۱۴۴٬۹۸۶
ویرایش
عطار، محمد بن ابراهیم: تفاوت میان نسخهها
←وابستهها
جز (Yqorbani@noornet.net صفحهٔ عطار، محمد بن ابراهیم را به فريدالدين ابوحامد محمد بن ابوبكر ابراهيم بن اسحاق عطّار نيشابورى منتقل کرد) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) |
||
| (۳۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{کاربردهای دیگر|عطار (ابهامزدایی)}} | |||
{{جعبه اطلاعات زندگینامه | |||
| عنوان = فریدالدین محمد عطار نیشابوری | |||
| | | تصویر = NUR00393.jpg | ||
| اندازه تصویر = | |||
| | | توضیح تصویر = مرقد عطار در نزدیکی نیشابور | ||
| | | نام کامل = فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عطار نیشابوری | ||
| | | نامهای دیگر = شیخ عطار، عطار، فریدالدین محمد، عطار نیشابوری، عطار نیشابوری | ||
| لقب = فریدالدین | |||
| تخلص = عطار، فرید | |||
| نسب = | |||
| نام پدر = ابوبکر ابراهیم عطار نیشابوری | |||
| ولادت = 513ق یا 537ق | |||
| محل تولد = روستای کدکن یا شادیاخ نیشابور | |||
| کشور تولد = ایران | |||
| محل زندگی = نیشابور | |||
| رحلت = 627ق | |||
| شهادت = در حمله مغول به نیشابور | |||
| مدفن = نیشابور | |||
| طول عمر = | |||
| نام همسر = | |||
| فرزندان = | |||
| خویشاوندان = | |||
| دین = اسلام | |||
| مذهب = | |||
| پیشه = شاعر، عارف، داروفروش (عطار)، پزشک | |||
| درجه علمی = | |||
| دانشگاه = | |||
| علایق پژوهشی = عرفان، تصوف، شعر | |||
| منصب = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
| اساتید = {{فهرست جعبه عمودی | [[مجدالدین بغدادی]] | [[نجمالدین کبری]]}} | |||
| مشایخ = | |||
| معاصرین = | |||
| شاگردان = | |||
| اجازه اجتهاد از = | |||
| آثار = {{فهرست جعبه عمودی | [[دیوان عطار]] | [[تذکرة الأولیاء]] | [[منطق الطیر عطار]] | [[الهینامه]] | [[اسرارنامه]] | [[مصیبتنامه]]}} | |||
| سبک نوشتاری = | |||
| وبگاه = | |||
| امضا = | |||
| کد مؤلف = AUTHORCODE00393AUTHORCODE | |||
}} | |||
'''فریدالدین محمد عَطّار نیشابوری''' (513 یا 537-627ق)، یکی از بزرگترین شعرا و عارفان نامآور ایران در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری است. وی با آثاری همچون «[[منطق الطیر عطار|منطقالطیر]]»، «[[تذکرة الأولیاء|تذکرةالاولیاء]]» و «[[الهینامه]]»، تأثیر شگرفی بر ادبیات عرفانی فارسی گذاشت و سرمشق عرفای بزرگی مانند [[مولوی، جلالالدین محمد|مولوی]] قرار گرفت. | |||
==ولادت== | |||
فریدالدین ابوحامد محمد بن ابوبکر ابراهیم بن اسحاق عطار نیشابوری در سال 513 یا 537 قمری در روستای کَدکَن یا شادیاخ از توابع نیشابور به دنیا آمد.<ref> ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص240</ref> پدرش ابوبکر ابراهیم، به شغل عطاری (داروفروشی) اشتغال داشت<ref> ر.ک: حسینی کازرونی، احمد، ص117</ref> و در این کار بسیار ماهر بود. دوران کودکی عطار با فاجعه طغیان غزها همراه شد که منجر به قتلعام، ویرانی و رنجهای بسیار در نیشابور گردید. این حوادث تلخ، تأثیر عمیقی بر روحیه حساس او گذاشت و بعدها در اشعارش نمود یافت. | |||
==تحصیلات== | |||
عطار از همان کودکی به مدارس علمیه نیشابور راه یافت و به تحصیل مقدمات علوم زمان خود پرداخت. او در علوم دینی از جمله تفسیر قرآن، حدیث و فقه تحصیل کرد و به تدریج به درسهای عمیقتری در زمینه حکمت، کلام، نجوم و فنون ادبی روی آورد. علاوه بر این، وی نزد پدرش حرفه عطاری و طبابت را فراگرفت و در این زمینهها نیز مهارت یافت. گفته شده که وی از محضر مشایخ بزرگی همچون [[مجدالدین بغدادی]] و [[نجمالدین کبری، احمد بن عمر|نجمالدین کبری]] بهره برده است.<ref> [https://www.cgie.org.ir/fa/news/266777 ر.ک: عبدالجبار کاکایی: دیدگاه اجتماعی عطار، هنوز اثرگذار است، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، 1401/1/27]</ref> | |||
