۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '== ساختار ==' به '==ساختار==') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوانهای دیگر = | | عنوانهای دیگر = | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[ابن عصفور، علی بن مؤمن]] ( | [[ابن عصفور، علی بن مؤمن]] (نویسنده) | ||
[[معوض، علی محمد]] (محقق) | [[معوض، علی محمد]] (محقق) | ||
خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
تعريف علم نحو و بيان معانى (كلمه و كلام)، بخش آغازين كتاب را تشكيل داده و پس از آن، ساير مباحث علم نحو و صرف همچون: اعراب و انواع علامتهاى آن، افعال، مفاعيل، باب تعجب، باب نائب فاعل، مبتدا و خبر، باب اشتغال، افعال لازم و متعدى، باب استثناء، ترخيم، حروف جر و قسم، اضافه، نعت و... به صورت مفصل و گسترده بيان شده است. | تعريف علم نحو و بيان معانى (كلمه و كلام)، بخش آغازين كتاب را تشكيل داده و پس از آن، ساير مباحث علم نحو و صرف همچون: اعراب و انواع علامتهاى آن، افعال، مفاعيل، باب تعجب، باب نائب فاعل، مبتدا و خبر، باب اشتغال، افعال لازم و متعدى، باب استثناء، ترخيم، حروف جر و قسم، اضافه، نعت و... به صورت مفصل و گسترده بيان شده است. | ||
نویسنده روش خاصى را در تأليف كتاب برگزيده كه باعث جلب توجه برخى از دانشمندان علم نحو شده است تا جايى كه ابوحيان نحوى، تعدادى از كتابهاى خود را بر اساس روش وى نوشته است. برخى از خصوصيات كتاب، عبارتند از: | |||
#دقت لازم در تعريف (حد و رسم) اصطلاحات صرفى و نحوى به گونهاى كه اين تعاريف، جامعيت و مانعيت خود را حفظ كردهاند و اين امر سبب شده است تا ديگر طبقات نحويين همچون اشمونى و الشيخ خالد الأزهرى، [[ابنمالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]، ابن هشام، [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر|جلالالدين سيوطى]]، ابوحيان اندلسى، علامه بغدادى، مرادى و... تعريفات ابن عصفور را مستند تأليفات خود نموده و مطالب كتابهاى خود را به نظريات وى ارجاع دهند. | #دقت لازم در تعريف (حد و رسم) اصطلاحات صرفى و نحوى به گونهاى كه اين تعاريف، جامعيت و مانعيت خود را حفظ كردهاند و اين امر سبب شده است تا ديگر طبقات نحويين همچون اشمونى و الشيخ خالد الأزهرى، [[ابنمالک، محمد بن عبدالله|ابن مالك]]، ابن هشام، [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابیبکر|جلالالدين سيوطى]]، ابوحيان اندلسى، علامه بغدادى، مرادى و... تعريفات ابن عصفور را مستند تأليفات خود نموده و مطالب كتابهاى خود را به نظريات وى ارجاع دهند. | ||
خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
#با توجه به اينكه ابنعصفور پيرو مكتب بصره است، از اينرو در كتاب حاضر به بيان آراء و نظريات مختلف علم نحو نپرداخته و سعى بر آن داشته است تا گزيدهگويى كتاب حفظ گردد. | #با توجه به اينكه ابنعصفور پيرو مكتب بصره است، از اينرو در كتاب حاضر به بيان آراء و نظريات مختلف علم نحو نپرداخته و سعى بر آن داشته است تا گزيدهگويى كتاب حفظ گردد. | ||
#دقت در تقسيم ابواب و تنظيم موضوعات كتاب، به گونهاى كه به يادسپارى آنها آسان باشد. | #دقت در تقسيم ابواب و تنظيم موضوعات كتاب، به گونهاى كه به يادسپارى آنها آسان باشد. | ||
#در بيشتر كتابهاى صرفى و نحوى، دليلى براى اغلب قواعد زبان عربى بيان نمىشود بلكه با آوردن عنوان سُماعى بودن اكتفا مىشود، اما در كتاب حاضر اينگونه نيست. بلكه | #در بيشتر كتابهاى صرفى و نحوى، دليلى براى اغلب قواعد زبان عربى بيان نمىشود بلكه با آوردن عنوان سُماعى بودن اكتفا مىشود، اما در كتاب حاضر اينگونه نيست. بلكه نویسنده با آوردن تعليل مناسب براى قواعد صرفى و نحوى، پاسخ مناسب را براى دانشپژوه فراهم مىنمايد. به عنوان مثال، وى به علت عامل بودن (ما)ى شبه (ليس) در نزد اهل حجاز و اهمال آن در نزد بنى-تميم اشاره مىنمايد. | ||
#توضيح معانى لغوى واژهها. اين امر حتى در اسماء موصول، معانى حروف جر، افعال ناقصه و... نيز مشاهده مىگردد. | #توضيح معانى لغوى واژهها. اين امر حتى در اسماء موصول، معانى حروف جر، افعال ناقصه و... نيز مشاهده مىگردد. | ||
#نظريهپردازى و استقلال در بيان رأى خود. با اينكه | #نظريهپردازى و استقلال در بيان رأى خود. با اينكه نویسنده پيرو مكتب بصره است اما با اينحال مشاهده مىشود كه در برخى مسائل از [[سیبویه، عمرو بن عثمان|سيبويه]] تبعيت نكرده و نظر خود را اعمال نموده است. | ||
#استفاده فراوان از اشعار و آيات قرآن كريم. | #استفاده فراوان از اشعار و آيات قرآن كريم. | ||
== گزارش محتوا== | == گزارش محتوا== | ||
نویسنده در باب علم صرف، به تقسيمبندى كلمات صرفى پرداخته و آنها را داراى دو نوع معرفى نموده است: | |||
نوع اول: كه در آن يك كلمه، به حالتهاى مختلفى تبديل شده و در نتيجه آن، معانى متعددى به دست مىآيد، همچون: ضَرَبَ، ضارِب، تَضارَبَ و إضرِب. بنابراین، از كلمهاى كه از سه حرف(ض، ر، ب) تشكيل گرديده است، صيغههاى متعددى به دست آمد. | نوع اول: كه در آن يك كلمه، به حالتهاى مختلفى تبديل شده و در نتيجه آن، معانى متعددى به دست مىآيد، همچون: ضَرَبَ، ضارِب، تَضارَبَ و إضرِب. بنابراین، از كلمهاى كه از سه حرف(ض، ر، ب) تشكيل گرديده است، صيغههاى متعددى به دست آمد. | ||
خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
نوع دوم: تغيير هيئت كلمه به گونهاى كه از اين تغيير، معناى جديدى از كلمه حاصل نشود، همانند ايجاد تغيير در (قَوَلَ) به كلمه (قال). اين نوع از تصريف، منحصر است در: إدغام و نقص، قلب، ابدال(اعلال) و نقل. | نوع دوم: تغيير هيئت كلمه به گونهاى كه از اين تغيير، معناى جديدى از كلمه حاصل نشود، همانند ايجاد تغيير در (قَوَلَ) به كلمه (قال). اين نوع از تصريف، منحصر است در: إدغام و نقص، قلب، ابدال(اعلال) و نقل. | ||
بعد از بيان اين مقدمه، | بعد از بيان اين مقدمه، نویسنده به بيان نوع اول از انواع تصريف كه همان باب (تصغير) است پرداخته و اشاره مىكند كه: | ||
تصغير، داراى پنج معنى مىباشد: | تصغير، داراى پنج معنى مىباشد: |
ویرایش