تذکره ریاض العارفین (هدایت): تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'تذکره (ابهام زدایی)' به 'تذکره (ابهام‌زدایی)'
جز (جایگزینی متن - '‌ ' به ' ')
جز (جایگزینی متن - 'تذکره (ابهام زدایی)' به 'تذکره (ابهام‌زدایی)')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۴: خط ۱۴:
شاعران ایرانی - سرگذشت‌نامه
شاعران ایرانی - سرگذشت‌نامه


شعر فارسی - مجموعه‎ها
شعر فارسی - مجموعه‌ها


عارفان - سرگذشت‌نامه
عارفان - سرگذشت‌نامه
خط ۲۶: خط ۲۶:
| شابک =964-426-295-6
| شابک =964-426-295-6
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =  
| کتابخانۀ دیجیتال نور =10374
| کتابخوان همراه نور =10374
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
{{کاربردهای دیگر|تذکره (ابهام‌زدایی)}}


'''تذكره رياض العارفين'''، به زبان فارسی، اثر رضاقلى‌خان طبرستانى، متخلص به هدايت، مشتمل بر احوال و آثار تعدادى از عرفاى شاعر است.
'''تذكره رياض العارفين'''، به زبان فارسی، اثر [[هدایت، رضاقلی|رضاقلى‌خان طبرستانى]]، متخلص به هدايت، مشتمل بر احوال و آثار تعدادى از عرفاى شاعر است.


== ساختار ==
== ساختار ==
خط ۵۲: خط ۵۴:
3. در امر به ذكر و اظهار فضل اهل ذكر و مجلس ايشان: صوفيه، مى‌گويند كه آيات و احاديث زيادى در امر به ذكر كثير وجود دارد كه جهولى انكار آن نمى‌تواند نمود. در «اصول [[الکافی|كافى]]»، در تمجيد اهل ذكر، از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] حديثى نقل شده است كه ابتداى آن، اين است: «ما من شىء الا و له حد ينتهى اليه الا ذكر الله فليس له حد».
3. در امر به ذكر و اظهار فضل اهل ذكر و مجلس ايشان: صوفيه، مى‌گويند كه آيات و احاديث زيادى در امر به ذكر كثير وجود دارد كه جهولى انكار آن نمى‌تواند نمود. در «اصول [[الکافی|كافى]]»، در تمجيد اهل ذكر، از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] حديثى نقل شده است كه ابتداى آن، اين است: «ما من شىء الا و له حد ينتهى اليه الا ذكر الله فليس له حد».


4. در تبيين ذكر و فكر اهل عرفان: طريقه‌ى اهل معرفت و سلوك، ذكر و فكر است و بيشتر، ذكر خفى است كه اهل سلوك، بر اساس اجازه به آن مشغول مى‌شوند و ذكر خفى، از ذكر جلى افضل است و براهين عقلى و نقلى در اين رابطه، بى‌حساب است و تمام عرفا، اين طريقه را داشته‌اند و در نظم و نثر خود اشاره كرده‌اند.
4. در تبيين ذكر و فكر اهل عرفان: طريقه‌ى اهل معرفت و سلوك، ذكر و فكر است و بيشتر، ذكر خفى است كه اهل سلوك، بر اساس اجازه به آن مشغول مى‌شوند و ذكر خفى، از ذكر جلى افضل است و براهین عقلى و نقلى در اين رابطه، بى‌حساب است و تمام عرفا، اين طريقه را داشته‌اند و در نظم و نثر خود اشاره كرده‌اند.


