پرش به محتوا

أعيان الشيعة (12 جلدی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۳ اکتبر ۲۰۱۸
جز
جایگزینی متن - 'يك' به 'یک'
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ')
جز (جایگزینی متن - 'يك' به 'یک')
خط ۳۷: خط ۳۷:


==ساختار==
==ساختار==
کتاب با يك مقدمه از محقق و دو مقدمه از نویسنده آغاز و مطالب در دوازده جلد، تنظيم شده است.
کتاب با یک مقدمه از محقق و دو مقدمه از نویسنده آغاز و مطالب در دوازده جلد، تنظيم شده است.


کتاب به ترتيب حروف الفبايى نام اشخاص و نام پدران و القاب و كنيه‌هاى ايشان مرتب شده و در مواضعى كه صاحب ترجمه القاب و اسامى متعدد داشته، نام يا لقب اشهر، مدخل اصلى واقع شده و بقيه بدان ارجاع داده شده است. در هر مدخل نيز، ترتيب كار چنان است كه نخست تاريخ ولادت و وفات در صورت اطلاع از آن و پس از آن، احوال و سيرت و دلايل تشيع صاحب ترجمه و آثار او، اعم از منظوم و منثور، ذكر شده است.<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] اثرى ماندگار از سيد‌‎محسن امين، 1394</ref>
کتاب به ترتيب حروف الفبايى نام اشخاص و نام پدران و القاب و كنيه‌هاى ايشان مرتب شده و در مواضعى كه صاحب ترجمه القاب و اسامى متعدد داشته، نام يا لقب اشهر، مدخل اصلى واقع شده و بقيه بدان ارجاع داده شده است. در هر مدخل نيز، ترتيب كار چنان است كه نخست تاريخ ولادت و وفات در صورت اطلاع از آن و پس از آن، احوال و سيرت و دلايل تشيع صاحب ترجمه و آثار او، اعم از منظوم و منثور، ذكر شده است.<ref>[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] اثرى ماندگار از سيد‌‎محسن امين، 1394</ref>


مؤلف درباره روش كار خود در اين اثر چنين مى‌نویسد: «در اين کتاب به شرح حال هيچ‌يك از معاصران زنده پرداخته نشده است. اسم‌ها به ترتيب الفبايى قرار گرفته و در مورد هر فرد، به ترتيب: نام، تاريخ ولادت و وفات، نسب، اقوال علما درباره او، سيره و احوالات وى و نمونه‌هايى از شعر و نثراو ذكر گرديده است و گاهى به اقتضاى مقام، برخى امور و قضايا به‌طور مفصل بيان گشته و استنباطهايى از حوادث ارائه شده است. هرچند بهتر بود كه اسامى و مطالب فراموش‌شده، به‌طور مستقل در جلد يا جلدهايى در انتهاى کتاب و در قالب مستدرك ارائه مى‌گرديد، اما از آنجا كه ممكن بود اجل مهلت ندهد، موارد فراموش‌شده در هر جلد در انتهاى همان جلد آمده است».<ref>عباسى، مهرداد، 1381، ص46-47</ref>
مؤلف درباره روش كار خود در اين اثر چنين مى‌نویسد: «در اين کتاب به شرح حال هيچ‌یک از معاصران زنده پرداخته نشده است. اسم‌ها به ترتيب الفبايى قرار گرفته و در مورد هر فرد، به ترتيب: نام، تاريخ ولادت و وفات، نسب، اقوال علما درباره او، سيره و احوالات وى و نمونه‌هايى از شعر و نثراو ذكر گرديده است و گاهى به اقتضاى مقام، برخى امور و قضايا به‌طور مفصل بيان گشته و استنباطهايى از حوادث ارائه شده است. هرچند بهتر بود كه اسامى و مطالب فراموش‌شده، به‌طور مستقل در جلد يا جلدهايى در انتهاى کتاب و در قالب مستدرك ارائه مى‌گرديد، اما از آنجا كه ممكن بود اجل مهلت ندهد، موارد فراموش‌شده در هر جلد در انتهاى همان جلد آمده است».<ref>عباسى، مهرداد، 1381، ص46-47</ref>


