۶۱٬۱۸۹
ویرایش
بیاض تاجالدین احمد وزیر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
در بیان اهمیت و ویژگی‌های این مجموعه، می‌توان به امور زیر اشاره نمود: | در بیان اهمیت و ویژگی‌های این مجموعه، می‌توان به امور زیر اشاره نمود: | ||
# به توسط این | # به توسط این مجموعه، نام ده‌ها عالم و فاضل از سده هشتم هجری معلوم می‌شود که به کمک این، حیات علمی و تمدنی آن روزگار به‌خوبی روشن می‌گردد.<ref>نذیر، احمد، 1387، ص354</ref> | ||
# بیاض‌ها یا مجموعه‌ها عموماًتوسط یک | # بیاض‌ها یا مجموعه‌ها عموماًتوسط یک نفر گردآوری می‌شود، ولی این مجموعه بدین سبب بی‌نهایت قابل ذکر است که در گردآوری آن بیش از حدود 57 عالم و فاضل سهم داشته و هریک بنا بر جهتی دارای اهمیتند.<ref>همان</ref> | ||
# اکثر | # اکثر در بیاض‌ها اشتباهات زیاد به چشم می‌خورد؛ زیراکه نسخه اصلی مرتب بالعموم از دسترسی دور می‌باشد، بنابراین در نسخه‌ها اشتباه راه می‌یابد. بیشتر بخش‌های بیاض تاجالدین از اشتباهات پاک است.<ref>همان</ref> | ||
# | # نمونه‌های خط عربی و فارسی از چنین علما، در تاریخ‌نویسی خطوط بسیار حائز اهمیت است. به این لحاظ، مجموعه دیگری به‌دشوار به پایه مجموعه حاضر باشد.<ref>همان</ref> | ||
# از نوشته‌های این | # از نوشته‌های این تعداد افاضل از اواخر سده هشتم یکی از مهم‌ترین مسائل املای فارسی؛ یعنی موجود بودن دال و ذال به‌خوبی روشن می‌شود.<ref>همان</ref> | ||
# در میان گردآورندگان مجموعه، شهرت برخی افراد تا حال برقرار است؛ | # در میان گردآورندگان مجموعه، شهرت برخی افراد تا حال برقرار است؛ لذا در زیر ذکر چندتا از آنان آورده می‌شود: | ||
الف)- معین‌الدین جنید واعظ شیرازی از بزرگان افاضل است.<ref>همان</ref> | الف)- معین‌الدین جنید واعظ شیرازی از بزرگان افاضل است.<ref>همان</ref> | ||
ب)- ظاهرا | ب)- ظاهرا دو صفحه از نوشته‌های عضدالدین ایجی که به تاریخ 31 رمضان 657 در بلده نیریز برای شمس‌الدین محمد دامغانی نوشته شده، در بیاض تاجالدین احمد موجود است.<ref>همان، ص355</ref> | ||
ج)- | ج)- صدرالدین بزغش شیرازی که رساله‌ای مختصر مشتمل بر حکایت چند را در بیاض تاجالدین شامل کرده است.<ref>همان، ص356</ref> | ||
د)- در اثر حاضر، سخنان عمادالدین قزوینی | د)- در اثر حاضر، سخنان عمادالدین قزوینی آمده است.<ref>همان</ref> | ||
ه)- | ه)- در این اثر، سید شریف جرجانی نیز شرکت داشته، اما متأسفانه برگ‌های نوشته‌هایش مفقود شده و با آن نمونه تحریر وی نیز از میان رفته است.<ref>همان</ref> | ||
برخی از مندرجات مهم این بیاض مختصرا عبارتند از: | برخی از مندرجات مهم این بیاض مختصرا عبارتند از: | ||
# چهار منظومه از حافظ در این بیاض آمده است.<ref>ر.ک: همان، ص358</ref> | # چهار منظومه از حافظ در این بیاض آمده است.<ref>ر.ک: همان، ص358</ref> | ||
# قدیمی‌ترین مأخذ | # قدیمی‌ترین مأخذ منشئات جلال‌الدین فریدون بن عکاشه منشی جلال‌الدین مسعود شاه اینجو و سلطان شاه اینجو همین بیاض است. رساله‌ای از وی «ربیعیه» با یک قصیده طولانی در مدح مسعود شاه به خط فضل‌اللّه بن نظام آمده است.<ref>ر.ک: همان، ص359</ref> | ||
# فتح‌نامه اصفهان، به خط منشی‌الممالک جلال‌الدین.<ref>ر.ک: همان</ref> | # فتح‌نامه اصفهان، به خط منشی‌الممالک جلال‌الدین.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
# در | # در بیاض مذکور اشعار سلطان ابوسعید (د.637ق) با عنوان زیر آمده است: «للسلطان الأعظم العادل الغفور أبوسعید بهادرخان طاب ثراه».<ref>ر.ک: همان، ص362</ref> | ||
# ابیاتی از سید عزالدین مطهر شاعر ممتاز عهد شاه شجاع‌الدوله | # ابیاتی از سید عزالدین مطهر شاعر ممتاز عهد شاه شجاع‌الدوله به تعداد زیاد در این بیاض نقل شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
# عزالدین مطهر برای بیاض تاجالدین | # عزالدین مطهر برای بیاض تاجالدین احمد یک انتخاب عرضه کرده بود که در آن بخشی از کلام خود وی آمده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
# | # یکی از شاعران این روزگار، مولانا نظام‌الدین حسن حسنی آملی، به فرمایش تاجالدین وزیر، انتخاب کلام عربی و فارسی خود را در بیاض درج نمود. خط وی بسیار پخته و پاکیزه است. هفت قصیده عربی و ده منظومه فارسی از وی نقل شده است.