۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ايران' به 'ایران') |
جز (جایگزینی متن - ' اين ' به ' این ') |
||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب با مقدمه محقق در شرح حال مؤلف و كتاب وى آغاز شده است. مؤلف پس از ذكر مقدمهاى بر كتاب، در قالب «الحديث» بحث را آغاز نموده و احاديث را با شمارگان ترتيبى از هم جدا ساخته است؛ مثل: الحديث الخامس عشر. وى مطالب مهم و اساسى را ذيل عناوينى چون تبصره، تنبيه، تتميم، فائده، تكميل و عناوينى ديگر از | كتاب با مقدمه محقق در شرح حال مؤلف و كتاب وى آغاز شده است. مؤلف پس از ذكر مقدمهاى بر كتاب، در قالب «الحديث» بحث را آغاز نموده و احاديث را با شمارگان ترتيبى از هم جدا ساخته است؛ مثل: الحديث الخامس عشر. وى مطالب مهم و اساسى را ذيل عناوينى چون تبصره، تنبيه، تتميم، فائده، تكميل و عناوينى ديگر از این قبيل گنجانده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده در ديباچه كتاب به معرفى خويش پرداخته و خداوند را به سبب هدايت به صراط مستقيم اهلبيت(ع) سپاس گفته است. در ادامه به چگونگى سامان گرفتن كتاب اشاره نموده و چنين نگاشته كه به هنگامه مطالعه آثار استوار و مهم اهل سنت، به احاديث پرشمارى برخورد نموده كه جملگى بر امامت و خلافت [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] تصريح داشتهاند و چنان شمارشان فراوان بود كه يادسپارى آنها از توان ذهن تيزبين نيز بيرون بوده است. وى از باب تمسك به روايت نبوى «من حفظ على أمتي أربعين حديثاً...» چهل حديث از غرر آنها را انتخاب و با جرح و تعديل بدانها پرداخته است. در پایان ديباچه، اثر را به ابوالمظفر شاه سلطان حسین اهدا نموده است.<ref>راد، على، ص47 - 48</ref> | نویسنده در ديباچه كتاب به معرفى خويش پرداخته و خداوند را به سبب هدايت به صراط مستقيم اهلبيت(ع) سپاس گفته است. در ادامه به چگونگى سامان گرفتن كتاب اشاره نموده و چنين نگاشته كه به هنگامه مطالعه آثار استوار و مهم اهل سنت، به احاديث پرشمارى برخورد نموده كه جملگى بر امامت و خلافت [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين على(ع)]] تصريح داشتهاند و چنان شمارشان فراوان بود كه يادسپارى آنها از توان ذهن تيزبين نيز بيرون بوده است. وى از باب تمسك به روايت نبوى «من حفظ على أمتي أربعين حديثاً...» چهل حديث از غرر آنها را انتخاب و با جرح و تعديل بدانها پرداخته است. در پایان ديباچه، اثر را به ابوالمظفر شاه سلطان حسین اهدا نموده است.<ref>راد، على، ص47 - 48</ref> | ||
اين اثر از نگاشتههاى ارزشمند روايى شيعى است كه در موضوع اثبات امامت بلافصل امام [[امام على(ع)|على بن ابىطالب(ع)]] سامان پذيرفته و مؤلف چهل حديث از احاديث اهل سنّت را كه دلالتى تام و روشن بر اثبات امامت و خلافت آن حضرت پس از پيامبر اسلام(ص) دارد، گرد آورده است. البته اطلاق عنوان چهل حديث بر | اين اثر از نگاشتههاى ارزشمند روايى شيعى است كه در موضوع اثبات امامت بلافصل امام [[امام على(ع)|على بن ابىطالب(ع)]] سامان پذيرفته و مؤلف چهل حديث از احاديث اهل سنّت را كه دلالتى تام و روشن بر اثبات امامت و خلافت آن حضرت پس از پيامبر اسلام(ص) دارد، گرد آورده است. البته اطلاق عنوان چهل حديث بر این كتاب شايد از باب مجاز و به تبع اسم آن باشد؛ چراكه در حقيقت و واقع امر، یک مجموعه دقيق روايى انباشته از احاديث پُرشمار است كه در نوع خود كمبديل و بىنظير است.<ref>همان، ص48</ref> | ||
هرچند ظاهر و عنوان اثر چنين مىنمايد كه یک اربعين روايى محض باشد، لكن با مطالعه عميق اثر روشن مىشود كه علامه ماحوزى در | هرچند ظاهر و عنوان اثر چنين مىنمايد كه یک اربعين روايى محض باشد، لكن با مطالعه عميق اثر روشن مىشود كه علامه ماحوزى در این اثر بسان متكلمى زبردست و مطلع به سراغ احاديث اهل سنت و شيعه رفته و با ظرافتى دقيق و روشى استوار به نقد انگارههاى ناصواب و مغالطهآميز و ناراستى مخالفان امامت علوى پرداخته است؛ ازاينرو، اثر، علاوه بر جنبه حديثى، صبغه كلامى و اعتقادى دارد و رویکرد فقه الحديثى و نقد متن الحديثى آن بسيار برجسته است.<ref>همان، ص49</ref> | ||