اما فكر ايشان، در نظر داشتن صورت مرشد است، به جهت جمعيت خاطر. سالكى را كه فناى در شيخ معين نشود، وى را به ولايت كليه محرميت حاصل نمى‌گردد، چرا كه مرشد ظاهر، عكس مرشد كل(ع) است و هر قدر كه به واسطه‌ى مرشد ظاهر، روح سالك قوى‌تر مى‌شود، به مرشد باطن، قريب‌تر مى‌گردد.
اما فكر ايشان، در نظر داشتن صورت مرشد است، به جهت جمعيت خاطر. سالكى را كه فناى در شيخ معين نشود، وى را به ولايت كليه محرميت حاصل نمى‌گردد، چرا كه مرشد ظاهر، عكس مرشد كل(ع) است و هر قدر كه به واسطه‌ى مرشد ظاهر، روح سالك قوى‌تر مى‌شود، به مرشد باطن، قريب‌تر مى‌گردد.
خط ۵۸: خط ۶۰:
5. در تعريف انسان كامل و سلسله‌ى اهل طريقت: هر طايفه و قومى به وجهى و اعتبارى، انسان كامل را به نامى مى‌خوانند كه مقصود ايشان را زبان‌دانان مى‌دانند، مانند قطب، ولى، غوث، خليفة اللّه، صاحب زمان، شيخ، پيشوا، دانا، بالغ، مكمل، كامل، آيينه‌ى گيتى‌نما، ترياق فاروق، يگانه‌ى عصر، ساقى دوران و الى غير ذلك.
5. در تعريف انسان كامل و سلسله‌ى اهل طريقت: هر طايفه و قومى به وجهى و اعتبارى، انسان كامل را به نامى مى‌خوانند كه مقصود ايشان را زبان‌دانان مى‌دانند، مانند قطب، ولى، غوث، خليفة اللّه، صاحب زمان، شيخ، پيشوا، دانا، بالغ، مكمل، كامل، آيينه‌ى گيتى‌نما، ترياق فاروق، يگانه‌ى عصر، ساقى دوران و الى غير ذلك.


در سلسله اهل طريقت گفته مى‌شود كه ابويزيد بسطامى، از [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] و كميل بن زياد نخعى، از [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] و ابراهيم ادهم، از امام زين‌العابدين(ع) و شيخ معروف كرخى، از [[امام رضا(ع)]] تحصيل اين علم كرده‌اند و بقيه‌ى سلسله‌ها، هر يك، به نوعى، به يكى از حضرات معصومين(ع) منتهى مى‌شوند.
در سلسله اهل طريقت گفته مى‌شود كه ابويزيد بسطامى، از [[امام جعفر صادق(ع)|حضرت صادق(ع)]] و كميل بن زياد نخعى، از [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] و ابراهیم ادهم، از [[امام سجاد علیه‌السلام|امام زين‌العابدين(ع)]] و شيخ معروف كرخى، از [[امام رضا(ع)]] تحصيل اين علم كرده‌اند و بقيه‌ى سلسله‌ها، هر يك، به نوعى، به يكى از حضرات معصومين(ع) منتهى مى‌شوند.


6. در ذكر بعضى از اصطلاحات عارفين: اين طايفه‌ى عاليه، عبارات و اصطلاحات خاصى دارند كه بدون اطلاع و استحضار از آن، درك كلام ايشان متعذر است. مؤلف، در اين گلبن، به بيان اصطلاحاتى از قبيل انسان، آيينه، ابر، پير مغان، بزم، تجلّى، ترسا و ترسابچه، تمكين و تلوين، تواجد، وجد، وجود، جمع، تفرقه، جمع الجمع و... مى‌پردازد و از منابع صوفيه استفاده مى‌كند.
6. در ذكر بعضى از اصطلاحات عارفين: اين طايفه‌ى عاليه، عبارات و اصطلاحات خاصى دارند كه بدون اطلاع و استحضار از آن، درك كلام ايشان متعذر است. مؤلف، در اين گلبن، به بيان اصطلاحاتى از قبيل انسان، آيينه، ابر، پير مغان، بزم، تجلّى، ترسا و ترسابچه، تمكين و تلوين، تواجد، وجد، وجود، جمع، تفرقه، جمع الجمع و... مى‌پردازد و از منابع صوفيه استفاده مى‌كند.
خط ۶۶: خط ۶۸:
اين روضه، در ذكر عرفا و مشايخ، به ترتيب حروف تهجى، از ابا يزيد بسطامى تا يوسف تبيينى هندى است كه عبارتند از:
اين روضه، در ذكر عرفا و مشايخ، به ترتيب حروف تهجى، از ابا يزيد بسطامى تا يوسف تبيينى هندى است كه عبارتند از:


