۱٬۱۲۴
ویرایش
من لايحضره الفقيه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ابن بابویه، محمد بن علی' به 'ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی'
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
جز (جایگزینی متن - 'ابن بابویه، محمد بن علی' به 'ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =کتاب من لا یحضره الفقیه | | عنوان‌های دیگر =کتاب من لا یحضره الفقیه | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ | [[ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی]] (نویسنده) | ||
[[غفاری، علیاکبر]] (مقدمه و تصحیح) | [[غفاری، علیاکبر]] (مقدمه و تصحیح) | ||
| خط ۱۸: | خط ۱۸: | ||
| سال نشر = 1363 ش یا 1404 ق | | سال نشر = 1363 ش یا 1404 ق | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01347AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =4 | | تعداد جلد =4 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =01347 | ||
| کتابخوان همراه نور =01347 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
{{کاربردهای دیگر|من لايحضره الفقيه (ابهام زدایی)}} | |||
''' | '''من لايحضره الفقيه'''، اثر [[شیخ صدوق|ابوجعفر محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى]]، مشهور به «[[شيخ صدوق]]»، يكى از كتب اربعه روايى شيعه است. نویسنده در اين كتاب، مجموعه روايات اهل‌بيت(ع)، درباره مسائل فقهى و احكام شرعى را كه از ديدگاه خود، صحيح و معتبر مى‌دانسته، جمع‌آورى نموده است<ref>طاهرزاده، غلامعباس، ص156</ref> | ||
كتاب به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده و تصحيح آن، توسط [[على‌اكبر غفارى]] صورت گرفته است. | كتاب به زبان عربى و در قرن چهارم هجرى نوشته شده و تصحيح آن، توسط [[على‌اكبر غفارى]] صورت گرفته است. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۳: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
درباره محتوا و ويژگى‌هاى كتاب گران‌سنگ | درباره محتوا و ويژگى‌هاى كتاب گران‌سنگ «من لايحضره الفقيه»، توجه به نكات زير مفيد است: | ||
#مؤلف، اين كتاب را به درخواست يكى از سادات شهر بلخ، به نام شريف‌الدين ابوعبدالله محمد بن حسين معروف به نعمت، نگاشته است. او از [[شيخ صدوق]] درخواست كرده بود مانند كتاب «[[من‌لايحضره‌الطبيب]]» [[محمد بن زكرياى رازى]] در علم طب، او هم كتابى در علم فقه به نگارش درآورد تا مورد استفاده كسانى قرار گيرد كه به علما و فقهاى بزرگ، دسترسى ندارند و با مراجعه به آن، بتوانند به احكام شرعى و وظايف خود آگاه گردند<ref>ر.ک: طاهرزاده، غلامعباس، ص157</ref> | #مؤلف، اين كتاب را به درخواست يكى از سادات شهر بلخ، به نام شريف‌الدين ابوعبدالله محمد بن حسين معروف به نعمت، نگاشته است. او از [[شيخ صدوق]] درخواست كرده بود مانند كتاب «[[من‌لايحضره‌الطبيب]]» [[محمد بن زكرياى رازى]] در علم طب، او هم كتابى در علم فقه به نگارش درآورد تا مورد استفاده كسانى قرار گيرد كه به علما و فقهاى بزرگ، دسترسى ندارند و با مراجعه به آن، بتوانند به احكام شرعى و وظايف خود آگاه گردند<ref>ر.ک: طاهرزاده، غلامعباس، ص157</ref> | ||
#اين كتاب، يكى از ارزشمندترين منابع روايى شيعه بشمار مى‌آيد و هر مجتهدى در اجتهاد و استنباط احكام شرعى، بايد به روايات آن، توجه داشته باشد؛ لذا از زمان نگارش، مورد توجه و استقبال علماى شيعه قرار گرفته است و پيوسته در مجموعه‌هاى بزرگ و كوچك روايى، به آن استناده نموده و از آن، روايت نقل كرده‌اند و به شرح، ترجمه و حاشيه بر آن، همت گماشته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص156-158</ref> | #اين كتاب، يكى از ارزشمندترين منابع روايى شيعه بشمار مى‌آيد و هر مجتهدى در اجتهاد و استنباط احكام شرعى، بايد به روايات آن، توجه داشته باشد؛ لذا از زمان نگارش، مورد توجه و استقبال علماى شيعه قرار گرفته است و پيوسته در مجموعه‌هاى بزرگ و كوچك روايى، به آن استناده نموده و از آن، روايت نقل كرده‌اند و به شرح، ترجمه و حاشيه بر آن، همت گماشته‌اند<ref>ر.ک: همان، ص156-158</ref> | ||
