أربع رسائل (بلاغی): تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

محقق کتاب در مقدمه با ذکر روایتی از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] بر اهمیت انتشار احادیث اهل‎بیت(ع) و تأثیر آن در تقویت عقاید مذهبی شیعه تأکید کرده است. آنحضرت در پاسخ به سؤال معاویة بن عمار از برتری عالمی که احادیث ایشان را روایت می‎کند و با این کار بنیه‎های اعتقادی شیعیان را استحکام می‎بخشد و عابدی که تنها به عبادت مشغول است، می‎فرماید: «راوی حدیث ما که قلوب شیعه ما را تقویت می‎کند از هزار عابد بهتر است»<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص6</ref>.

به اعتقاد محقق فعالیت‎های علامه بلاغی از مصادیق حقیقی حدیث امام(ع) است. از بین چهار مقاله‎ای که در این کتاب منتشر شده است یکی از این مقالات پیش‎ازاین یک‎بار و دوتای دیگر بیش از یک‎بار در جاهای مختلفی منتشر شده است؛ اما چهارمی برای اولین بار منتشر شده و ضمن این مجموعه آمده است<ref>ر.ک: همان</ref>. او هدف از انتشار این چهار رساله در کتاب واحد -گذشته از نفیس بودن این آثار و اثر آن‎ها در بنای فکری شیعه، به‎ویژه در عصر حاضر- را استفاده آسان‎تر و بیشتر از آن‎ها دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>.

در ابتدای اثر شرح‎حال نویسنده، شاگردان و آثار به‎تفصیل ذکر شده است. در بخشی از آن، سخنان علمای بزرگ شیعه در رابطه با شخصیت و جایگاه علمی و مذهبی علامه بلاغی گردآوری شده است. [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|شیخ آقابزرگ طهرانی]] درباره این شخصیت می‎نویسد: «او یکی از مفاخر عصر از جهت علم و عمل و از یگانه‎ها و نوادری بود که تمام زندگی و اوقاتش را به خدمت دین حنیف اختصاص داد و در حقیقت نمونه سلفی بود که وجودش در این زمان نادر بود»<ref>ر.ک: همان، ص15-14</ref>.

از جمله مسائل کلامی که شیعه امامیه را از دیگر مذاهب ممتاز می‎کند «بداء» است. مذاهب دیگر با جهل به ادله آن یا تجاهل نسبت به این اعتقاد، شیعه امامیه را محکوم می‎کنند. علمای شیعه اقدام به رد این اتهامات و شبهات کرده و در فرهنگ‎نامه‎های حدیثی خود روایاتی که از عترت طاهره در زمینه «بداء» ذکر شده را آورده‎ و فصول و مباحث خاصی از کتب کلامی و اعتقادی و غیر آن را به آن اختصاص داده‎اند. همچنین کتب و رساله‎های مستقلی در این موضوع نوشته‎اند. در حقیقت تقریباً هیچ کتابی که شیعه در موضوع عقاید و کلام نوشته از بحث بداء خالی نیست. این کثرت تألیف به‎گونه‎ای است که [[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ طهرانی]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذریعه]] از 30 کتاب و رساله مستقل در این موضوع نام می‎برد<ref>ر.ک: همان، ص45-44</ref>.

«مسأله في البداء» از بهترین کتب در موضوع بداء است. این کتاب از اختصار مخل و تطویل ممل بدور و با آنکه رساله مختصری است اما پژوهشگر را از دیگر کتب بی‎نیاز می‎کند. این موضوع حکایت از منزلت و جایگاه والای نویسنده حکایت می‎کند. این اثر با اسلوبی واضح و روشن و سبکی قوی نوشته و بر استدلالی زیبا بنیان نهاده شده است. پر از اصطلاحات علمی و تعبیرات دشواری که بسیاری نمی‎فهمند نیست. هیچ سؤالی در آن طرح نشده مگر اینکه با دلیلی قوی و محکم پاسخ داده شده است<ref>ر.ک: همان، ص46</ref>.

