۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
التعليقات علی شرح اللمعة الدمشقية: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
}} | }} | ||
'''التعليقات علی شرح اللمعة الدمشقية''' تأليف | '''التعليقات علی شرح اللمعة الدمشقية''' تأليف [[آقاجمال خوانساری، محمد بن حسین|مرحوم آقا جمال‌الدين محمد بن آقا حسین بن محمد خوانسارى]] است. | ||
اين كتاب به زبان عربى و در اواخر قرن يازدهم تأليف شده و تعليقاتى است بر كتاب الروضة البهية [[شهيد ثانى]] كه در شرح اللمعة الدمشقية مرحوم [[شهيد اول]] مى‌باشد. | اين كتاب به زبان عربى و در اواخر قرن يازدهم تأليف شده و تعليقاتى است بر كتاب الروضة البهية [[شهيد ثانى]] كه در شرح اللمعة الدمشقية مرحوم [[شهيد اول]] مى‌باشد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
مؤلف، از همان خطبه كتاب، تعليقات لازم را مرقوم فرموده تا آخرين باب كتاب لمعه كه عبارت است از باب ديات و تقريبا در تمام ابواب، تعليقه‌هایش به چشم مى‌خورد كه اشاره‌اى اجمالى به پاره‌اى از نكات مهم اين تعليقه‌ها خواهيم داشت. | مؤلف، از همان خطبه كتاب، تعليقات لازم را مرقوم فرموده تا آخرين باب كتاب لمعه كه عبارت است از باب ديات و تقريبا در تمام ابواب، تعليقه‌هایش به چشم مى‌خورد كه اشاره‌اى اجمالى به پاره‌اى از نكات مهم اين تعليقه‌ها خواهيم داشت. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
خطبه كتاب | |||
خطبه كتاب <ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/1 خطبه کتاب، ص1]</ref> | |||
تعليقات، از همان خطبه كتاب آغاز شده كه ما به جهت اختصار، از پرداختن به اين قسمت صرف نظر مى‌كنيم. | تعليقات، از همان خطبه كتاب آغاز شده كه ما به جهت اختصار، از پرداختن به اين قسمت صرف نظر مى‌كنيم. | ||
كتاب طهارت | كتاب طهارت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/8 متن کتاب، ص8]</ref> | ||
اولين توضيحات مؤلف در اين باب، مربوط به تعريف طهارت مى‌باشد. شهيد در مورد واژه طهارت گفته «و الاسم الطهر بالضم» و مؤلف آن را مستند به كلام ابن هشام در توضيح الفيه [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] مى‌داند، اما اينكه ماتن گفته: «بناء على ثبوت الحقائق الشرعية»، به عقيده ايشان ممكن است مراد از گفتن كلمه شرعا بيان معنى شرعى باشد چه حقيقت شرعى باشد چه مجاز شايع يا معنى حقيقى در نزد متشرعه كه شكى در ثبوتش نيست... | اولين توضيحات مؤلف در اين باب، مربوط به تعريف طهارت مى‌باشد. شهيد در مورد واژه طهارت گفته «و الاسم الطهر بالضم» و مؤلف آن را مستند به كلام ابن هشام در توضيح الفيه [[ابن‌مالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]] مى‌داند، اما اينكه ماتن گفته: «بناء على ثبوت الحقائق الشرعية»، به عقيده ايشان ممكن است مراد از گفتن كلمه شرعا بيان معنى شرعى باشد چه حقيقت شرعى باشد چه مجاز شايع يا معنى حقيقى در نزد متشرعه كه شكى در ثبوتش نيست... | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۸: | ||
فصل بعدى در تيمم است كه شرايطش مورد بحث مى‌باشد. اولين شرطش نبود آب است؛ مؤلف مى‌فرمايد: نبودن آب، شرط تيمم بدل از وضو و غسل است و الا تيمم مستحبى كه قبل از خواب تشريع شده يا تيممى كه برای نماز ميت وارد شده، نيازى به اين شرط ندارد. | فصل بعدى در تيمم است كه شرايطش مورد بحث مى‌باشد. اولين شرطش نبود آب است؛ مؤلف مى‌فرمايد: نبودن آب، شرط تيمم بدل از وضو و غسل است و الا تيمم مستحبى كه قبل از خواب تشريع شده يا تيممى كه برای نماز ميت وارد شده، نيازى به اين شرط ندارد. | ||