ابا يزيد بسطامى، ابوالحسن خرقانى، ابوسعيد مهنه، انصارى هروى، احمد جامى، امين بليانى، ابوالوفا خوارزمى، اوحدى مراغه‌اى، اوحدى کرمانى، آذرى طوسى، اسيرى لاهيجى، ابوعلى رودبارى، ايزدى يزدى، انسى جنابندى، ابوعلى مصرى، ابراهيم اردوبارى، ابراهيم بدخشانى، اسيرى اصفهانى، ابراهيم لارى، ابوذر بوزجانى، امير مازندرانى، ابو[[شیرازی، عبدالله|عبدالله شيرازى]]، بو حفص خوزى، برهان کرمانى، بابا شاه عراقى، بيدل دهلوى، بينواى بدخشانى، بسحق شيرازى، بهائى عاملى، تمكين بمى، تشبيهى كاشى، ثابت بدخشانى، جامى جامى، [[جمالی دهلوی، حامد بن فضل‌الله|جمالى دهلوى]]، جمالى اردستانى، [[مولوی، جلال‎‌الدین محمد بن محمد|جلال‌الدين محمد بلخى]] رومى، حميد‌الدين ناگورى، حسین هروى، حسین بيضاوى، حسن شاملو، حزين لاهيجى، حسین كاشى، حقى خوانسارى، حسان اسدى، خسرو دهلوى، خواجوى کرمانى، خليل طالقانى، خيال هروى، خاطرى كاشى، داعى شيرازى، رافعى نيشابورى، رضى غزنوى، روزبهان شيرازى، رضى آرتيمانى، رايج هندى، رفيعاى نايينى، زركوب تبريزى، زين‌الدين خوافى، زرگر اصفهانى، زين‌الدين تايبادى، سعد‌الدين حموى، [[سلطان ولد، محمد بن محمد|سلطان‌ولد]] رومى، سيف‌الدين باخزرى، سحابى استرآبادى، سرمد كاشى، سعدى شيرازى، شقيق بلخى، شهاب سهروردى، شرف عراقى، شبلى بغدادى، شاه سنجان خلقى و...
ابا يزيد بسطامى، ابوالحسن خرقانى، ابوسعيد مهنه، انصارى هروى، احمد جامى، امين بليانى، ابوالوفا خوارزمى، اوحدى مراغه‌اى، اوحدى کرمانى، آذرى طوسى، اسيرى لاهيجى، ابوعلى رودبارى، ايزدى يزدى، انسى جنابندى، ابوعلى مصرى، ابراهیم اردوبارى، ابراهیم بدخشانى، اسيرى اصفهانى، ابراهیم لارى، ابوذر بوزجانى، امير مازندرانى، ابو[[شیرازی، سید عبدالله|عبدالله شيرازى]]، بو حفص خوزى، برهان کرمانى، بابا شاه عراقى، بيدل دهلوى، بينواى بدخشانى، بسحق شيرازى، بهائى عاملى، تمكين بمى، تشبيهى كاشى، ثابت بدخشانى، جامى جامى، [[جمالی دهلوی، حامد بن فضل‌الله|جمالى دهلوى]]، جمالى اردستانى، [[مولوی، جلال‎‌الدین محمد بن محمد|جلال‌الدين محمد بلخى]] رومى، حميد‌الدين ناگورى، حسین هروى، حسین بيضاوى، حسن شاملو، حزين لاهيجى، حسین كاشى، حقى خوانسارى، حسان اسدى، خسرو دهلوى، خواجوى کرمانى، خليل طالقانى، خيال هروى، خاطرى كاشى، داعى شيرازى، رافعى نيشابورى، رضى غزنوى، روزبهان شيرازى، رضى آرتيمانى، رايج هندى، رفيعاى نايينى، زركوب تبريزى، زين‌الدين خوافى، زرگر اصفهانى، زين‌الدين تايبادى، سعد‌الدين حموى، [[سلطان ولد، محمد بن محمد|سلطان‌ولد]] رومى، سيف‌الدين باخزرى، سحابى استرآبادى، سرمد كاشى، سعدى شيرازى، شقيق بلخى، شهاب سهروردى، شرف عراقى، شبلى بغدادى، شاه سنجان خلقى و...