==فعالیتها== | |||
عطار در ابتدا به شغل پدرش، عطاری و طبابت، مشغول بود. اما بر اساس داستان مشهوری، دیدار با درویشی که در برابر چشمانش جان سپرد، موجب دگرگونی روحی او شد و وی را به سوی عرفان و تصوف سوق داد. پس از این واقعه، او دکان عطاری را رها کرد و به خدمت عارف معروف زمان، رکنالدین اکاف، رفت و به ریاضت و مجاهدت با نفس پرداخت. عطار سپس سفرهای گستردهای به مناطق مختلف از جمله مکه، هند، عراق، شام و مصر انجام داد و در این سفرها با بسیاری از مشایخ و عرفای زمان خود دیدار کرد. پس از بازگشت به نیشابور، به گوشهگیری پرداخت و تمام وقت خود را به سرودن اشعار و تألیف آثار منظوم و منثور عرفانی اختصاص داد. اشعار او که سرشار از مفاهیم بلند عرفانی است، به زبانی ساده و گیرا سروده شده و تأثیر عمیقی بر شاعران پس از او، به ویژه [[مولوی، جلالالدین محمد|مولوی]]، گذاشته است. | |||
نمونههایی از اشعار ایشان: | |||
''' | {{شعر}} | ||
{{ب|''ای دل اگر عاشقی در پی دلدار باش''|2=''بر در دل روز و شب منتظر یار باش''}} | |||
{{ب|''دلبر تو دایما بر در دل حاضر است''|2=''رو در دل بر گشای حاضر و بیدار باش''}} | |||
{{ب|''دیدۀ جان روی او تابنبیند عیان''|2=''در طلب روی او روی به دیوار باش''}} | |||
{{ب|''ناحیت دل گرفت لشکر غوغای نفس''|2='' پس تو اگر عاشقی عاشق هوشیار باش''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
--------------------------- | |||
{{شعر}} | |||
{{ب|'' گر مرد رهی میان خون باید رفت''|2=''از پای فتاده سرنگون باید رفت''}} | |||
{{ب|''تو پای به راه در نه و هیچ مپرس ''|2=''هم راه بگویدت که چون باید رفت''}} | |||
{{پایان شعر}} | |||
== | ==وفات== | ||
فریدالدین عطار نیشابوری در سال 627 قمری (در قولی 632 یا 616ق)و در جریان حمله مغولان به نیشابور، به شهادت رسید.<ref> ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص240</ref> نقل شده است که سربازی مغول ضربهای شمشیر بر دوش او وارد کرد و وی در پی همین جراحت جان سپرد. شیخ بهاءالدین در کتاب معروف خود کشکول، این واقعه را چنین تعریف مىکند که وقتى لشکر تاتار به نیشابور رسید، اهالى نیشابور را قتل عام کردند و ضربت شمشیرى توسط یکى از مغولان بر دوش شیخ خورد که شیخ با همان ضربت از دنیا رفت و نقل کردهاند که چون خون از زخمش جارى شد، شیخ دانست که مرگش نزدیک است. | |||
او در | آرامگاه او در نزدیکی شهر نیشابور واقع شده و در طول تاریخ، به ویژه در دوره تیموریان به دستور امیر علیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا، مرمت و تعمیر شد. | ||
==بزرگداشت== | |||
روز 25 فروردین در تقویم ایران به عنوان روز ملی عطار نامگذاری شده است. هر ساله در این روز در نیشابور و آرامگاه وی مراسم بزرگداشتی همراه با برنامههای عطارشناسی شامل گلباران آرامگاه، ارائه پژوهشها، نمایشگاه کتاب و خوشنویسی و شب شعر برگزار میشود.<ref> [https://www.tabnak.ir/fa/tags/12477/1/%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1-%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C ر.ک: در مورد عطار نیشابوری در ویکی تابناک بخوانید، سایت خبری تحلیلی تابناک]</ref> | |||
==آثار== | |||
آثار عطار نیشابوری به دو دسته منظوم و منثور تقسیم میشود: | |||
== | ===آثار منظوم=== | ||
* دیوان اشعار (شامل غزلیات، قصاید و رباعیات) | |||
* منطقالطیر (مقامات الطیور) | |||
* الهینامه (خسرونامه) | |||
* اسرارنامه | |||
* مصیبتنامه | |||
