۶۱٬۱۸۹
ویرایش
التشيع المصري الفاطمي: اشعاع حي و حضاري: مئتان و عشر سنوات من الإبداع الانساني: تفاوت میان نسخه‌ها
التشيع المصري الفاطمي: اشعاع حي و حضاري: مئتان و عشر سنوات من الإبداع الانساني (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۴ نوامبر ۲۰۱۸، ساعت ۱۳:۰۹
، ۴ نوامبر ۲۰۱۸جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده'
جز (جایگزینی متن - '== ساختار ==' به '==ساختار==') |
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده') |
||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
مئتان و عشر سنوات من الابداع الانسانی | مئتان و عشر سنوات من الابداع الانسانی | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[صالح، حسن محمد]] ( | [[صالح، حسن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 239 /ص2ت5* | | کد کنگره =BP 239 /ص2ت5* | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
جلد اول كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و سه باب است. جلدهاى ديگر اثر نيز در ضمن چند باب و فصول متعدد تدوين شده است. | جلد اول كتاب، مشتمل بر يك مقدمه و سه باب است. جلدهاى ديگر اثر نيز در ضمن چند باب و فصول متعدد تدوين شده است. | ||
نویسنده از منابع متعددى در نگارش اين اثر استفاده كرده كه آثار [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]] از مهم‌ترين آنهاست. وى گاه تنها نام شخص را در متن ذكر كرده و گاه به كتاب او نيز اشاره كرده است. | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
نویسنده در مقدمه كتاب به تشابه فقهى و اعتقادى فاطميان شيعه مصر، زيديه و اماميه اثناعشريه اشاره كرده و تفاوت آنها را در بحث امامت دانسته است.<ref>مقدمه، ص9 - 10</ref> | |||
مطالب جلدهاى شش‌گانه كتاب به‌اختصار بدين شرح است: | مطالب جلدهاى شش‌گانه كتاب به‌اختصار بدين شرح است: | ||
#اين جلد در سه باب تدوين شده است. اولين باب كتاب با تبيين معناى شيعه آغاز شده است. | #اين جلد در سه باب تدوين شده است. اولين باب كتاب با تبيين معناى شيعه آغاز شده است. نویسنده، بنيان‌گذار تفكر شيعى را شخص پيامبر(ص) دانسته است. پس از آن به واقعه اصحاب كساء كه هر سه فرقه اماميه، زيديه و فاطميه به آن معتقدند و برخى وقايع صدر اسلام، مانند: جنگ جمل، صفين و اسامى ائمه اطهار(ع) و ائمه اسماعيليه اشاره كرده است. | ||
#:در باب دوم اين جلد، اسامى ائمه فرقه فاطميه از زمان عبيدالله مهدى به‌عنوان اولين حاكم مغرب تا زمان الظافربأمرالله و حوادث زمان آنها ذكر شده است.<ref>متن كتاب، جلد 1، ص146 - 465</ref>در باب سوم حوادث زمان چهاردهمين خليفه فاطمى العاضدلدين‌الله ذكر شده است.<ref>همان، ص466 - 492</ref>اين جلد با قصيده‌اى كه در آن اسامى خلفاى فاطمى ذكر شده و بحثى در اسباب سقوط دولت فاطميه به پایان رسيده است. | #:در باب دوم اين جلد، اسامى ائمه فرقه فاطميه از زمان عبيدالله مهدى به‌عنوان اولين حاكم مغرب تا زمان الظافربأمرالله و حوادث زمان آنها ذكر شده است.<ref>متن كتاب، جلد 1، ص146 - 465</ref>در باب سوم حوادث زمان چهاردهمين خليفه فاطمى العاضدلدين‌الله ذكر شده است.<ref>همان، ص466 - 492</ref>اين جلد با قصيده‌اى كه در آن اسامى خلفاى فاطمى ذكر شده و بحثى در اسباب سقوط دولت فاطميه به پایان رسيده است. | ||