كتاب صلاة | كتاب صلاة<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/163 همان، ص163]</ref> | ||
كتاب دوم، صلاة است كه داراى يازده فصل مى‌باشد. | كتاب دوم، صلاة است كه داراى يازده فصل مى‌باشد. | ||
| خط ۹۷: | خط ۱۰۰: | ||
مستحبات نماز، تروك نماز، خلل واقع در نماز، قضاى نماز، نماز خوف، نماز مسافر و نماز جماعت ديگر فصول كتاب صلاة را تشكيل داده‌اند. | مستحبات نماز، تروك نماز، خلل واقع در نماز، قضاى نماز، نماز خوف، نماز مسافر و نماز جماعت ديگر فصول كتاب صلاة را تشكيل داده‌اند. | ||
كتاب زكات | كتاب زكات<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/285 همان، ص285]</ref> | ||
كتاب زكات، سومين كتاب مى‌باشد كه در چهار فصل ابعاد آن مورد بررسى قرار گرفته است. فصل اولش در وجوب زكات است بر هر بالغ عاقل و عدم وجوب يا وجوبش بر مملوك، به عنوان اولين مسئله مورد شرح قرار گرفته است؛ مؤلف به روايتى از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] اشاره مى‌كند كه بر مملوك زكات را واجب ندانسته است، اما على الظاهر اين روايت قابل عمل نبوده و يا به قول مؤلف مراد [[شهيد ثانى]] ذكر نكته‌اى بعد از ورود نص مى‌باشد. | كتاب زكات، سومين كتاب مى‌باشد كه در چهار فصل ابعاد آن مورد بررسى قرار گرفته است. فصل اولش در وجوب زكات است بر هر بالغ عاقل و عدم وجوب يا وجوبش بر مملوك، به عنوان اولين مسئله مورد شرح قرار گرفته است؛ مؤلف به روايتى از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] اشاره مى‌كند كه بر مملوك زكات را واجب ندانسته است، اما على الظاهر اين روايت قابل عمل نبوده و يا به قول مؤلف مراد [[شهيد ثانى]] ذكر نكته‌اى بعد از ورود نص مى‌باشد. | ||
| خط ۱۰۳: | خط ۱۰۶: | ||
استحباب زكات تجارت، مستحقين زكات و زكات فطره عنوان سه فصل بعدى كتاب زكات مى‌باشند. | استحباب زكات تجارت، مستحقين زكات و زكات فطره عنوان سه فصل بعدى كتاب زكات مى‌باشند. | ||
كتاب خمس | كتاب خمس<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/288 همان، ص288]</ref> | ||
طبق روال مرسوم در كتب فقهى كتاب خمس بعد از كتاب زكات آمده است كه ابتدا وجوب آن در هفت مورد غنيمت، معدن، غواصى، منفعت كسب، مال حلال مخلوط به حرام، گنج و زمينى كه كافر ذمى از مسلمان خريدارى كرده باشد مورد بررسى واقع شده است؛ برای مثال در مورد غواصى گفته شده عنبر نيز به موارد هفت‌گانه‌اى كه خمس دارند ملحق مى‌باشد كه مؤلف در ذيلش فرموده: اين در صورتى است كه از آب به دست آيد. | طبق روال مرسوم در كتب فقهى كتاب خمس بعد از كتاب زكات آمده است كه ابتدا وجوب آن در هفت مورد غنيمت، معدن، غواصى، منفعت كسب، مال حلال مخلوط به حرام، گنج و زمينى كه كافر ذمى از مسلمان خريدارى كرده باشد مورد بررسى واقع شده است؛ برای مثال در مورد غواصى گفته شده عنبر نيز به موارد هفت‌گانه‌اى كه خمس دارند ملحق مى‌باشد كه مؤلف در ذيلش فرموده: اين در صورتى است كه از آب به دست آيد. | ||
كتاب صوم | كتاب صوم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/345 همان، ص345]</ref> | ||
اولين بحث در كتاب صوم، مفهوم صوم است كه مؤلف بحثى لغوى و ادبى را در ذيل آن مطرح نموده تحت اين عنوان كه با توجه به معنى صوم كه كف مى‌باشد، آيا صوم امرى وجودى است يا عدمى؟ اصوليون آن را وجودى و اشاعره آن را عدمى مى‌دانند. | اولين بحث در كتاب صوم، مفهوم صوم است كه مؤلف بحثى لغوى و ادبى را در ذيل آن مطرح نموده تحت اين عنوان كه با توجه به معنى صوم كه كف مى‌باشد، آيا صوم امرى وجودى است يا عدمى؟ اصوليون آن را وجودى و اشاعره آن را عدمى مى‌دانند. | ||