<ref>ر.ک: همان، ص363</ref> | ||
# ناصرالدین خطیب شفعوی شاعر همین دوره است. او برای مجموعه | # ناصرالدین خطیب شفعوی شاعر همین دوره است. او برای مجموعه تاجالدین وزیر انتخابیآماده کرده که در آن از اشعار عربی و فارسی شاعران دیگر، کلام خود را نیز جا داده است. او علاوه بر عربی و فارسی، در لهجه شیرازی نیز شعر می‌سرود. قصیده‌ای در مدح سلطان مظفرالدین شبلی دارد که در آن هر سه زبان را به کار برده است. این قصیده تاریخی از هر لحاظ قابل ذکر است.<ref>ر.ک: همان، ص364</ref> | ||
# در میان شرکای بیاض تاجالدین احمد یک نفر از اولاد صاحب هدایه، ابواحمد عمادالدین بن عصام‌الدین بن ابی‌بکر | # در میان شرکای بیاض تاجالدین احمد یک نفر از اولاد صاحب هدایه، ابواحمد عمادالدین بن عصام‌الدین بن ابی‌بکر بن محمد بن عبدالرحیم بن ابی‌بکر بن علی (صاحب هدایه) نیز بود.<ref>ر.ک: همان، ص365</ref> | ||
# دو قطعه از رکنالدین | # دو قطعه از رکنالدین عمیدالملک در مجموعه تاجالدین آمده است. این قطعه به خط جلال‌الدین نعمان بن محمد بن اصیل و تاریخ آن شعبان 287 می‌باشد.<ref>ر.ک: همان، ص365</ref> | ||
# در شرکای بیاض دو | # در شرکای بیاض دو فرزند از رکنالدین عمیدالملک بن شمس‌الدین محمود بن صاین قاضی بودند؛ یکی: علاء‌‌الدین جمال‌الملک و دیگری: محمود بن عمیدالملک بود.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
# رکنالدین صاعد بن محمود بن صاعد نیز در بیاض تاجالدین احمد شرکت داشت. او | # رکنالدین صاعد بن محمود بن صاعد نیز در بیاض تاجالدین احمد شرکت داشت. او از فضلای ممتاز روزگار شاه شجاع بود.<ref>ر.ک: همان، ص366</ref> | ||
# قوام‌الدین ابوالمعالی محمود بن صاعد بن محمود بن صاعد، به ظن قوی پسر رکنالدین صاعد بود. او یک انتخاب | # قوام‌الدین ابوالمعالی محمود بن صاعد بن محمود بن صاعد، به ظن قوی پسر رکنالدین صاعد بود. او یک انتخاب مهم نثر و نظم عربی برای بیاض تاجالدین احمد آماده کرده بود و به خط خود به تاریخ 81 ذی‌قعده 287 شامل بیاض کرد. این انتخاب متنوع و قابل توجه است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
# چند ابیات از | # چند ابیات از شاه شجاع به خط شرف‌الدین زاهد قیری، در شیراز به تاریخ 22 رجب 287، در بیاض تاجالدین احمد آمده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
در کتاب چند افاضل | در کتاب چند افاضل از خانواده «فالی» شریک بودند که در میان آنان افراد قابل ذکر به قرار زیرند: | ||
# | # قاضی قضاة الإسلام قطب‌الدین محمد فالی (د.127ق). جد وی از اکابر علمای قضات بشمار می‌رفت و پدرش صفی‌الدین ابوالخیر مسعود بن محمود بن ابی‌الفتح یک شخصیت شهره آفاق و برادر دائی‌زاد عمیدالدین اسعد بن نصر افزری فالی وزیر اتابک سعد زنگی بود.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
# | # فخرالدین محمود بن ابی‌الخیر بن ابی‌نصر بن احمد بن ابی‌غسان.<ref>ر.ک: همان، ص367</ref> | ||
# | # امام‌‌الدین ابوالکرم محمد.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
در | در مندرجات بیاض، دو نامه هم قابل ذکر است: یکی سلطان محمد تغلق پادشاه هند در ذی‌الحجه 927 نامه‌ای به سلطان ابوسعید فرستاده بود و دیگری پاسخ سلطان ابوسعید است که به تغلق سلطان ارسال شده است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
از زمان پیدا شدن نسخه خطی بیاض تاجالدین احمد وزیر و سپس انتشار آن توسط استاد [[افشار، ایرج|ایرج افشار]] و آقای مرتضی تیموری، تاکنون چندین مطلب مهم درباره آن نوشته و منتشره شده است؛ مثل: «جنگ تاجالدین احمد وزیر، یکی از نفیس‌ترین نسخه‌های خطی جهان»، 1351، تیموری، مرتضی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان؛ «سفینه تاجالدین احمد وزیر»، 1382، نامه فرهنگستان، دوره ششم، ش1 (تیرماه) و.<ref>ر.ک: همان، ص368</ref> | |||
فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده و فهرست آیات، روایات، نام اشخاص، جای‌ها، کتب، اشعار عربی و سروده‌های فارسی مذکور در متن، در انتهای جلد دوم آمده است. | فهرست مطالب هر جلد، در انتهای همان جلد آمده و فهرست آیات، روایات، نام اشخاص، جای‌ها، کتب، اشعار عربی و سروده‌های فارسی مذکور در متن، در انتهای جلد دوم آمده است. | ||