نویسنده گاه مطالبش را به کتاب دیگرش «نصائح الهدی» که ردی بر بابیت و بهاییت و شبهات آن‎هاست ارجاع داده است<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>.

«نسمات الهدی و نفحات المهدي»، رساله‎ای در رد افترائات و شبهات زکی نجیب محمود مصری نسبت به عقاید شیعه اثنا‎عشریه است. البته این اکاذیب و شبهات زائیده روزگار او و ثمره افکار او نیست؛ بلکه بازتاب گفته‎های معاندین و مکابرین پیشین است. البته این اتهامات حکایت از سوء باطن و خبث نیت او دارد؛ زیرا در کتبش قضیه اعتقاد به امام مهدی(عج) و سرداب غیبت، قیام امام (ع) را با بی‎انصافی مطرح کرده است. نویسنده با ادله و براهین قوی با استفاده از منابع مهم اهل سنت شبهات او را رد کرده است<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>.

«البلاغ المبين»، از دیگر آثار بلاغی است که در آن اسلوب جدیدی برای دست‎یابی به مفهوم عبودیت برای خداوند متعال و هدف از خلقت بشر و مسئولیت‎های مترتب بر آن تألیف شده است. متن رساله گفتگوی بین دو شخصیت با نام «عبدالله» و «رمزی» است. پس کتاب به شیوه محاوره که در ادبیات روایی رایج است تألیف شده است<ref>ر.ک: همان، ص52</ref>.

در گفتگوهای بین دو شخصیت این رساله، شیخ بلاغی از ابزارهایی چون مثل‎ها و دلایل عقلی بر اثبات خالق صانع و وجوب عبادتش و اطاعت اوامر و شکر نعمتش استفاده برده است. ضرب‎المثل‎هایی که بلاغی در کتابش آورده در زمان تألیف کتاب -پیش از هفتاد- از ساخته‎های جدید و تازه‎هایی بوده که نیازمند تفکر و باعث عبرت بود، اما امروزه از سخنان رایجی است که به آن‎ها توجه نمی‎شود<ref>ر.ک: همان، ص53</ref>.

«الرد علی الوهابية»، در رد فرقه گمراه و گمراه‎کننده وهابیت است. تا امروز علمای اسلام با مذاهب مختلف در رد عقاید و انکار سخنان باطل و شبهاتشان کتب و رساله‎های فراوان نوشته‎اند. این ردیه‎های قاطع بر ضد وهابیت وجود آن را در مهد ظهورش یعنی سرزمین حجاز محدود کرد. استمرار وجود وهابیت نیز تنها با قوت آهن و آتش بوده است؛ چراکه نمی‎توانند با دیگران با حجت و برهان مبارزه کنند<ref>ر.ک: همان، ص55</ref>.

از جمله شبهات وهابیت شرک‎آلود بودن زیارت قبور و دست کشیدن و بوسیدن و تبرک به آن‎هاست. به اعتقاد وهابیت عبادت یعنی خضوع و این کارها نیز خضوع و همانند عبادت بت‎پرستان است. نویسنده اولاً این کارها را از مصادیق خضوع نمی‎داند. برفرض قبول نیز مطلق خضوع را عبادت نمی‎داند و گرنه همه مردم حتی وهابیان مشرک بودند؛ چراکه آن‎ها هم در برابر رؤسا و امراء و بزرگان مقداری خضوع می‎کنند و فرزندان در برابر پدران، خادمان در برابر مخدومین، بندگان در برابر موالی و هر طبقه‎ای از مردم در برابر مافوقش قدری خضوع و تواضع می‎کنند. آیا خداوند متعال در کریمه «وَ اخْفِضْ لَهُمَا جَنَاحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ» ﴿اسراء، 24﴾، به هنگام امر به خضوع برای والدین امر به عبادت ایشان کرده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص218-217</ref>.

محقق اثر در پاورقی‎های کتاب برخی تعلیقات ضروری را در توضیح و شرح برخی مطالب و کلمات متن آورده، غلط‎های املایی و چاپی متن را اصلاح و کتاب را ویراستاری کرده، آیات و روایات را استخراج و منابع آن‎ها را ذکر نموده است<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص61-60</ref>.