#نویسنده در اين كتاب، فقط نام راوى اولى كه روايت را از معصوم(ع) روايت كرده، آورده و در آخر كتاب؛ يعنى در بخش «مشيخه»، سند خود را به آن راوى نقل مى‌كند تا روايات، از حالت ارسال خارج شده و اصطلاحا، مسند شوند و استفاده از آن، براى مراجعه‌كنندگان، آسان‌تر گردد<ref>ر.ک: همان، ص157</ref> اين بخش، يكى از بخش‌هاى مهم كتاب است كه بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته و شرح‌هاى فراوانى نيز بر آن نگاشته‌اند كه خود از منابع غنى و پربار علم رجال بشمار مى‌آيد<ref>ر.ک: همان، ص159</ref> | #نویسنده در اين كتاب، فقط نام راوى اولى كه روايت را از معصوم(ع) روايت كرده، آورده و در آخر كتاب؛ يعنى در بخش «مشيخه»، سند خود را به آن راوى نقل مى‌كند تا روايات، از حالت ارسال خارج شده و اصطلاحا، مسند شوند و استفاده از آن، براى مراجعه‌كنندگان، آسان‌تر گردد<ref>ر.ک: همان، ص157</ref> اين بخش، يكى از بخش‌هاى مهم كتاب است كه بسيار مورد توجه علماى شيعه قرار گرفته و شرح‌هاى فراوانى نيز بر آن نگاشته‌اند كه خود از منابع غنى و پربار علم رجال بشمار مى‌آيد<ref>ر.ک: همان، ص159</ref> | ||
#در قرون اوليه اسلامى، فقهاى شيعه فقط به روايت و نقل سخنان ائمه(ع) اكتفا | #در قرون اوليه اسلامى، فقهاى شيعه فقط به روايت و نقل سخنان ائمه(ع) اكتفا می‌كردند و به خود اجازه گفتن سخنى در برابر و يا در كنار سخنان معصوم(ع) نمى‌دادند؛ چراكه آنان را مرتبط با مركز وحى و معدن حكمت مى‌دانستند. آنان حتى اگر مى‌خواستند كتابى غير روايى به نگارش درآورند، سعى می‌كردند تا از الفاظ روايات استفاده كنند و سخنى غير از سخن اهل‌بيت(ع)، ننويسند. [[شيخ صدوق]]، از آخرين علماى اين دوره بشمار مى‌آيد. در اثر ايشان، همه كتاب، روايت و يا گرفته‌شده از الفاظ روايات است، به‌حدى كه برخى از علماى شيعه مى‌گويند: اگر درباره مسئله‌اى روايتى نيافتيم، به الفاظ [[شيخ صدوق]] نيز مى‌توانيم استناد كنيم؛ چراكه الفاظ ايشان، همه استفاده‌شده از الفاظ روايات است<ref>ر.ک: همان، ص157</ref> | ||
#[[شيخ صدوق]] در اين كتاب، حدود 6 هزار روايت نقل كرده است كه عموماًدرباره مباحث فقهى و احكام شرعى است؛ به‌عبارت‌ديگر، او در اين كتاب، تمام مسائل و مباحث فقه را ضمن نقل احاديثى كه به نظرش صحيح بوده است، فراهم آورده و در دسترس شیعیان گذارده است؛ مباحثى مانند: «آب‌ها و طهارت و نجاست آن»، «واجبات نماز و مقدمات آن، مانند وضو، غسل و تيمم»، «احكام اموات»، «احكام نماز»، «احكام قضاوت»، «مكاسب»، «احكام ازدواج»، «احكام ارث» و عناوين گوناگون ديگر فقهى<ref>ر.ک: همان، ص158-159</ref> | #[[شيخ صدوق]] در اين كتاب، حدود 6 هزار روايت نقل كرده است كه عموماًدرباره مباحث فقهى و احكام شرعى است؛ به‌عبارت‌ديگر، او در اين كتاب، تمام مسائل و مباحث فقه را ضمن نقل احاديثى كه به نظرش صحيح بوده است، فراهم آورده و در دسترس شیعیان گذارده است؛ مباحثى مانند: «آب‌ها و طهارت و نجاست آن»، «واجبات نماز و مقدمات آن، مانند وضو، غسل و تيمم»، «احكام اموات»، «احكام نماز»، «احكام قضاوت»، «مكاسب»، «احكام ازدواج»، «احكام ارث» و عناوين گوناگون ديگر فقهى<ref>ر.ک: همان، ص158-159</ref> | ||