| خط ۱۱۳: | خط ۱۱۶: | ||
موارد قضاى روزه بدون نياز به كفاره و شروط روزه به همراه دوازده مسئله كه مؤلف فقط به هفت مورد آنها تعليقه زده، ديگر مطالب مطرح شده در كتاب صوم مى‌باشند. | موارد قضاى روزه بدون نياز به كفاره و شروط روزه به همراه دوازده مسئله كه مؤلف فقط به هفت مورد آنها تعليقه زده، ديگر مطالب مطرح شده در كتاب صوم مى‌باشند. | ||
كتاب حج | كتاب حج<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/347 همان، ص347]</ref> | ||
حج عنوان كتاب بعدى است كه شش فصلش داراى تعليقه‌هایى از سوى مؤلف مى‌باشد. | حج عنوان كتاب بعدى است كه شش فصلش داراى تعليقه‌هایى از سوى مؤلف مى‌باشد. | ||
از جمله شرايط حج، وجود زاد و راحله است؛ يعنى توشه لازم برای سفر كه زاد گفته مى‌شود و مركب سوارى برای اياب و ذهاب كه راحله نام دارد. | |||
از اين كلام شهيد كه گفته «بما يناسبه»؛ يعنى مناسب حال حاجى باشند، مؤلف اين گونه تعبير كرده است كه مناسبت در راحله شرط مى‌باشد و الا در زاد و توشه همان گونه كه در شرح شرائع آمده، لايق شأن حاجى بودن كفايت مى‌كند و لو مناسب نباشد؛ آن هم بنا به قول شهيد«قوة و ضعفا لا شرفا و ضعة». | از اين كلام شهيد كه گفته «بما يناسبه»؛ يعنى مناسب حال حاجى باشند، مؤلف اين گونه تعبير كرده است كه مناسبت در راحله شرط مى‌باشد و الا در زاد و توشه همان گونه كه در شرح شرائع آمده، لايق شأن حاجى بودن كفايت مى‌كند و لو مناسب نباشد؛ آن هم بنا به قول شهيد«قوة و ضعفا لا شرفا و ضعة». | ||
كتاب جهاد: | كتاب جهاد:<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/349 همان، ص349]</ref> | ||
امر به معروف و نهى از منكر هم در ذيل كتاب جهاد مطرح شده‌اند، فلذا اولين مسئله مربوط به همين‌ها بوده و لطف بودنشان از سوى خداوند مطرح گرديده است كه توضيحاتى از سوى مؤلف راجع به لطف و لطف بودن امر به معروف و نهى از منكر ارائه شده است. | امر به معروف و نهى از منكر هم در ذيل كتاب جهاد مطرح شده‌اند، فلذا اولين مسئله مربوط به همين‌ها بوده و لطف بودنشان از سوى خداوند مطرح گرديده است كه توضيحاتى از سوى مؤلف راجع به لطف و لطف بودن امر به معروف و نهى از منكر ارائه شده است. | ||
كتاب كفارات | كتاب كفارات <ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/349 همان]</ref> | ||
كفاره زدن عبد، از جمله مطالب داراى تعليقه در اين كتاب مى‌باشد كه با حديثى از امام باقر(ع) در تعارض است، زيرا حضرت آزاد كردن بنده‌اى را كه بدون استحقاق مورد ضرب قرار گرفته است، كفاره آن ضرب عنوان نموده است. | كفاره زدن عبد، از جمله مطالب داراى تعليقه در اين كتاب مى‌باشد كه با حديثى از امام باقر(ع) در تعارض است، زيرا حضرت آزاد كردن بنده‌اى را كه بدون استحقاق مورد ضرب قرار گرفته است، كفاره آن ضرب عنوان نموده است. | ||
كتاب النذر و توابعه | كتاب النذر و توابعه<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/350 همان، ص350]</ref> | ||
از جمله مسائل مشهور در مورد نذر كه مستند روايى نيز دارد، عدم جواز نذر زن شوهردار بدون اجازه شوهرش مى‌باشد. | از جمله مسائل مشهور در مورد نذر كه مستند روايى نيز دارد، عدم جواز نذر زن شوهردار بدون اجازه شوهرش مى‌باشد. | ||
كتاب قضاء | كتاب قضاء<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/350 همان، ص350]</ref> | ||
كتاب قضا و بعدش كتاب شهادات، ديگر كتبى هستند كه در تمام كتب فقهى به همين ترتيب ذكر مى‌گردند، لكن با وجود تفصيلى كه در كتاب قضا وجود دارد، تعليقات كمى در اين باب موجود است كه حاكى از كامل بودن مباحث متن مى‌باشد. | كتاب قضا و بعدش كتاب شهادات، ديگر كتبى هستند كه در تمام كتب فقهى به همين ترتيب ذكر مى‌گردند، لكن با وجود تفصيلى كه در كتاب قضا وجود دارد، تعليقات كمى در اين باب موجود است كه حاكى از كامل بودن مباحث متن مى‌باشد. | ||
