۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
یاد او: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - 'فعاليت‌هاى' به 'فعالیت‌های') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[مصباح یزدی، محمدتقی]] ( | [[مصباح یزدی، محمدتقی]] (نویسنده) | ||
[[سبحانی، کریم]] (نگارش) | [[سبحانی، کریم]] (نگارش) | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
هنگامى كه درباره ذكر خدا و مطلوب بودن آن سخن به ميان مى‌آيد و در وصف دوستان خدا گفته مى‌شود كه دائماً به ذكر خداوند مشغولند و هيچ كارى آن‌ها را از ذكر خدا باز نمى‌دارد، در آغاز چهره افرادى در ذهن تصوير مى‌شود كه پيوسته لب‌هايشان در حركت و به ذكر خدا گوياست و زبانشان مشغول خواندن اذكار و اوراد است، در حالى كه | هنگامى كه درباره ذكر خدا و مطلوب بودن آن سخن به ميان مى‌آيد و در وصف دوستان خدا گفته مى‌شود كه دائماً به ذكر خداوند مشغولند و هيچ كارى آن‌ها را از ذكر خدا باز نمى‌دارد، در آغاز چهره افرادى در ذهن تصوير مى‌شود كه پيوسته لب‌هايشان در حركت و به ذكر خدا گوياست و زبانشان مشغول خواندن اذكار و اوراد است، در حالى كه نویسنده معتقد است طبق آنچه از آيات و روايات استفاده مى‌شود، گستره، شمول و عمق ذكر، فراتر از اين است و از اين‌رو، در ابتدا به بررسى مفهوم ذكر پرداخته است. | ||
وى معتقد است از آنجا كه كلمه «ياد»، معادل كلمه ذكر است و به خوبى معناى آن را مى‌رساند، از اين جهت مى‌توان گفت كه كلمه ذكر، از معدود واژگان عربى است كه معادل فارسى آن به صورت منفرد و بدون تركيب، كاملاً معناى ذكر را مى‌رساند. | وى معتقد است از آنجا كه كلمه «ياد»، معادل كلمه ذكر است و به خوبى معناى آن را مى‌رساند، از اين جهت مى‌توان گفت كه كلمه ذكر، از معدود واژگان عربى است كه معادل فارسى آن به صورت منفرد و بدون تركيب، كاملاً معناى ذكر را مى‌رساند. | ||
از جمله كاربردهاى كلمه ذكر، كاربرد آن در مقابل «غفلت» و «نسيان» بوده و | از جمله كاربردهاى كلمه ذكر، كاربرد آن در مقابل «غفلت» و «نسيان» بوده و نویسنده با توجه به اين دو كاربرد در قرآن، به بازشناسى تفاوت بين آن دو، پرداخته است. | ||
به جز استعمال «ذكر» در معناى لغوى آن، اين كلمه اطلاقات ديگرى نيز در قرآن دارد كه داراى نوعى علاقه و ارتباط با معناى لغوى مى‌باشد كه در ادامه، كاربردهاى مختلف آن در قرآن، بررسى شده است. اين كاربردها عبارتند از: | به جز استعمال «ذكر» در معناى لغوى آن، اين كلمه اطلاقات ديگرى نيز در قرآن دارد كه داراى نوعى علاقه و ارتباط با معناى لغوى مى‌باشد كه در ادامه، كاربردهاى مختلف آن در قرآن، بررسى شده است. اين كاربردها عبارتند از: | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
1- قرآن كريم؛ 2- وحى؛ 3- كتب آسمانى؛ 4- خصوص تورات؛ 5- رسول‌الله(ص)؛ 6- نماز جمعه؛ 7- ذكر به معناى شرف و افتخار؛ 8- ذكر به معناى حفظ و به خاطرسپارى. | 1- قرآن كريم؛ 2- وحى؛ 3- كتب آسمانى؛ 4- خصوص تورات؛ 5- رسول‌الله(ص)؛ 6- نماز جمعه؛ 7- ذكر به معناى شرف و افتخار؛ 8- ذكر به معناى حفظ و به خاطرسپارى. | ||
ذكر را معمولا به دو گونه لفظى و قلبى تقسيم مى‌كنند، اما | ذكر را معمولا به دو گونه لفظى و قلبى تقسيم مى‌كنند، اما نویسنده معتقد است كه ذكر لفظى، خودبه خود، ارزش چندانى نداشته و هدف از لفظ، توجه به معنا و تأثير آن در دل است؛ زيرا ذكر به معناى به يادآوردن است و در مورد ذكر لفظى، اين امر تنها هنگامى صادق است كه زبان با دل هم‌آهنگ باشد. به اعتقاد وى، حقيقت ذكر، در درون انسان و در قلب او عينيت مى‌يابد و ذكر لفظى، تنها نمود خارجى همان حقيقت درونى است كه مى‌گذرد. | ||
