۶۱٬۱۸۹
ویرایش
تاریخ تذکره‌های فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - ' حسين' به ' حسین') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر = | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[گلچین معانی، احمد]] ( | [[گلچین معانی، احمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره = | | کد کنگره = | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
'''تاريخ تذكره‌هاى فارسی'''، تأليف [[گلچین معانی، احمد| احمد گلچين معانى]]، كتابى است در معرفى تذكره‌هاى نوشته‌شده به زبان فارسی، كه به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است. | '''تاريخ تذكره‌هاى فارسی'''، تأليف [[گلچین معانی، احمد| احمد گلچين معانى]]، كتابى است در معرفى تذكره‌هاى نوشته‌شده به زبان فارسی، كه به زبان فارسی و در دوران معاصر نوشته شده است. | ||
نویسنده بررسى و نقد تذكره‌هاى نوشته شده را انگيزه تأليف اثر حاضر عنوان داشته و در مقدمه به اين امر، اشاره نموده است كه: «و اما اينكه نگارنده به فكر چنين تأليفى افتاد، جز آن نبود كه با بررسى دقيق و ارزيابى و نقد تذكره‌ها خزف را از گهر جدا كند و اصيل را از نااصل بازنمايد، تا راهنماى پژوهندگان در احوال شاعران باشد و از گمراهى و سرگردانى برهند و در كار نقد تذكره‌ها اعمّ از قديم و جديد نظرى جز به اشتباهكارى گذشتگان كه باعث اشتباهات معاصران شده است نبوده».<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، صفحه پنج</ref> | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب در دو جلد تنظيم شده و مقدمه كوتاهى از | كتاب در دو جلد تنظيم شده و مقدمه كوتاهى از نویسنده، در ابتداى هر دو جلد آمده است. | ||
كتاب حاضر شامل دو بخش است: | كتاب حاضر شامل دو بخش است: | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
در مورد تذكره‌هايى كه به طبع رسيده است نيز دفعات طبع و محل آن و تاريخ انتشار و چگونگى چاپ هريك مشروحا مذكور است.<ref>همان، صفحه شش</ref> | در مورد تذكره‌هايى كه به طبع رسيده است نيز دفعات طبع و محل آن و تاريخ انتشار و چگونگى چاپ هريك مشروحا مذكور است.<ref>همان، صفحه شش</ref> | ||
نویسنده ترتيب كتاب را الفبايى قرار داده تا مراجعه بدان آسان باشد، ولى در پايان كار يك فهرست سنواتى به ترتيب قرون و اعصار از اسامى تذكره‌ها بر ساير فهارس افزوده تا مؤلفات هر قرنى به‌سهولت دانسته شود.<ref>همان</ref> | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
برخى از تذكره‌هاى مذكور، فقط از طريق كتاب شناخته شده و جز نامى از آنها باقى نيست؛ به همين جهت براى ثبت در تاريخ، نام آنها با شرح حال مؤلف و ذكر مأخذ به قلم آمده است.<ref>همان</ref> | برخى از تذكره‌هاى مذكور، فقط از طريق كتاب شناخته شده و جز نامى از آنها باقى نيست؛ به همين جهت براى ثبت در تاريخ، نام آنها با شرح حال مؤلف و ذكر مأخذ به قلم آمده است.<ref>همان</ref> | ||
بخش اول، جلد نخست و قسمتى از جلد دوم را به خود اختصاص داده و در آن، به معرفى تذكره‌هاى فارسی پرداخته شده كه اولين تذكره معرفى‌شده، «آتش‌فشان» تأليف محمديعقوب خان اديب فراهى (متوفى 1312ش) مى‌باشد. اين اثر، بنا بر آنچه | بخش اول، جلد نخست و قسمتى از جلد دوم را به خود اختصاص داده و در آن، به معرفى تذكره‌هاى فارسی پرداخته شده كه اولين تذكره معرفى‌شده، «آتش‌فشان» تأليف محمديعقوب خان اديب فراهى (متوفى 1312ش) مى‌باشد. اين اثر، بنا بر آنچه نویسنده بدان اشاره نموده، مجموعه‌اى است در شرح حال شعراى هرات و فراه با نمونه‌اى از اشعار آنها كه در اين سال‌ها به رشته تأليف درآمده است.<ref>ر.ک: متن كتاب، ج1، ص2</ref> | ||
