۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
العين و الأثر في عقائد أهل الأثر: تفاوت میان نسخه‌ها
لینک درون متنی
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR53284J1.jpg | عنوان =العين و الأثر في عقائد أهل الأثر...» ایجاد کرد) |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
}} | }} | ||
'''العين و الأثر في عقائد أهل الأثر'''، تألیف عبدالباقی مواهبی حنبلی (متوفی 1071ق)، کتابی در بررسی مکتب کلامی احمد حنبل (متوفی 241ق) و اختلافات آن با دیگر مکاتب است. این کتاب آن‌گونه که نویسنده در مقدمه تصریح کرده به درخواست برخی دوستان نوشته شده است. تحقیقات کتاب توسط عصام رواس قلعجی و عبدالعزیز رباح انجام شده است. | '''العين و الأثر في عقائد أهل الأثر'''، تألیف [[مواهبي، عبد الباقي بن عبدالباقي|عبدالباقی مواهبی حنبلی]] (متوفی 1071ق)، کتابی در بررسی مکتب کلامی احمد حنبل (متوفی 241ق) و اختلافات آن با دیگر مکاتب است. این کتاب آن‌گونه که نویسنده در مقدمه تصریح کرده به درخواست برخی دوستان نوشته شده است. تحقیقات کتاب توسط [[قلعجي، عصام رواس|عصام رواس قلعجی]] و [[رباح، عبد العزيز|عبدالعزیز رباح]] انجام شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب مشتمل بر مقدمه محقق، شرح‌حال و آثار مؤلف و سه مقصد است: | کتاب مشتمل بر مقدمه محقق، شرح‌حال و آثار مؤلف و سه مقصد است: | ||
# مقصد اول، افکار امام احمد حنبل و عقاید حنابله در ضمن چند باب، خاتمه و تتمه مطرح شده است. | # مقصد اول، افکار [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد حنبل]] و عقاید حنابله در ضمن چند باب، خاتمه و تتمه مطرح شده است. | ||
# مقصد دوم، مسائل اختلافی بین حنابله و اشاعره و ادله حنابله ذکر شده است. | # مقصد دوم، مسائل اختلافی بین حنابله و اشاعره و ادله حنابله ذکر شده است. | ||
# مقصد سوم، مسئله قرآن که اساس اختلاف بیشتر فرق امت اسلامی در دو فصل تبیین شده است. | # مقصد سوم، مسئله قرآن که اساس اختلاف بیشتر فرق امت اسلامی در دو فصل تبیین شده است. | ||
| خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
در باب اول از مقصد اول، معرفت خداوند شرعاً واجب شده است. این‌که خداوند انسان را بر معرفتش قادر ساخته، اولین و بزرگ‌ترین نعمت الهی است. ازآنجاکه شکر منعم نیز شرعاً واجب است، شکر نعمت الهی به این است که از جهت خضوع و اذعان اعتراف به نعمت‌هایش کنی و همه نعمت‌هایش را در طاعتش صرف کنی<ref>ر.ک: متن کتاب، ص30-29</ref>. | در باب اول از مقصد اول، معرفت خداوند شرعاً واجب شده است. این‌که خداوند انسان را بر معرفتش قادر ساخته، اولین و بزرگ‌ترین نعمت الهی است. ازآنجاکه شکر منعم نیز شرعاً واجب است، شکر نعمت الهی به این است که از جهت خضوع و اذعان اعتراف به نعمت‌هایش کنی و همه نعمت‌هایش را در طاعتش صرف کنی<ref>ر.ک: متن کتاب، ص30-29</ref>. | ||