توضيحى مختصر درباره چند تن از كبار عرفا:
توضيحى مختصر درباره چند تن از كبار عرفا:
خط ۷۸: خط ۸۰:
[[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]]: از مشاهير علماى عظام و از اكابر عرفاى والامقام بوده و او را جناب شيخ محى‌الدين تربيت فرمود. مولوى را با وى، كمال وداد و اتحاد مى‌بود، چنان‌كه روزى مولوى به محفل آن جناب وارد شد؛ وى، بنا بر تعظيم، مسند خود را به مولوى بازگذاشت و خود به كنار رفت. مولوى، بر مسند شيخ ننشست. او گفت: چرا بر روى مسند ننشستى. مولوى گفت: خدا را چه جواب دهم كه بر سجاده تو نشينم. جناب شيخ سجاده را به دور افكند؛ گفت: سجاده‌اى كه تو را نشايد، ما را نيز نشايد.
[[صدرالدین قونیوی، محمد بن اسحاق|صدرالدين قونوى]]: از مشاهير علماى عظام و از اكابر عرفاى والامقام بوده و او را جناب شيخ محى‌الدين تربيت فرمود. مولوى را با وى، كمال وداد و اتحاد مى‌بود، چنان‌كه روزى مولوى به محفل آن جناب وارد شد؛ وى، بنا بر تعظيم، مسند خود را به مولوى بازگذاشت و خود به كنار رفت. مولوى، بر مسند شيخ ننشست. او گفت: چرا بر روى مسند ننشستى. مولوى گفت: خدا را چه جواب دهم كه بر سجاده تو نشينم. جناب شيخ سجاده را به دور افكند؛ گفت: سجاده‌اى كه تو را نشايد، ما را نيز نشايد.


[[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نيشابورى]]: جناب شيخ، از اكابر اين طبقه است و در علو حال وى، كسى را مجال سخن نيست. شيخ فريد‌الدين محمد، در ابتدا مانند آباى معظم خود، صاحب ثروت و مكنت و جامع فضائل و حاوى خصائل و در حكمت الهى و طبيعى بى‌نظير و همتا و عطارخانه‌هاى نيشابور همگى متعلق به جناب شيخ بوده و خود در داروخانه‌ى خاصه، همه روزه بيماران را معالجه مى‌فرمود و بعد از فراغت از معالجات، به نظم مثنويات مى‌پرداخت.
[[عطار، محمد بن ابراهیم|عطار نيشابورى]]: جناب شيخ، از اكابر اين طبقه است و در علو حال وى، كسى را مجال سخن نيست. شيخ فريد‌الدين محمد، در ابتدا مانند آباى معظم خود، صاحب ثروت و مكنت و جامع فضائل و حاوى خصائل و در حكمت الهى و طبيعى بى‌نظير و همتا و عطارخانه‌هاى نيشابور همگى متعلق به جناب شيخ بوده و خود در داروخانه‌ى خاصه، همه روزه بيماران را معالجه مى‌فرمود و بعد از فراغت از معالجات، به نظم مثنویات مى‌پرداخت.


