۶۱٬۱۸۹
ویرایش
القبسات: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - '<references /> ' به '<references/> ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
}} | }} | ||
'''القبسات'''، یکی از مهم‌ترین کتاب‌های [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] در موضوع حدوث دهری است که در ده باب، تنظیم شده است. [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] در این کتاب، به اثبات اراده ذاتى | '''القبسات'''، یکی از مهم‌ترین کتاب‌های [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] در موضوع حدوث دهری است که در ده باب، تنظیم شده است. [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] در این کتاب، به اثبات اراده ذاتى علاوه بر اراده فعلى و نیز توجیه احادیث بدا و احادیثى که در آنها نسبت تردید به حق تعالى داده شده، پرداخته است. | ||
القبسات | القبسات که نام کامل آن در برخى از منابع تحت عنوان «قبسات حق اليقين في حدوث العالم» آمده است، مهم‌ترین کتاب از [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میر برهان‌الدین محمدباقر داماد حسینى]] ملقب به «معلم ثالث» و «سید الافضل» و معروف به «[[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]»، از فیلسوفان بنام دوره صفویه، در موضوع حدوث دهری است.<ref>آشنایی با کتاب «القبسات»، 1385- 1386، ص110</ref> | ||
اثر حاضر به اهتمام [[محقق، مهدی|مهدی محقق]]، [[ایزوتسو، توشیهیکو|توشیهیکو ایزوتسو]]، [[ديباجي، ابراهيم|ابراهیم دیباجی]] و علی موسوی بهبهانی به چاپ رسیده است. | اثر حاضر به اهتمام [[محقق، مهدی|مهدی محقق]]، [[ایزوتسو، توشیهیکو|توشیهیکو ایزوتسو]]، [[ديباجي، ابراهيم|ابراهیم دیباجی]] و علی موسوی بهبهانی به چاپ رسیده است. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
نمونه خط [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]، سه مقدمه از [[محقق، مهدی|مهدی محقق]]، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل اسکندربیک منشی در «تاریخ عالم‌آرای عباسی»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از تقی‌الدین حسینی کاشانی در «تذکره خلاصة الأشعار»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از لاهیجی اشکوری در «محبوب القلوب»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از سید علی‌خان مدنی در «سلافة العصر»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از محمدعلی مدرس تبریزی در «ریحانة الأدب»، مقدمه تحلیلی قبسات به قلم [[بهبهانی، علی|سید علی موسوی بهبهانی]]، مقدمه «[[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] یا معلم ثالث «مکتب الهی اصفهان»» نوشته [[کربن، هانری|هانری کربن]] با ترجمه عیسی سپهبدی، مقدمه «فلسفه [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]» نوشته [[ایزوتسو، توشیهیکو|توشیهیکو ایزوتسو]] با ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، مقدمه «حدوث دهری [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]» نوشته فضل‌الرحمن با ترجمه کامران فانی، مقدمه «تأثیر ابن سینا بر [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]» نوشته [[محقق، مهدی|مهدی محقق]] و سه یادداشت بر کتاب القبسات، نوشته سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، آغازگر کتاب می‌باشد.<ref>متن کتاب، صفحه دال- صدوشصت‌وهفت</ref> | نمونه خط [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]، سه مقدمه از [[محقق، مهدی|مهدی محقق]]، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل اسکندربیک منشی در «تاریخ عالم‌آرای عباسی»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از تقی‌الدین حسینی کاشانی در «تذکره خلاصة الأشعار»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از لاهیجی اشکوری در «محبوب القلوب»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از سید علی‌خان مدنی در «سلافة العصر»، شرح حال [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] به نقل از محمدعلی مدرس تبریزی در «ریحانة الأدب»، مقدمه تحلیلی قبسات به قلم [[بهبهانی، علی|سید علی موسوی بهبهانی]]، مقدمه «[[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] یا معلم ثالث «مکتب الهی اصفهان»» نوشته [[کربن، هانری|هانری کربن]] با ترجمه عیسی سپهبدی، مقدمه «فلسفه [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]» نوشته [[ایزوتسو، توشیهیکو|توشیهیکو ایزوتسو]] با ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، مقدمه «حدوث دهری [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]» نوشته فضل‌الرحمن با ترجمه کامران فانی، مقدمه «تأثیر ابن سینا بر [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]]» نوشته [[محقق، مهدی|مهدی محقق]] و سه یادداشت بر کتاب القبسات، نوشته سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، آغازگر کتاب می‌باشد.<ref>متن کتاب، صفحه دال- صدوشصت‌وهفت</ref> | ||