ابوالحسن اشعری (متوفی 324ق) معتقد است که همه افعال بندگان، مخلوق خداوند است و انسان در این میان هیچ نقشی جز اکتساب ندارد و به‌عبارت‌دیگر فاعل حقیقی همه افعال خداوند است و انسان تنها کسب کننده فعلی است که خداوند آن را به دست این انسان ایجاد می‌کند و مقصود از کسب نیز تعلق قدرت و اراده بندگان است به فعلی که حقیقتاً از جانب خداوند مقدر و ایجاد می‌شود<ref>ر.ک: محسنی، کاظم و دیگران؛ ص52-51</ref>؛ در باب دوم کتاب چنین می‌خوانیم: جمیع افعال عباد کسب ایشان است و مخلوق خداوند است چه خیر باشد و چه شر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص37</ref>. | [[اشعری، علی بن اسماعیل|ابوالحسن اشعری]] (متوفی 324ق) معتقد است که همه افعال بندگان، مخلوق خداوند است و انسان در این میان هیچ نقشی جز اکتساب ندارد و به‌عبارت‌دیگر فاعل حقیقی همه افعال خداوند است و انسان تنها کسب کننده فعلی است که خداوند آن را به دست این انسان ایجاد می‌کند و مقصود از کسب نیز تعلق قدرت و اراده بندگان است به فعلی که حقیقتاً از جانب خداوند مقدر و ایجاد می‌شود<ref>ر.ک: محسنی، کاظم و دیگران؛ ص52-51</ref>؛ در باب دوم کتاب چنین می‌خوانیم: جمیع افعال عباد کسب ایشان است و مخلوق خداوند است چه خیر باشد و چه شر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص37</ref>. | ||
از بحث‌های مهمی که در طلیعه قرن سوم و در عصر حیات امام هادی(ع) (212-254ق) جهان فکری اهل سنت را به خود مشغول کرد، جدال بر سر مسئله حدوث و قدم قرآن بود که سبب ایجاد دودستگی میان اهل سنت شد. اهل حدیث قائل به قدیم بودن «کلام الله» بودند و در مقابل، معتزله به‌شدت معتقد به حادث و مخلوق بودن قرآن بودند. اهمیت مناقشات کلامی درباره مسئله خلق قرآن ازآن‌رو بود که ملاک توحید و شرک قرار گرفته بود. معتزله اعتقاد به قدیم بودن قرآن را شرک می‌دانستند و گروه مقابل معتقد بودند که مخلوق دانستن قرآن کفر است<ref>ر.ک: نورمحمدی، مهدی؛ دهقانی، اکرم السادات؛ ص118</ref>. مواهبی نیز معتقد است کسی که بگوید: قرآن مخلوق، محدث، حادث است یا در آن شک کند و یا ادعا کند که کسی می‌تواند مانند آن را بیاورد کافر است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص32</ref>. | از بحث‌های مهمی که در طلیعه قرن سوم و در عصر حیات امام هادی(ع) (212-254ق) جهان فکری اهل سنت را به خود مشغول کرد، جدال بر سر مسئله حدوث و قدم قرآن بود که سبب ایجاد دودستگی میان اهل سنت شد. اهل حدیث قائل به قدیم بودن «کلام الله» بودند و در مقابل، معتزله به‌شدت معتقد به حادث و مخلوق بودن قرآن بودند. اهمیت مناقشات کلامی درباره مسئله خلق قرآن ازآن‌رو بود که ملاک توحید و شرک قرار گرفته بود. معتزله اعتقاد به قدیم بودن قرآن را شرک می‌دانستند و گروه مقابل معتقد بودند که مخلوق دانستن قرآن کفر است<ref>ر.ک: نورمحمدی، مهدی؛ دهقانی، اکرم السادات؛ ص118</ref>. مواهبی نیز معتقد است کسی که بگوید: قرآن مخلوق، محدث، حادث است یا در آن شک کند و یا ادعا کند که کسی می‌تواند مانند آن را بیاورد کافر است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص32</ref>. | ||
در مقصد سوم از اشعریه مانند سید شریف | در مقصد سوم از اشعریه مانند [[جرجانی، علی بن محمد|سید شریف جرجانی]]، [[شهرستانی، محمد بن عبدالکریم|شهرستانی]] و [[ایجی، احمد بن محمد|ایجی]] مطالبی نقل شده است. همچنین از برخی صوفیه مانند [[جامی، عبدالرحمن|عبدالرحمن جامی]] و ابن عربی مطالبی ذکر شده است. نویسنده مستقیماً از فتوحات مکیه نقل نکرده؛ بلکه از [[جامی، عبدالرحمن|جامی]] نقل کرده که او از فتوحات نقل کرده است<ref>ر.ک: مقدمه، ص 10</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||