '''و لقد كرمنا بنى آدم...و فضلناهم على كثير ممن خلقنا''' تفضيلا است. پاسخ درمقام انسانى و پندآمیز است. | مشتمل بر تنها یک پرسش درباره حرص و ديگر كاستىهاى روانى در مردمان و قول قرآن: '''و لقد كرمنا بنى آدم...و فضلناهم على كثير ممن خلقنا''' تفضيلا است. پاسخ درمقام انسانى و پندآمیز است. | ||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
6- اعتذار: در آن از مشغوليت بسيار به كارهاى ساختمانى و درختكارى اظهار شرمندگى مىكند و در واقع جواب این پرسش عمومى را مىدهد كه برخى در پنهان از یکديگر مىپرسند، این پيرمرد با این جايگاه در دانشها و دارایىها كه به دست آورده چه آزمند است. سپس به بدگویى از بیکارى مىپردازد. | 6- اعتذار: در آن از مشغوليت بسيار به كارهاى ساختمانى و درختكارى اظهار شرمندگى مىكند و در واقع جواب این پرسش عمومى را مىدهد كه برخى در پنهان از یکديگر مىپرسند، این پيرمرد با این جايگاه در دانشها و دارایىها كه به دست آورده چه آزمند است. سپس به بدگویى از بیکارى مىپردازد. | ||
7- | 7- سؤال مولانا معظم عضدالدوله و الدين المطرزى: مطرزى در ديباچه سؤال به دشوارى موضوع و اينكه پيش از آن [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]]، اثير الدين ابهرى، ابن كمونه و... بدان پرداختهاند، اشاره مىكند و سپس پرسش خود را در میان مىگذارد: كسى درون اتاقى رفته و مىگوید كه هر سخنى كه من در این اتاق مىگویم دروغ است و غير از این سخنى نمىگوید و بيرون مىآيد. اكنون این سخن راست است يا دروغ.اگر راست است بايد دروغ باشد و اگر دروغ است بايد كه راست باشد. پس بايد هم راست باشد و هم دروغ و این محال است. | ||
8- | 8- سؤال مولانا معظم شهاب المله و الدين الزاكانى: پرسشى است درباره اينكه بارى تعالى قادر مختار است يا موجب بالذات. | ||
9- | 9- سؤال صاحب معظم ملك الوزراء و الامراء ناصرالدين امیر يحيى: پرسشى است عقيدتى درباره قتل پيامبران و عصمت ايشان. | ||
10- | 10- سؤال مولانا معظم شرف المله و الدين قاضى سيواس: پرسشى است درباره آيه: '''الم ذلك الکتاب لا ريب فيه هدى للمتقين'''. | ||
11- اسئله مولانا معظم ملك الافاضل و الحكما شمس المله و الدين الجوهرى السمنانى: این مسائل در شش بند عرضه مىشود: 1- تسلسل در جانب علت محال است؛ اما در جانب معلول جايز. 2- تقدم واجب بر عالم تقدم ذاتى باشد بر چه وجه مىباشد. 3- در خصوص مواليد سه گانه به واسطه فعل و انفعال عناصر اربعه. 4- حركات چهارگانه: ارادى، طبيعى، قسير و عرض. 5- حركات فلكى چگونه است؟ 6- اختلاف در نفوس بشرى، اختلاف اخلاق و صور، حركت نبض چگونه است؟ و... | 11- اسئله مولانا معظم ملك الافاضل و الحكما شمس المله و الدين الجوهرى السمنانى: این مسائل در شش بند عرضه مىشود: 1- تسلسل در جانب علت محال است؛ اما در جانب معلول جايز. 2- تقدم واجب بر عالم تقدم ذاتى باشد بر چه وجه مىباشد. 3- در خصوص مواليد سه گانه به واسطه فعل و انفعال عناصر اربعه. 4- حركات چهارگانه: ارادى، طبيعى، قسير و عرض. 5- حركات فلكى چگونه است؟ 6- اختلاف در نفوس بشرى، اختلاف اخلاق و صور، حركت نبض چگونه است؟ و... | ||
خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
به گفتگویى مىپردازد كه در شب دوشنبه 14 جمادى 709ق در مقام فراهان درباره شناخت ماه 29 و 30 روزه با پادشاه اسلام(كه ظاهرا اولجايتو است) داشته است. | به گفتگویى مىپردازد كه در شب دوشنبه 14 جمادى 709ق در مقام فراهان درباره شناخت ماه 29 و 30 روزه با پادشاه اسلام(كه ظاهرا اولجايتو است) داشته است. | ||
13- رساله | 13- رساله سؤالات علما: مباحث مقام سلطانيه: گفتگوهایى است در چهار مبحث متفاوت. | ||
14- تفسير آيه '''ولو شئنا لآتينا كل نفس هداها و لكن حق القول منى لاملان جهنم من الجنه و الناس اجمعين'''. | 14- تفسير آيه '''ولو شئنا لآتينا كل نفس هداها و لكن حق القول منى لاملان جهنم من الجنه و الناس اجمعين'''. | ||
خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
در این رساله به تعريف علم و سپس تقسيم علم به تصور و تصديق و تقسيمهاى ديگر؛ مانند شرعى و غير شرعى پرداخته شده و پس از آن عقل به چهار معنى تقسيم شده است: 1- جوهر مجرد،2- قوت نظرى، 3- عقلى كه مناط تكليف است، 4- مصطلح جمهور. | در این رساله به تعريف علم و سپس تقسيم علم به تصور و تصديق و تقسيمهاى ديگر؛ مانند شرعى و غير شرعى پرداخته شده و پس از آن عقل به چهار معنى تقسيم شده است: 1- جوهر مجرد،2- قوت نظرى، 3- عقلى كه مناط تكليف است، 4- مصطلح جمهور. | ||
24- | 24- سؤالات مرتضى معظم نظامالدين: چهار پرسش از هفت پرسش وى به جاى مانده است: پرسش چهارم درباره برترى امت محمد(ص) بر امت موسى(ع)، پنجم درباره معراج و آسمان هفتم و سدره المنتهى، پرسش ششم درباره پيامبر مرسل و پيامبر غير مرسل و علم لدنى است. پرسش هفتم درباره حديث: تنام عيناى و لاينام قلبى. | ||
25- | 25- سؤالات مولانا معظم عماد المله و الدين ابن الخوام. | ||
ویژگىهاى این اثر را مىتوان به چند دسته تقسيم كرد | ویژگىهاى این اثر را مىتوان به چند دسته تقسيم كرد |
ویرایش