الرفع و التكميل في جرح و التعديل: تفاوت میان نسخه‌ها

| کتابخانۀ دیجیتال نور =

محقق اثر در مقدمه بر چاپ ششم کتاب، این اثر را در موضوع خود اولین دانسته است. همچنین این اثر بر تحریر و تفحص و دقت نویسنده دلالت دارد. ایشان می‌گوید: پدرش بر این کتاب مطالب و پاورقی‌های نوشته که امکان انتشار به‌صورت کتاب مستقلی داشته و نویسنده بر آن مطالبی را افزوده است<ref>ر.ک: مقدمات، ص4</ref>‏.

[[ابوغده، عبدالفتاح|ابوغُدّه]] در مقدمه چاپ سوم کتاب می‌گوید افزون بر 150 صفحه -یعنی بیش از نصف کتاب- تعلیقه بر کتاب افزوده است. برخی از این پاورقی‌ها به لحاظ اندازه و بحث و کامل بودن مانند مقاله کوچک مستقلی است<ref>ر.ک: مقدمات، ص5</ref>‏.

وی معتقد است که این کتاب با مباحث و قواعدی که نویسنده گردآورده و با تعلیقات قدیم و جدیدش منبع کاملی درباره مباحث علم جرح و تعدیل و قواعد آن است. تا جایی‌که برخی از دوستان دانشمندش پیشنهاد داده‌اند که تعلیقات کتاب -که به لحاظ حجم بسیار بیشتر از اصل کتاب است- را مستقلاً چاپ کند؛ به‌گونه‌ای که اصل کتاب در ضمن آن بیاید. او البته این پیشنهاد را به‌حق می‌داند. چراکه بسیاری اوقات تحقیق نصوص از تألیف جدید دشوارتر است؛ همان‌گونه که جاحظ (متوفی 255ق) در کتاب الحیوان بر این مطلب تصریح کرده است<ref>ر.ک: همان، ص6</ref>‏.

او بر چاپ دوم کتاب، یکی از مقالات تاج‌الدین سبکی با عنوان «قاعدة في الجرح و التعديل و قاعدة في المورخين» را افزوده که تتمه‌ای بر برخی مباحث کتاب بوده است. این رساله در ابتدا با مختصر تعلیقه‌ای، در حدود 40 صفحه بوده که در آخر کتاب آمده بود. سپس تعلیقه مفصلی بر آن نوشته و تحقیقات کاملی بر آن انجام می‌دهد که با فهارس به حدود یک‌صد صفحه می‌رسد و لذا در سال 1398ق آن را مستقلاً به چاپ می‌رساند. بر چاپ سوم کتاب نیز مقاله جدیدی با عنوان «المتكلمون في الرجال» نوشته حافظ سخاوی و رساله دیگری را با عنوان «ذکر من يعتمد قوله في الجرح و التعدیل»، نوشته ذهبی با تعلیقات مختصری افزوده است<ref>ر.ک: همان، ص7</ref>‏.

محقق همچنین بهتر دانسته که برخی اضافات و استداراکات که امکان ذکر آن در برخی از صفحات کتاب بوده را با عنوان «استدراک» در آخر کتاب بیاورد. او کلمه یا جمله‌‌ای که قصد توضیح یا تکمیل آن را داشته را با علامت * مشخص نموده است. در استدراک آخر کتاب نیز در کنار استدراک، عدد صفحه و سطر مرتبط با آن را ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان، ص8</ref>‏.

وی علاوه بر شماره‌گذاری ایقاظات کتاب، برای آنکه خواننده با ذهنیت آماده‌تری به موضوع ورود کند، با عبارتی مضمون و محتوای هر ایقاظ را ذکر کرده است<ref>ر.ک: همان، ص10</ref>‏.

بسیاری از تعلیقات چاپ دوم، از کتاب «آن‌ها السكن الی من يطالع أعلاء السنن»، نوشته شیخ ظفر احمد عثمانی تهانوی نقل شده است. این کتاب مقدمه‌ای بر کتاب «أعلاء السنن» است که تهانوی آن را در بیست جزء به زبان عربی تألیف کرده است. او در کتاب «أنهاء السكن» مطالب زیادی را از «الرفع و التكميل» استفاده کرده و با افزودن مطالبی از علم حدیث سبب تقویت آن مطالب شده است؛ لذا در کتابش بخش مهمی از مباحث جرح و تعدیل را که در کتب اصطلاحات و رجال ذکر شده را به مباحث ارزشمند علم حدیث افزوده است. ابوغده نام «أنهاء السكن» را با اجازه صاحبش به «قواعد في علوم الحديث» تغییر داده و وعده انتشار آن را در آینده داده است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

نویسنده همانند بسیاری از آثارش در پاورقی‌های کتاب شرح‌حال بسیاری از علمایی که در کتاب نامشان را برده با ذکر «منه» آورده است. ناشر نیز در خاتمه هر تعلیقه نویسنده برای آنکه مشخص شود از قلم اوست «منه» را باقی گذاشته است<ref>ر.ک: همان، ص17</ref>‏.

محقق اثر منابع نصوصی را که لکنوی گردآوری کرده را به مصادرش –اگر مطبوع باشد- ارجاع داده است. وی نصوص را با مصادر مقابله کرده تا در صورت تحریف یا مغایرت مهم به آن تذکر دهد. در بسیاری از مواضع کتاب نیز تعلیقه‌هایی برای تکمیل منظور نویسنده نوشته است<ref>ر.ک: همان</ref>‏.

وی در بخش دیگری از مقدمات کتاب، شرح‌حال نویسنده و اشتیاقش به علم و تحصیل را از آثارش گردآورده و نیز برخی از آثارش را به تفکیک علوم نام برده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص26-18</ref>‏. پس‌ازآن شرح‌حال دیگری را نیز در صفحه 34 ارائه کرده است.

نویسنده در اولین مرصد کتاب در رابطه با موضوع جرح و تعدیل سه ایقاظ را مطرح کرده است؛ مثلاً در اولین ایقاظ کتاب غیبت‌های مجاز شش مورد دانسته شده است؛ از جمله این موارد استثنا تظلم بردن مظلوم نزد سلطان و قاضی و مانند آن است از دست کسی که ولایت یا قدرتی بر او دارد<ref>ر.ک: متن کتاب، ص53</ref>‏. دیگر از موارد جواز، غیبت از مجاهر به فسق یا بدعت در خصوص مورد تجاهر است نه دیگر عیوب او<ref>ر.ک: متن کتاب، ص56</ref>‏.

[[رده:کتاب‌شناسی]]