* مختارنامه (مجموعه رباعیات) | |||
===آثار منثور=== | |||
تذکرةالاولیا (شرح حال و سرگذشت نود و هفت تن از اولیا و مشایخ تصوف)<ref> ر.ک: حقیقت، عبدالرفیع، ص241</ref> | |||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | |||
#حسینی کازرونی، احمد، شرح حال شاعران بزرگ ادب فارسی همراه با ویژگیها و نمونه اشعار، تهران: ارمغان، 1378. | |||
#حقیقت، عبدالرفیع، شاعران بزرگ ایران از رودکی تا بهار، تهران: کومش، 1381 | |||
#[https://www.tabnak.ir/fa/tags/12477/1/%D8%B9%D8%B7%D8%A7%D8%B1-%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C سایت خبری تحلیلی تابناک] | |||
#[https://www.cgie.org.ir/fa/news/266777 مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی] | |||
{{شعر و شاعری}} | |||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
| خط ۷۵: | خط ۱۱۲: | ||
[[تذکرة الأولیاء (زوار)]] | [[تذکرة الأولیاء (زوار)]] | ||
[[تذكرة الأولياء (رینولد الن نیکلسون)]] | |||
[[تذكرة الأولياء (عطار نیشابوری)]] | |||
[[گزیده تذکرة الاولیاء]] | |||
[[دیوان عطار]] | [[دیوان عطار]] | ||
[[دیوان عطار (نسخه دیگر)]] | [[دیوان عطار (نسخه دیگر)]] | ||
[[دیوان غزلیات شیخ فریدالدین نیشابوری]] | |||
[[مختارنامه (مجموعه رباعیات عطار)]] | [[مختارنامه (مجموعه رباعیات عطار)]] | ||
[[ | [[مصیبتنامه]] | ||
[[اشترنامه]] | |||
[[منطق الطیر عطار]] | [[منطق الطیر عطار]] | ||
[[منطقالطیر (مقدمه سلماسی زاده)]] | [[منطقالطیر (مقدمه سلماسی زاده)]] | ||
[[راز پرواز: شرح منطقالطیر عطار]] | |||
[[شرح راز منطق الطیر عطار]] | [[شرح راز منطق الطیر عطار]] | ||
[[پند نامه (مجموعهای از آثار شیخ | [[پند نامه (مجموعهای از آثار شیخ فریدالدین عطار نیشابوری)]] | ||
[[ | [[اسرارنامه]] | ||
[[خسرو نامه شیخ | [[خسرو نامه شیخ فریدالدین عطار نیشابوری]] | ||
[[مظهر العجایب و مظهر الاسرار]] | [[مظهر العجایب و مظهر الاسرار]] | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۶۳: | ||
[[منطق الطیر (نسخه خطی)]] | [[منطق الطیر (نسخه خطی)]] | ||
[[الهی نامه، پند نامه و | [[الهی نامه، پند نامه و اسرارنامه]] | ||
[[مختار نامه شیخ | [[مختار نامه شیخ فریدالدین عطار نیشابوری]] | ||
[[منطق الطير(عطار نيشابوري)]] | [[منطق الطير(عطار نيشابوري)]] | ||
| خط ۱۲۸: | خط ۱۷۵: | ||
[[گزيده تذکرة الأولياء]] | [[گزيده تذکرة الأولياء]] | ||
[[پير نيشابور، | [[پير نيشابور، گزيدهای از مثنویهای عطار]] | ||
[[منطق الطیر (بر اساس نسخه پاریس)]] | [[منطق الطیر (بر اساس نسخه پاریس)]] | ||
[[ | [[تذکرة الأولیاء: بر اساس نسخه رینولد آلن نیکلسون]] | ||
[[تذکرة الاولياء عطار نيشابوري از روي نسخه نيکلسون]] | [[تذکرة الاولياء عطار نيشابوري از روي نسخه نيکلسون]] | ||
| خط ۱۳۸: | خط ۱۸۵: | ||
[[خلاصه منطق الطير]] | [[خلاصه منطق الطير]] | ||
[[ | [[اسرارنامه]] | ||
[[بی سر نامه (مجموعه آثار عطار نیشابورى)]] | [[بی سر نامه (مجموعه آثار عطار نیشابورى)]] | ||
| خط ۱۵۶: | خط ۲۰۳: | ||
[[الهی نامه]] | [[الهی نامه]] | ||
[[فرهنگ نوادر و لغات و ترکیبات آثار عطار نیشابوری]] | |||
[[آشنایی با مکتب کبرویه]] | |||
[[سعدالدّین حموی (زندگی، سلوک و اندیشه)]] | |||
[[نجم کبری]] | |||
[[تأویلات باطنی در شهود معنوی رنگ و نور]] | |||
[[مکاتبات عرفانی بین سید احمد حائری و شیخ محمدحسین غروی در شرح دو بیت عطار]] | |||
[[علاءالدوله سمنانی پیر عارفان]] | |||
[[داستانها و پیامهای شیخ عطار در اسرارنامه و مصیبتنامه]] | |||
[[رده:زندگینامه]] | [[رده:زندگینامه]] | ||
[[رده: | [[رده:شاعران]] | ||
[[رده:بازنگری شده(آبان)]] | |||