سید داماد این کتاب | سید داماد این کتاب را در یک مقدمه و ده باب تنظیم کرده و هر بابى را «قبس» نامیده و هر قبسى مشتمل بر فصول کوچکى است که از آنها تعبیر به «ومضه» یا «ومیض» کرده است. قبس به معنى «اخگر» یا «پاره آتش» است و از قرآن مجید اقتباس شده؛ در آنجا که مى‌فرماید: «'''...أو آتيكم بشهاب قبس لعلكم تصطلون'''»(7/27). ومضه و ومیض نیز از ریشه «ومض» و به معنى «درخشیدن برق» است.<ref>ر.ک: آشنایی با کتاب «القبسات»، 1385- 1386، ص111</ref> | ||
از اینکه [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] ابواب و فصول کتاب خود را به نام‌هایى خوانده که ارتباط با نور و درخشش دارد، استنباط مى‌شود که او توجه خاصى به «شیخ‌الاشراق شهاب‌الدین | از اینکه [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] ابواب و فصول کتاب خود را به نام‌هایى خوانده که ارتباط با نور و درخشش دارد، استنباط مى‌شود که او توجه خاصى به «شیخ‌الاشراق شهاب‌الدین سهروردى«داشته است. در پایان کتاب نیز مطلب را با دعاى نور به پایان مى‌رساند: «اللهم اهدني بنورك لنورك و جللني من نورك بنورك...».<ref>همان</ref> | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
در قبس ششم، سخن از متصل بودن زمان و حرکت و اینکه هر متصل ممتدی ناگزیر متناهی است و بی‌نهایت عددی در حوادث زمانی که متعاقب یکدیگر هستند ناممکن و باطل است.<ref>همان</ref> | در قبس ششم، سخن از متصل بودن زمان و حرکت و اینکه هر متصل ممتدی ناگزیر متناهی است و بی‌نهایت عددی در حوادث زمانی که متعاقب یکدیگر هستند ناممکن و باطل است.<ref>همان</ref> | ||
بحث در سایر قبسات نیز بر همین منوال می‌باشد. می‌توان چنین گفت که محور اساسى و اصلى کتاب از ابتدا تا | بحث در سایر قبسات نیز بر همین منوال می‌باشد. می‌توان چنین گفت که محور اساسى و اصلى کتاب از ابتدا تا انتها، حول خلقت جهان و چگونگى صدور عالم از بارى تعالى و همچنین اثبات «حدوث دهرى» مى‌گردد که خود [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] آن را ابداع و برهانى کرده است؛ اما «انواع حدوث و تقسیم وجود بر حسب آن، انواع سه‌گانه سبق ذاتى، تأخر انفکاکى و اثبات حدوث دهرى، استشهاد بر آیات و احادیث، وجود طبایع مرسله، اتصال زمان و حرکت، دفع شکوک، صفات قدرت و اراده بارى تعالى، جواهر عقلیه و ترتیب نظام عالم وجود و بالاخره قضا و قدر الهى و چگونگى دخول شر در آن» عناوین اصلى کتاب را تشکیل مى‌دهد.<ref>ر.ک: آشنایی با کتاب «القبسات»، 1385- 1386، ص111</ref> | ||
[[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] در تمهید مطالب فوق و اثبات نظر خود درباره حدوث دهرى عالم، | [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] در تمهید مطالب فوق و اثبات نظر خود درباره حدوث دهرى عالم، بیش از همه توجه به «[[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن سینا]]» و آثارش و پس از او به «[[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیرالدین طوسى]]«داشته است و در موارد زیادى اشاره به اقوال حکماى دیگر نیز مى‌کند.<ref>همان</ref> | ||
[[میرداماد، محمدباقر بن محمد|سید داماد]] در مورد علم الهى، ایراداتى را که [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]] در شرح اشارات بر شیخ وارد | [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|سید داماد]] در مورد علم الهى، ایراداتى را که [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]] در شرح اشارات بر شیخ وارد ساخته و به نقد دیدگاه مشائین پرداخته است، پاسخ مى‌دهد.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
شروح چندى بر | شروح چندى بر این کتاب نوشته شده که معروف‌ترین آنها شرح «احمد بن زین‌العابدین العلوى» (میر سید احمد علوى) یکى از شاگردان برجسته خود [[میرداماد، محمدباقر بن محمد|میرداماد]] است.<ref>همان، ص112</ref> | ||
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست اسامی اشخاص، اسامی گروه‌ها و فرقه‌ها و اسامی کتاب‌های مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده و متن کتاب، فاقد پاورقی است. | فهرست مطالب در ابتدا و فهرست اسامی اشخاص، اسامی گروه‌ها و فرقه‌ها و اسامی کتاب‌های مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده و متن کتاب، فاقد پاورقی است. | ||