آخرين تذكره معرفى‌شده اين بخش نيز، تذكره‌اى است تحت عنوان «يد بيضا»، تأليف مير غلامعلى آزاد بلگرامى در 1145 و 1148ق. اين كتاب، تذكره عمومى است كه نخست مشتمل بر ذكر پانصد و سى دو تن شاعر قديم و جديد بوده و به ترتيب حروف تهجى از افضل‌الدين كاشى تا مير محمديوسف بلگرامى و بعدا كه مؤلف آن را منسوخ گردانيده، تعداد شعراى آن را به 1359 نفر رسانيده است كه با ابوالحسن شهيد بلخى آغاز مى‌شود.<ref>ر.ک: همان، ج2، ص418-419</ref> | آخرين تذكره معرفى‌شده اين بخش نيز، تذكره‌اى است تحت عنوان «يد بيضا»، تأليف مير غلامعلى آزاد بلگرامى در 1145 و 1148ق. اين كتاب، تذكره عمومى است كه نخست مشتمل بر ذكر پانصد و سى دو تن شاعر قديم و جديد بوده و به ترتيب حروف تهجى از افضل‌الدين كاشى تا مير محمديوسف بلگرامى و بعدا كه مؤلف آن را منسوخ گردانيده، تعداد شعراى آن را به 1359 نفر رسانيده است كه با ابوالحسن شهيد بلخى آغاز مى‌شود.<ref>ر.ک: همان، ج2، ص418-419</ref> | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
از ديگر تذكره‌هاى اين بخش، مى‌توان به آثار زير اشاره نمود: «اختر تابان» تأليف ابوالقاسم محتشم شروانى بهوپالى.<ref>همان، ج1، ص19</ref>؛ «اشعه شعاعيه» تأليف محمدحسين شعاع شيرازى.<ref>همان، ص34</ref>؛ «اقبال‌نامه» از محمدباقر ميرزاى خسروى کرمانشاهى.<ref>همان، ص36</ref>؛ «انجمن ناصرى» از ميرزا ابراهيم مدايح‌نگار در اوائل قرن چهاردهم هجرى.<ref>همان، ص71</ref>؛ «ایران صغير» يا «تذكره شعراى پارسى‌زبان كشمير»، تأليف دكتر خواجه عبدالحميد عرفانى، رايزن فرهنگى سفارت كبراى پاكستان در ایران.<ref>همان، ص80</ref>؛ «باغ معانى» تأليف نقشعلى در 1290-1274ق.<ref>همان، ص82</ref>؛ «بستان الفضائل» از عليرضا ميرزاى قاجار متخلص به شهره در 1247-1251ق.<ref>همان، ص117</ref>؛ «بيان المحمود» از محمود ميرزا بن فتحعلى شاه قاجار متخلص به محمود در 1240ق.<ref>همان، ص137</ref>و... | از ديگر تذكره‌هاى اين بخش، مى‌توان به آثار زير اشاره نمود: «اختر تابان» تأليف ابوالقاسم محتشم شروانى بهوپالى.<ref>همان، ج1، ص19</ref>؛ «اشعه شعاعيه» تأليف محمدحسين شعاع شيرازى.<ref>همان، ص34</ref>؛ «اقبال‌نامه» از محمدباقر ميرزاى خسروى کرمانشاهى.<ref>همان، ص36</ref>؛ «انجمن ناصرى» از ميرزا ابراهيم مدايح‌نگار در اوائل قرن چهاردهم هجرى.<ref>همان، ص71</ref>؛ «ایران صغير» يا «تذكره شعراى پارسى‌زبان كشمير»، تأليف دكتر خواجه عبدالحميد عرفانى، رايزن فرهنگى سفارت كبراى پاكستان در ایران.<ref>همان، ص80</ref>؛ «باغ معانى» تأليف نقشعلى در 1290-1274ق.<ref>همان، ص82</ref>؛ «بستان الفضائل» از عليرضا ميرزاى قاجار متخلص به شهره در 1247-1251ق.<ref>همان، ص117</ref>؛ «بيان المحمود» از محمود ميرزا بن فتحعلى شاه قاجار متخلص به محمود در 1240ق.<ref>همان، ص137</ref>و... | ||
بخش دوم، دربردارنده تواريخ و كتبى است كه بخشى از آنها، در تراجم شعراست. اولين كتاب معرفى‌شده اين بخش، «آثار الصناديد» تأليف جوادالدوله عارف جنگ دكتر سيد احمد خان دهلوى در قرن سيزدهم است كه در احوال شهر دهلى و تراجم علما، عرفا، شعرا و مزارات معروف آن بوده و دو بار به طبع سنگى رسيده است. بار اول در سيد الاخبار دهلى به سال 1847م و بار دوم در نامى پريس كانپور به سال 1904م. اما | بخش دوم، دربردارنده تواريخ و كتبى است كه بخشى از آنها، در تراجم شعراست. اولين كتاب معرفى‌شده اين بخش، «آثار الصناديد» تأليف جوادالدوله عارف جنگ دكتر سيد احمد خان دهلوى در قرن سيزدهم است كه در احوال شهر دهلى و تراجم علما، عرفا، شعرا و مزارات معروف آن بوده و دو بار به طبع سنگى رسيده است. بار اول در سيد الاخبار دهلى به سال 1847م و بار دوم در نامى پريس كانپور به سال 1904م. اما نویسنده خود به هيچ‌يك از دو چاپ اين كتاب دست نيافته، ولى نقل قسمت‌هايى از آن را در كتاب‌هاى ديگر ديده و بدان اشاره كرده است؛ از جمله در كتاب «ارمغان هندوستان» تأليف مولوى سيد لطف‌على شاه مودودى چشتى هروى و كتاب «نقش پارسى بر احجار هند» تأليف استاد دانشمند آقاى [[حکمت، علی‌اصغر|على‌اصغر حكمت]].<ref>همان، ج2، ص423</ref> | ||
آخرين اثر اين بخش نيز «يادگار بهادرى»، تأليف بهادر سنگه شاه‌جهان‌آبادى در 1249ق بوده كه تاريخ عمومى است و شامل چهار سانحه و چند باب در شرح حال فضلا و شعرا و جغرافيا و فنون و علوم.<ref>همان، 805</ref> | آخرين اثر اين بخش نيز «يادگار بهادرى»، تأليف بهادر سنگه شاه‌جهان‌آبادى در 1249ق بوده كه تاريخ عمومى است و شامل چهار سانحه و چند باب در شرح حال فضلا و شعرا و جغرافيا و فنون و علوم.<ref>همان، 805</ref> | ||