#بسيارى از علما احاديث موجود در اين كتاب را از چند نظر بر احاديث مذكور در سه كتاب ديگر از كتاب‌هاى چهارگانه ترجيح داده‌اند؛ چه، آنان اعتقاد داشتند كه [[شيخ صدوق]]، احاديث بسيارى را حفظ بوده و آنها را نيك ضبط كرده و در روايت تأمل روا داشته است و نيز كتاب خود را پس از كتاب «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]» تأليف نموده و صحت احاديثى را كه در كتاب آورده، تضمين كرده است و نه‌تنها مانند ديگر مؤلفان، قصد گردآورى همه احاديث روايت‌شده را نداشته، بلكه به ثبت احاديثى پرداخته است كه بدانها فتوا داده و بر صحت آنها حكم كرده است و با اعتقادى راسخ آنها را حجت ميان خود و خدا مى‌دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص158</ref> | #بسيارى از علما احاديث موجود در اين كتاب را از چند نظر بر احاديث مذكور در سه كتاب ديگر از كتاب‌هاى چهارگانه ترجيح داده‌اند؛ چه، آنان اعتقاد داشتند كه [[شيخ صدوق]]، احاديث بسيارى را حفظ بوده و آنها را نيك ضبط كرده و در روايت تأمل روا داشته است و نيز كتاب خود را پس از كتاب «[[الكافي (ط. الاسلاميه)|الكافي]]» تأليف نموده و صحت احاديثى را كه در كتاب آورده، تضمين كرده است و نه‌تنها مانند ديگر مؤلفان، قصد گردآورى همه احاديث روايت‌شده را نداشته، بلكه به ثبت احاديثى پرداخته است كه بدانها فتوا داده و بر صحت آنها حكم كرده است و با اعتقادى راسخ آنها را حجت ميان خود و خدا مى‌دانسته است<ref>ر.ک: همان، ص158</ref> | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۸: | ||
#[[روضة المتقين]]، اثر [[مجلسی، محمدتقی|علامه محمدتقى مجلسى]]؛ | #[[روضة المتقين]]، اثر [[مجلسی، محمدتقی|علامه محمدتقى مجلسى]]؛ | ||
#[[شرح | #[[شرح من لايحضره الفقيه]]، نوشته [[سيد امير محمدصالح بن امير عبدالواسع]]، داماد [[علامه مجلسى]]؛ | ||
#[[ | #[[الحاشية علی كتاب من لايحضره الفقيه (شیخ بهایی)|شرح من لايحضره الفقيه]]، نوشته [[شيخ بهايى، محمد بن حسين بن عبدالصمد حارثى همدانى]]؛ | ||
#[[معاهد التنبيه]]، اثر شيخ [[ابوجعفر محمد بن حسن بن زين‌الدين شهيد ثانى]]. | #[[معاهد التنبيه]]، اثر شيخ [[ابوجعفر محمد بن حسن بن زين‌الدين شهيد ثانى]]. | ||
#[[شرح | #[[شرح من لايحضره الفقيه]]، نوشته [[مولى حسام‌الدين محمدصالح بن مولى احمد سروى مازندرانى]]<ref>ر.ک: همان، ص159</ref> | ||
فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد قرار گرفته است. | فهرست مطالب هر جلد، در انتهاى همان جلد قرار گرفته است. | ||
| خط ۶۹: | خط ۷۱: | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#مقدمه و متن كتاب. | #مقدمه و متن كتاب. | ||
#طاهرزاده، غلامعباس «منبع‌شناسى شيعه ( | #طاهرزاده، غلامعباس «منبع‌شناسى شيعه (من لايحضره الفقيه: [[شيخ صدوق]] ابوجعفر محمد بن على بن حسين بن بابويه قمى 381ق)، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه علوم اسلامى، مربيان، زمستان 1386، شماره 26 (7 صفحه، از 154 تا 160)». | ||
#حائرى، عبدالحسين | #حائرى، عبدالحسين «من لايحضره الفقيه»، پايگاه مجلات تخصصى نور، نشريه فلسفه، كلام و عرفان، معارف اسلامى (سازمان اوقاف)، فروردين 1347، شماره 5 (6 صفحه، از 69 تا 74). | ||
{{جوامع روایی شیعه}} | |||
==وابسته‌ها== | ==وابسته‌ها== | ||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[ | [[ابن بابویه، ابوجعفر، محمد بن علی]] | ||
[[غفاری، علیاکبر]] | [[غفاری، علیاکبر]] | ||
[[ | [[الحاشية علی كتاب من لايحضره الفقيه (شیخ بهایی)]] | ||
[[روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (طبع قدیم)]] | [[روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه (طبع قدیم)]] | ||
| خط ۹۲: | خط ۹۵: | ||
[[گلچین صدوق]] | [[گلچین صدوق]] | ||
[[ترجمه و متن کتاب | [[ترجمه و متن کتاب من لايحضره الفقيه]] | ||
[[لوامع صاحبقراني المشتهر بشرح الفقیه]] | [[لوامع صاحبقراني المشتهر بشرح الفقیه]] | ||
| خط ۹۸: | خط ۱۰۱: | ||
[[مشیخة الفقیه]] | [[مشیخة الفقیه]] | ||
[[أسانيد كتاب الفقيه]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||