كتاب شهادات هم داراى چهار فصل است كه هر چهار فصلش داراى تعليقه‌هایى از سوى مؤلف مى‌باشند. عناوين اين فصول عبارتند از: شاهد، تفصيل حقوق، شهادت بر شهادت و رجوع از شهادات. | كتاب شهادات<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/356 همان، ص356]</ref> هم داراى چهار فصل است كه هر چهار فصلش داراى تعليقه‌هایى از سوى مؤلف مى‌باشند. عناوين اين فصول عبارتند از: شاهد، تفصيل حقوق، شهادت بر شهادت و رجوع از شهادات. | ||
كتاب وقف: اين كتاب هم از جمله بخش‌هایى است كه حد اقل تعليقات را دارد، البته مطالب اين بخش نيز از حجم كمترى برخوردار است. | كتاب وقف:<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/357 همان، ص357]</ref> اين كتاب هم از جمله بخش‌هایى است كه حد اقل تعليقات را دارد، البته مطالب اين بخش نيز از حجم كمترى برخوردار است. | ||
كتاب تجارت | كتاب تجارت<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/358 همان، ص358]</ref> | ||
كتاب تجارت، ده فصل دارد كه در هفت فصل از آنها تلعيقه‌هایى از سوى مؤلف ثبت شده است. فصل اول در تقسيم موضوع تجارت است به حرام، مكروه و مباح كه اين لفظ شهيد؛ يعنى تقسيم موضوع، مورد توجه مؤلف واقع شده و به دنبال تبيين مقصود وى از موضوع مى‌باشد. | كتاب تجارت، ده فصل دارد كه در هفت فصل از آنها تلعيقه‌هایى از سوى مؤلف ثبت شده است. فصل اول در تقسيم موضوع تجارت است به حرام، مكروه و مباح كه اين لفظ شهيد؛ يعنى تقسيم موضوع، مورد توجه مؤلف واقع شده و به دنبال تبيين مقصود وى از موضوع مى‌باشد. | ||
كتاب دين | كتاب دين<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/6672/1/365 همان، ص365]</ref> | ||
كتاب‌هاى دين، ضمان، اجاره، وكالت شفعه، جعاله، وصايا، نكاح، طلاق، خلع و مبارات، ظهار، ايلاء، لعان، عتق، تدبير و مكاتبه و استيلاد، كتاب اقرار، كتاب غصب، لقطه، كتاب احياء موات، كتاب صيد و ذباحه، كتاب اطعمه و اشربه، كتاب ميراث، كتاب حدود، كتاب قصاص و كتاب ديات ديگر كتبى هستند كه در اللمعة الدمشقية، توسط مرحوم [[شهيد اول]] آورده شده‌اند و [[شهيد ثانى]] آنها را شرح داده و مؤلف بر آنها تعليقه زده است. | كتاب‌هاى دين، ضمان، اجاره، وكالت شفعه، جعاله، وصايا، نكاح، طلاق، خلع و مبارات، ظهار، ايلاء، لعان، عتق، تدبير و مكاتبه و استيلاد، كتاب اقرار، كتاب غصب، لقطه، كتاب احياء موات، كتاب صيد و ذباحه، كتاب اطعمه و اشربه، كتاب ميراث، كتاب حدود، كتاب قصاص و كتاب ديات ديگر كتبى هستند كه در اللمعة الدمشقية، توسط مرحوم [[شهيد اول]] آورده شده‌اند و [[شهيد ثانى]] آنها را شرح داده و مؤلف بر آنها تعليقه زده است. | ||
==پانویس == | |||
<references /> | |||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[الرسایل الأحمدیة]] | |||
[[الروضة البهية في شرح اللمعة الدمشقية (2 جلدی)]] | |||
[[الحاشیة علی الروضة البهیة]] | |||
[[النجعة في شرح اللمعة]] | |||
[[الجواهر الفخریة في شرح الروضة البهیة]] | |||
[[نهج الإعلان بما یثبت به دخول شهر رمضان]] | |||
[[منهاج الملة في بیان الوقت و القبلة]] | |||
[[الزبدة الفقهية في شرح الروضة البهية]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۸۱: | ||
[[رده: فقه مذاهب]] | [[رده: فقه مذاهب]] | ||
[[رده: فقه شیعه]] | [[رده: فقه شیعه]] | ||
[[رده:25 آبان الی 24 آذر(97)]] | |||