به باور وى، ذكر قلبى داراى مراتب بى‌شمارى است و چنان نيست كه توجهات قلبى هميشه و در همه افراد يكسان باشد و تفاوتى بين آن‌ها ملاحظه نگردد؛ افراد ضعيف، تنها به مراتب نازل ذكر نايل مى‌شوند و مراتب عالى آن، كه عبارت است از توجه تام و كامل به ذات، صفات و اسماى الهى، به جز براى اولياى خاص و برگزيده خداوند، ميسر نمى‌گردد. | به باور وى، ذكر قلبى داراى مراتب بى‌شمارى است و چنان نيست كه توجهات قلبى هميشه و در همه افراد يكسان باشد و تفاوتى بين آن‌ها ملاحظه نگردد؛ افراد ضعيف، تنها به مراتب نازل ذكر نايل مى‌شوند و مراتب عالى آن، كه عبارت است از توجه تام و كامل به ذات، صفات و اسماى الهى، به جز براى اولياى خاص و برگزيده خداوند، ميسر نمى‌گردد. | ||
| خط ۷۰: | خط ۷۰: | ||
در ادامه، ضمن برشمردن و توضيح آثار اعراض از ياد خدا كه عبارتند از: خودفراموشى، زندگى مشقت‌بار و نابينايى در آخرت و سلطه شيطان، مقام اهل ذكر در كلام [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] بيان شده است. | در ادامه، ضمن برشمردن و توضيح آثار اعراض از ياد خدا كه عبارتند از: خودفراموشى، زندگى مشقت‌بار و نابينايى در آخرت و سلطه شيطان، مقام اهل ذكر در كلام [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] بيان شده است. | ||
نویسنده ضمن بررسى منشأ نگرانى‌ها و اضطراب‌ها، به اين نتيجه رسيده است كه عوامل مختلفى مى‌تواند موجب تشويش خاطر و نگرانى انسان شوند كه مهمترين آن‌ها عبارتند از: | |||
#گاهى اضطراب و نگرانى به جهت آينده تاريك و مبهمى است كه در برابر فكر انسان خودنمايى مى‌كند؛ احتمال زوال نعمت‌ها، گرفتارى در چنگال دشمن، ضعف، بيمارى، ناتوانى و... آدمى را رنج مى‌دهد، اما ايمان به خدا، مى‌تواند اين نگرانى‌ها را از بين برده و به انسان آرامش ببخشد. | #گاهى اضطراب و نگرانى به جهت آينده تاريك و مبهمى است كه در برابر فكر انسان خودنمايى مى‌كند؛ احتمال زوال نعمت‌ها، گرفتارى در چنگال دشمن، ضعف، بيمارى، ناتوانى و... آدمى را رنج مى‌دهد، اما ايمان به خدا، مى‌تواند اين نگرانى‌ها را از بين برده و به انسان آرامش ببخشد. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
#ضعف و ناتوانى انسان در برابر عوامل طبيعى و گاه در مقابل انبوه دشمنان داخلى و خارجى او را نگران مى‌سازد، اما هنگامى كه به ياد خدا افتاده و به او توكل مى‌كند، قلبش آرام مى‌گيرد. احساس پوچى زندگى و بى‌هدف بودن، عدم توجه به زحمت و قدردانى از آن، دنياپرستى و دلباختگى در برابر زرق و برق زندگى مادى و ترس و وحشت از مرگ، از ديگر عوامل شناخته شده‌اند. | #ضعف و ناتوانى انسان در برابر عوامل طبيعى و گاه در مقابل انبوه دشمنان داخلى و خارجى او را نگران مى‌سازد، اما هنگامى كه به ياد خدا افتاده و به او توكل مى‌كند، قلبش آرام مى‌گيرد. احساس پوچى زندگى و بى‌هدف بودن، عدم توجه به زحمت و قدردانى از آن، دنياپرستى و دلباختگى در برابر زرق و برق زندگى مادى و ترس و وحشت از مرگ، از ديگر عوامل شناخته شده‌اند. | ||
نویسنده همچنين به بررسى اضطراب و نگرانى از منظر اگزيستانسياليسم الحادى پرداخته و پس از بيان جلوه‌هاى عملى و رفتارى ياد خدا، به هدايت خاص خداوند و گونه‌هاى وحى در قرآن، اشاره كرده است. | |||
اهل ذكر و مشاهده جهان آخرت، موانع ذكر از منظر قرآن، سازگارى خداپرستى و آخرت‌گرايى با فعالیت‌های فردى و اجتماعى، بررسى امكان توجه دائم به خداوند، استمرار عبادت و توجه به خدا و راهكار آن، كشف حجاب‌ها براى اهل ذكر، اهميت محاسبه نفس، فايده و كيفيت آن و جايگاه و حالات معنوى اهل ذكر، از ديگر عناوينى هستند كه به بررسى و بحث پيرامون آن‌ها پرداخته شده است. | اهل ذكر و مشاهده جهان آخرت، موانع ذكر از منظر قرآن، سازگارى خداپرستى و آخرت‌گرايى با فعالیت‌های فردى و اجتماعى، بررسى امكان توجه دائم به خداوند، استمرار عبادت و توجه به خدا و راهكار آن، كشف حجاب‌ها براى اهل ذكر، اهميت محاسبه نفس، فايده و كيفيت آن و جايگاه و حالات معنوى اهل ذكر، از ديگر عناوينى هستند كه به بررسى و بحث پيرامون آن‌ها پرداخته شده است. | ||