[[ابن‌عربی، محمد بن علی|محى‌الدين عربى]]: وى، از اعاظم محققین و از اماجد موحدين است. خرقه‌ى وى، به يك واسطه، به حضرت خضر مى‌رسد. وى، مريد شيخ ابوالحسن على، از خلفاى شيخ محى‌الدين عبدالقادر جيلانى است و سلسله‌ى ايشان، به واسطه‌ى معروف كرخى، به حضرت امام ثامن، على بن موسى الرضا(ع) مى‌رسد.
[[ابن عربی، محمد بن علی|محى‌الدين عربى]]: وى، از اعاظم محققین و از اماجد موحدين است. خرقه‌ى وى، به يك واسطه، به حضرت خضر مى‌رسد. وى، مريد شيخ ابوالحسن على، از خلفاى شيخ محى‌الدين عبدالقادر جيلانى است و سلسله‌ى ايشان، به واسطه‌ى معروف كرخى، به حضرت امام ثامن، على بن موسى الرضا(ع) مى‌رسد.


روضه‌ى دوم  
روضه‌ى دوم  


اين روضه، در ذكر فضلاء و محققین، از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] تا يحيى لاهيجى است كه به ترتيب عبارتند از: [[ابن‌سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] ى بلخى، افضل كاشى، ابوالقاسم فندرسكى، اشراق اصفهانى، ابن يمين فريومدى خراسانى، اثير اخسيكتى، اشرف سمرقندى، احياى همدانى، ابوسعيد كاليبى هندى، انسى سياه‌دانى، اسد كاشى، امرى شيرازى، ابوسعيد بزغش شيرازى، ادايى يزدى، انورى ابيوردى، بندار رازى، باقى تبريزى، بديهى سجاوندى، بهاء‌الدين زكرياى ملتانى، جمال اصفهانى، حافظ شيرازى، حسین يزدى، حارثى مروى، حسن غزنوى، حسامى خوارزمى، حسین خوانسارى، حسن دهلوى، حكيمى طبى، خاقانى شيروانى، خيام نيشابورى و...
اين روضه، در ذكر فضلاء و محققین، از [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سينا]] تا يحيى لاهيجى است كه به ترتيب عبارتند از: [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلى سينا]] ى بلخى، افضل كاشى، ابوالقاسم فندرسكى، اشراق اصفهانى، ابن يمين فريومدى خراسانى، اثير اخسيكتى، اشرف سمرقندى، احياى همدانى، ابوسعيد كاليبى هندى، انسى سياه‌دانى، اسد كاشى، امرى شيرازى، ابوسعيد بزغش شيرازى، ادايى يزدى، انورى ابيوردى، بندار رازى، باقى تبريزى، بديهى سجاوندى، بهاء‌الدين زكرياى ملتانى، جمال اصفهانى، حافظ شيرازى، حسین يزدى، حارثى مروى، حسن غزنوى، حسامى خوارزمى، حسین خوانسارى، حسن دهلوى، حكيمى طبى، خاقانى شيروانى، خيام نيشابورى و...


فردوس  
فردوس  
خط ۱۰۴: خط ۱۰۶:
== وضعيت كتاب ==
== وضعيت كتاب ==
كتاب، اخيراً با مقدمه و تصحيح و تعليقات ابوالقاسم رادفر و گيتا اشيدرى و به همت پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، به زيور طبع آراسته شده است.فهرست مطالب، در آغاز كتاب و فهرست آيات و احاديث، فهرست كتاب‌ها، فهرست نام كسان و فهرست منابع و مآخذ در پايان آن ذكر شده است.
كتاب، اخيراً با مقدمه و تصحيح و تعليقات ابوالقاسم رادفر و گيتا اشيدرى و به همت پژوهشگاه علوم انسانى و مطالعات فرهنگى، به زيور طبع آراسته شده است.فهرست مطالب، در آغاز كتاب و فهرست آيات و احاديث، فهرست كتاب‌ها، فهرست نام كسان و فهرست منابع و مآخذ در پايان آن ذكر شده است.
 
==وابسته‌ها==
 
{{وابسته‌ها}}
 


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]