#باب اول اين جلد از كتاب، به ذكر اسامى وزراى دولت فاطمى اختصاص يافته است.<ref>همان، جلد 2، ص7 - 78</ref>در باب دوم ابتدا به تشيع در مصر پيش از فاطميان پرداخته شده است. | #باب اول اين جلد از كتاب، به ذكر اسامى وزراى دولت فاطمى اختصاص يافته است.<ref>همان، جلد 2، ص7 - 78</ref>در باب دوم ابتدا به تشيع در مصر پيش از فاطميان پرداخته شده است. نویسنده، حكومت فاطمى را اولين نظام حزبى سرّى به معناى امروزى آن دانسته است.<ref>همان، ص87</ref> | ||
#:اصطلاحات شبكه دعوت و تبليغ را كه در اين حكومت رسميت يافت، مانند داعى مطلق، داعى محدود، حجت، باب و امام در ادامه شرح و توضيح داده شده است.<ref>همان، ص87 - 92</ref>فرقه فاطميه از زمان اسماعيل بن جعفر تا عبيدالله مهدى در خفا و ستر قرار داشتند و لذا | #:اصطلاحات شبكه دعوت و تبليغ را كه در اين حكومت رسميت يافت، مانند داعى مطلق، داعى محدود، حجت، باب و امام در ادامه شرح و توضيح داده شده است.<ref>همان، ص87 - 92</ref>فرقه فاطميه از زمان اسماعيل بن جعفر تا عبيدالله مهدى در خفا و ستر قرار داشتند و لذا نویسنده تصريح كرده است كه در كتب مورخين معاصر اين دوره مانند [[طبری، محمد بن جریر|ابن جرير طبرى]] و مسعودى گمشده خود را نمى‌يابيم. هر دو كتاب به وقايع لشكرى و مقاتل طالبيين و جنگى كه بين انصار و مبلغين آنها از يك‌سو و بين خلفاى عباسى صورت گرفته، اشاره كرده‌اند. مسعودى به‌صورت مستقيم از اسماعيليه خبر نداده، بلكه از برخى فرقه‌ها كه از آن جدا شده، مانند قرامطه خبر مى‌دهند.<ref>همان، ج 2، ص95</ref> | ||
#:در اين باب، همچنين مطالبى درباره عاشورا، اذان شيعى، ازدواج موقت، قبور خاندان اهل‌بيت(ع) در مصر ذكر شده است.<ref>همان، ص227 - 312</ref> | #:در اين باب، همچنين مطالبى درباره عاشورا، اذان شيعى، ازدواج موقت، قبور خاندان اهل‌بيت(ع) در مصر ذكر شده است.<ref>همان، ص227 - 312</ref> | ||
#:در باب سوم اين جلد به قضاوت و مؤسسات قانون آن در دولت فاطمى اشاره شده است. انواع زندان‌ها، شبكه اطلاعاتى و ديوان جهاد از عناوين مباحث اين فصل است.<ref>همان، ص317 - 531</ref> | #:در باب سوم اين جلد به قضاوت و مؤسسات قانون آن در دولت فاطمى اشاره شده است. انواع زندان‌ها، شبكه اطلاعاتى و ديوان جهاد از عناوين مباحث اين فصل است.<ref>همان، ص317 - 531</ref> | ||
# | #نویسنده در ابتداى اين جلد ادعا كرده است كه تاريخ از گذشته تا حال حكّامى مانند خلفاى فاطمى نديده است كه اعتقاد كامل به آزادى عقيده داشته باشند. وى تأكيد مى‌كند كه اگر تاريخ دولت فاطمى را مطالعه كنيم و با دقت قضات، نويسندگان و وزراى آن را شناسايى كنيم، خواهيم دانست كه از مذاهب و اديان مختلف بوده‌اند و فرقى بين مسلمان و غير مسلمان و قبطى و يهودى نبوده است؛ جز اينكه خدمت درست و رعايت مصالح ملت مصر و دارالخلافه، ملاك گزينش بوده است.<ref>همان، جلد 3، ص7 - 8</ref>نویسنده در ادامه اين جلد، حكومت فاطميه را از جهات مختلف صنعتى، فرهنگى و سياسى مورد بررسى قرار داده است. وى در بخشى از كتاب به عجايب و اهرام مصر پرداخته و خاطرنشان مى‌كند كه در طول بيش از 250 سال حكومت فاطميان بر حفظ آنها و ممانعت از سرقت و نابودى آنها اهتمام داشته‌اند.