از آنجا كه هدف مؤلف، اثباتى و نقدمحورانه بوده، به نقل صرف روايات نپرداخته است؛ چراكه وى پيشتر | از آنجا كه هدف مؤلف، اثباتى و نقدمحورانه بوده، به نقل صرف روايات نپرداخته است؛ چراكه وى پيشتر این هدف را در رساله «غاية الطالب في إثبات الوصيّة لعلي بن أبيطالب(ع)» مشتمل بر سيصد حديث، به انجام رسانيده است. وى هرچند در این اثر هم از آن بهره برده، لكن هدفى بس فراتر از تأليف آن داشته است. وجهه برجسته ديگر اثر، بُعد امامشناسى آن است كه مؤلف مسائل اساسى آن را به شكل شايسته و بايسته در لابهلاى كتاب بيان نموده است. این جنبه از كتاب، نویسنده را به مباحث كلامى، تفسيرى و معرفتى ژرف سوق داده و كتابش را از این حيث نيز درخور اعتنا ساخته است. مباحثى چون وجوب عصمت در امام، حقيقت عصمت، لزوم شناخت امام، حقانيت شيعه دوازدهامامى، بررسى نصوص امامت اثناعشر و امكان ظهور خوارق عادات از ائمه(ع)، از جمله این موضوعاتند.<ref>همان، ص50</ref> | ||
روش حديثى علامه ماحوزى در | روش حديثى علامه ماحوزى در این اثر روشى مزجيافته از نقل و عقل، استوار بر دادههاى تاريخى، بناشده بر استدلالهاى روشن كلامى و نمونه برجستهاى از تبلور عينى فقه الحديث شيعى مىباشد. مؤلف، نخست روايت گزين شده را نقل مىكند و سند حديث را كاملاً ذكر مىنمايد و به نام منبع و نویسنده آن و گاه هم به مكانت و اصالت علمى آن دو اشاراتى دارد. در ادامه، متن حديث را بهنحو تمام آورده و اگر ديگر منابع نقل همگون داشته و در آنها افزوده يا كاستى هم باشد، در پى همان حديث متذكر مىشود كه در مواردى به دهها روايت مىرسد. | ||
پس از مرحله نقل، وارد شرح و بسط روايت مىشود كه عمده نكات رجالى، ادبى، معنى لغات، تاريخى، عقيدتى و... را شامل مىگردد. بيشتر | پس از مرحله نقل، وارد شرح و بسط روايت مىشود كه عمده نكات رجالى، ادبى، معنى لغات، تاريخى، عقيدتى و... را شامل مىگردد. بيشتر این نكات در پانوشت و مقدارى هم در متن آمده است. جز در موارد بسيار اندكى، همگى روايات، مورد بازكاوى و نقد متن واقع شده است. استنباط پيام روايات، وجهه مهم روش وى در این بخش مىباشد كه در همه جا رعايت كرده و بر بيان آن تأكيد ورزيده است و آن پيام چنين است كه همگى این روايات بر حقانيت امامت بلافصل على(ع) دلالتى صريح و استوار دارند. اگر روايت مذكور به موضوعات معرفتى ديگرى هم اشارتى داشته باشد آنها را در لابهلاى این مباحث و ذيل عناوين خاصى مطرح مىكند. از شعر عمدتاًً در استشهاد بر مدعا، گاه در بيان معناى واژگان حديث و در شناساندن پيشينه تاريخى مطلبى بهره جسته است.<ref>همان</ref> | ||
از ويژگىهاى برجسته | از ويژگىهاى برجسته این اثر، گستره آگاهىهاى مؤلف آن از كتب حديثى، كلامى، اصولى، فقهى، تفسيرى اهل سنّت، شيعه و آراى مشهور و غير مشهور دانشمندان آنها بوده است. نقل قول فراوان مؤلف آن از منابع مرجع دانشهاى مختلف اسلامى، بيانگر آن است كه وى به این كتابها دسترسى داشته و پرشمار از آنان مطلب و نكتههاى ظريفى به قلم آورده است.<ref>همان، ص51</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
[[رجایی، مهدی |سيدمهدى رجايى]] ضمن گزارش نسخههاى موجود از | [[رجایی، مهدی |سيدمهدى رجايى]] ضمن گزارش نسخههاى موجود از این اثر در ایران، زحمت تحقيق و استنساخ و تطبيق نسخههاى آن را بر عهده گرفته و با دقتى فراوان توانسته جملگى منابع مورد استفاده مؤلف را استخراج و در پانوشت ارجاع دهد. ايشان اختلاف نسخهها را با علائم اختصارى در پانوشت گوشزد كرده است. همچنين توضيحات تفصيلى و سودمندى در تبيين بيشتر و بهتر مطالب و موضوعات، در پايين هر صفحه با نشانه عددى، از متن اصلى كتاب ممتاز شده است. | ||
شايان ذكر است بيشتر پانوشتها از مؤلف بوده و محقق محترم، آنها را از پانوشتهاى خويش با عبارت «منه» نمايانده است. علامه ماحوزى در پانوشت به مسائل ادبى، رجالشناسى، يادداشتهاى توضيحى، نقدها و ردها و نكاتى ديگر از | شايان ذكر است بيشتر پانوشتها از مؤلف بوده و محقق محترم، آنها را از پانوشتهاى خويش با عبارت «منه» نمايانده است. علامه ماحوزى در پانوشت به مسائل ادبى، رجالشناسى، يادداشتهاى توضيحى، نقدها و ردها و نكاتى ديگر از این قبيل پرداخته است.<ref>همان، ص47</ref>در اصل متن اوليه، عنوان بخشى از مطالب خالى بوده، ولى این كاستى را محقق اثر جبران نموده و عناوين احاديث را داخل علامت [] در آغاز حديث نمايانده است.<ref>همان، ص48</ref> | ||
فهرست اجمالى مطالب كتاب در انتهاى اثر آمده است. | فهرست اجمالى مطالب كتاب در انتهاى اثر آمده است. |
ویرایش