<ref>همان، جلد 3، ص420</ref>بررسى صنعت عطر، موسيقى، نقاشى، جواهرات، شيشه، اسلحه و مانند آن از ديگر مباحث ذكرشده در اين جلد از كتاب است. | ||
#در جلد چهارم كتاب، اشعار و آثار ادبا درباره تمدن مصر در زمان فاطميان مورد بررسى قرار گرفته است. در باب اول، اشعار خلفا و وزراى فاطمى و در باب دوم اشعار شعراى مصرى فاطمى درباره موضوعات متنوع مانند اهرام، زلزله، زندان، قاضى عادل، مدرسه ذكر شده است.<ref>همان، جلد 4، ص55 - 159</ref>در ادامه، اشعارى كه درباره جنگ و يا در هجو، مدح يا رثاى حكما و وزراى فاطمى سروده شده، ديده مى‌شود. همچنين اشعار حكمى و فلسفى و دينى نيز گردآورى شده است.<ref>همان، ص165 - 412</ref> | #در جلد چهارم كتاب، اشعار و آثار ادبا درباره تمدن مصر در زمان فاطميان مورد بررسى قرار گرفته است. در باب اول، اشعار خلفا و وزراى فاطمى و در باب دوم اشعار شعراى مصرى فاطمى درباره موضوعات متنوع مانند اهرام، زلزله، زندان، قاضى عادل، مدرسه ذكر شده است.<ref>همان، جلد 4، ص55 - 159</ref>در ادامه، اشعارى كه درباره جنگ و يا در هجو، مدح يا رثاى حكما و وزراى فاطمى سروده شده، ديده مى‌شود. همچنين اشعار حكمى و فلسفى و دينى نيز گردآورى شده است.<ref>همان، ص165 - 412</ref> | ||
#در اين جلد از كتاب، ادبيات منثور در عصر فاطمى مصر از جمله خطابه‌ها، نوشته‌هاى فلسفى، فقهى، تاريخى و صنعت ادبى مقامه‌نويسى مورد مطالعه قرار گرفته است.<ref>همان، جلد 5، ص7 - 80</ref> | #در اين جلد از كتاب، ادبيات منثور در عصر فاطمى مصر از جمله خطابه‌ها، نوشته‌هاى فلسفى، فقهى، تاريخى و صنعت ادبى مقامه‌نويسى مورد مطالعه قرار گرفته است.<ref>همان، جلد 5، ص7 - 80</ref> | ||
#:در باب دوم، مدارس و دانشگاه‌هاى مصر در عصر فاطمى ذكر شده است. [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]]، يعقوب بن كلّس را مؤسس اولين مدرسه رسمى در قاهره دانسته است كه در منزلش طلاب علوم دينى را با فقه جعفرى و اجتهادات اسماعيليه آشنا مى‌كرد.<ref>همان، ص91</ref> | #:در باب دوم، مدارس و دانشگاه‌هاى مصر در عصر فاطمى ذكر شده است. [[مقریزی، احمد بن علی|مقريزى]]، يعقوب بن كلّس را مؤسس اولين مدرسه رسمى در قاهره دانسته است كه در منزلش طلاب علوم دينى را با فقه جعفرى و اجتهادات اسماعيليه آشنا مى‌كرد.<ref>همان، ص91</ref> | ||
#:اهميت علم هيئت و نجوم در فرقه فاطميه، بررسى علم پزشکى در عصر فاطمى مصر، ويژگى‌هاى فنى ادبيات در اين عصر و اوضاع شعر و ادب پس از دوره فاطميان از ديگر مباحث اين جلد است. | #:اهميت علم هيئت و نجوم در فرقه فاطميه، بررسى علم پزشکى در عصر فاطمى مصر، ويژگى‌هاى فنى ادبيات در اين عصر و اوضاع شعر و ادب پس از دوره فاطميان از ديگر مباحث اين جلد است. | ||
#: | #:نویسنده همچنين در يك فصل مجزا آرا و ديدگاه‌هاى مورخين گذشته و حال را درباره عصر فاطمى گردآورى و ارائه نموده است.<ref>همان، ص211 - 274</ref> | ||
#:در انتهاى اين جلد از كتاب، مقاله‌اى به قلم عبدالله نجار با عنوان «آيا نزدیکى شيعه و سنى ممكن است؟» و سپس شرح حال مختصرى از | #:در انتهاى اين جلد از كتاب، مقاله‌اى به قلم عبدالله نجار با عنوان «آيا نزدیکى شيعه و سنى ممكن است؟» و سپس شرح حال مختصرى از نویسنده كتاب آمده است.<ref>همان، ص275 - 280</ref> | ||
#جلد ششم به فهارس كتاب اختصاص يافته است. | #جلد ششم به فهارس كتاب اختصاص يافته است. | ||