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در ابتداى کتاب «خطبة الکتاب» آمده است كه سيد‌‎در آن به كلياتى در مورد شرح‌حال‌نگارى و کتاب‌هايى كه در اين باب نوشته شده، پرداخته است. مقدمه اول كه بعد از خطبه آمده، به روش كار مؤلف در اعيان پرداخته و شيوه تحقيق را در 14 بند متذكر شده است. مقدمه دوم در دوازه بحث، به مطالبى كلامى و تاريخى راجع به تشيع و شيعه اختصاص يافته است. مؤلف در مقدمه سوم، 393 عنوان از منابع و مصادر تحقيق اعيان را شناسانده است. سپس به شرح حال و ذكر سيره حضرات چهارده معصوم(ع) پرداخته و به‌تفكيك و تفصيل، زندگى‌نامه هريك از آنان را بيان نموده است. در ادامه به شرح حال اعيان و بزرگان شيعه مبادرت ورزيده و شرح حال 11739 نفر از نامداران شيعه را ذكر نموده است. در انتها نيز شرح حال خود را آورده است.<ref>علوى، سيد‌‎رسول، 1389، ص358-359</ref>
در ابتداى کتاب «خطبة الکتاب» آمده است كه سيد‌‎در آن به كلياتى در مورد شرح‌حال‌نگارى و کتاب‌هايى كه در اين باب نوشته شده، پرداخته است. مقدمه اول كه بعد از خطبه آمده، به روش كار مؤلف در اعيان پرداخته و شيوه تحقيق را در 14 بند متذكر شده است. مقدمه دوم در دوازه بحث، به مطالبى كلامى و تاريخى راجع به تشيع و شيعه اختصاص يافته است. مؤلف در مقدمه سوم، 393 عنوان از منابع و مصادر تحقيق اعيان را شناسانده است. سپس به شرح حال و ذكر سيره حضرات چهارده معصوم(ع) پرداخته و به‌تفكیک و تفصيل، زندگى‌نامه هریک از آنان را بيان نموده است. در ادامه به شرح حال اعيان و بزرگان شيعه مبادرت ورزيده و شرح حال 11739 نفر از نامداران شيعه را ذكر نموده است. در انتها نيز شرح حال خود را آورده است.<ref>علوى، سيد‌‎رسول، 1389، ص358-359</ref>


جلد يكم، مقدمه‌اى درباره شيعه و جلد دوم تا چهارم آن شامل شرح زندگانى و تاريخ چهارده معصوم(ع) است. شرح احوال شخصيت‌هاى ديگر شيعه از جلد پنجم آغاز شده، به ترتيب الفبايى ادامه مى‌يابد.<ref>عباسى، مهرداد، 1381، ص46</ref>
جلد یکم، مقدمه‌اى درباره شيعه و جلد دوم تا چهارم آن شامل شرح زندگانى و تاريخ چهارده معصوم(ع) است. شرح احوال شخصيت‌هاى ديگر شيعه از جلد پنجم آغاز شده، به ترتيب الفبايى ادامه مى‌يابد.<ref>عباسى، مهرداد، 1381، ص46</ref>


برخى ویژگى‌ها کتاب را مى‌توان در امور زير، خلاصه نمود:
برخى ویژگى‌ها کتاب را مى‌توان در امور زير، خلاصه نمود:


#نویسنده به شرح احوال شیعیان دوازده‌امامى اكتفا نموده و از ذكر غير آنها، خوددارى كرده است، مگر به‌ندرت و يا در مواردى كه احوالشان برای وى معلوم نبوده است. اما از ياران پيامبر(ص)، تمام كسانى را كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] از آنها در کتاب رجال خود نام برده است، اگرچه از شرط کتاب حاضر نيز خارج باشند، با بيان و اشاره به مطلب، ذكر نموده است و اين بدان جهت است كه هيچ‌كسى را كه علماى شيعه از او نام برده‌اند، از قلم نيندازد.
#نویسنده به شرح احوال شیعیان دوازده‌امامى اكتفا نموده و از ذكر غير آنها، خوددارى كرده است، مگر به‌ندرت و يا در مواردى كه احوالشان برای وى معلوم نبوده است. اما از ياران پيامبر(ص)، تمام كسانى را كه [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] از آنها در کتاب رجال خود نام برده است، اگرچه از شرط کتاب حاضر نيز خارج باشند، با بيان و اشاره به مطلب، ذكر نموده است و اين بدان جهت است كه هيچ‌كسى را كه علماى شيعه از او نام برده‌اند، از قلم نيندازد.
#نویسنده هرگاه در ضمن گفته‌هايش، يكى از بزرگان را به جهت نقل از او يا از کتاب او، يا به‌خاطر پاره‌اى از مناسبات نام برده (مانند اينكه گفته شده: فلان شخص، شاگرد او بوده يا او شاگرد فلانى بوده يا او از كسى روايت كرده يا كسى از او روايت نموده است و يا غير اين‌ها)، او را بدون القاب و اوصاف ذكر كرده و بيان القاب و اوصاف او را به محل شرح حال خود او موكول نموده است و اين به‌خاطر پرهيز از طولانى شدن بى‌سبب مى‌باشد.
#نویسنده هرگاه در ضمن گفته‌هايش، یکى از بزرگان را به جهت نقل از او يا از کتاب او، يا به‌خاطر پاره‌اى از مناسبات نام برده (مانند اينكه گفته شده: فلان شخص، شاگرد او بوده يا او شاگرد فلانى بوده يا او از كسى روايت كرده يا كسى از او روايت نموده است و يا غير اين‌ها)، او را بدون القاب و اوصاف ذكر كرده و بيان القاب و اوصاف او را به محل شرح حال خود او موكول نموده است و اين به‌خاطر پرهيز از طولانى شدن بى‌سبب مى‌باشد.
#نام‌ها به ترتيب حروف الفبا مطابق حرف اول و دوم و حروف بعد از آن و بر طبق اسامى پدران و نياكان و القاب و اوصاف ذكر شده است؛ بنابراین، آدم بن اسحاق قبل از آدم بن الحسين و ابان بن ارقم طايى قبل از ابان بن ارقم عنزى و... آورده شده است.
#نام‌ها به ترتيب حروف الفبا مطابق حرف اول و دوم و حروف بعد از آن و بر طبق اسامى پدران و نياكان و القاب و اوصاف ذكر شده است؛ بنابراین، آدم بن اسحاق قبل از آدم بن الحسين و ابان بن ارقم طايى قبل از ابان بن ارقم عنزى و... آورده شده است.
#نویسنده، كسى را كه داراى نام مركب باشد، به اعتبار جزء اول نامش بيان كرده و جزء دوم نامش را به‌منزله نام پدر قرار داده است؛ مثلاًمحمدباقر و محمد بن باقر در يك رديف قرار مى‌گيرند و همچنين محمدمهدى با محمد بن مهدى و محمدحسن با محمد بن حسن، مساوى مى‌باشند.
#نویسنده، كسى را كه داراى نام مركب باشد، به اعتبار جزء اول نامش بيان كرده و جزء دوم نامش را به‌منزله نام پدر قرار داده است؛ مثلاًمحمدباقر و محمد بن باقر در یک رديف قرار مى‌گيرند و همچنين محمدمهدى با محمد بن مهدى و محمدحسن با محمد بن حسن، مساوى مى‌باشند.
#كسى كه به دو نام شناخته شده است، مانند باقر و محمدباقر، جواد و محمدجواد و...، در شرح حال او به هريك از اين دو اسم نام برده شده و همچنين كسى كه با كنيه يا لقب و يا صفتى، شهرت يافته است، شرح حال او با نامش آغاز شده و در ديگر موارد، بدان اشاره شده است.
#كسى كه به دو نام شناخته شده است، مانند باقر و محمدباقر، جواد و محمدجواد و...، در شرح حال او به هریک از اين دو اسم نام برده شده و همچنين كسى كه با كنيه يا لقب و يا صفتى، شهرت يافته است، شرح حال او با نامش آغاز شده و در ديگر موارد، بدان اشاره شده است.
#در شرح حال كسى كه به واسطه نسبت به يكى از نياكانش شهرت يافته است، نام محذوف وى آورده شده و همان گونه كه مشهور است، به او اشاره شده است.
#در شرح حال كسى كه به واسطه نسبت به یکى از نياكانش شهرت يافته است، نام محذوف وى آورده شده و همان گونه كه مشهور است، به او اشاره شده است.
#در صورت آگاهى، نویسنده ابتدا تاريخ ولادت، سپس تاريخ وفات، آنگاه رابطه خویشاوندى اشخاص را بيان نموده است. پس از آن، به بيان اقوال دانشمندان، درباره شخص مورد نظر پرداخته است. سپس آنچه را نگارندگان شرح احوال، درباره سيره و حالات او بيان داشته‌اند و يا نویسنده خود ما درباره ايشان مى‌دانسته، ذكر نموده و به همين ترتيب، اگر به تشيع معروف نباشد، دلايلى را كه بر تشيع وى دلالت دارد آورده و سپس، به ترتيب از تأليفات و نظم و نشر آن ياد كرده است. البته تفاصيل مذكور، در شرح احوال كسانى رعايت شده است كه شرح احوال آنان طولانى و دربرگيرنده موارد فوق يا بعضى از آنها باشد، نه در شرح احوال كوتاه.
#در صورت آگاهى، نویسنده ابتدا تاريخ ولادت، سپس تاريخ وفات، آنگاه رابطه خویشاوندى اشخاص را بيان نموده است. پس از آن، به بيان اقوال دانشمندان، درباره شخص مورد نظر پرداخته است. سپس آنچه را نگارندگان شرح احوال، درباره سيره و حالات او بيان داشته‌اند و يا نویسنده خود ما درباره ايشان مى‌دانسته، ذكر نموده و به همين ترتيب، اگر به تشيع معروف نباشد، دلايلى را كه بر تشيع وى دلالت دارد آورده و سپس، به ترتيب از تأليفات و نظم و نشر آن ياد كرده است. البته تفاصيل مذكور، در شرح احوال كسانى رعايت شده است كه شرح احوال آنان طولانى و دربرگيرنده موارد فوق يا بعضى از آنها باشد، نه در شرح احوال كوتاه.
#همواره عادت نویسندگان كتب رجال بر اين بوده كه به‌خاطر اختصار، نام کتاب‌ها و ابواب آن و پاره‌اى از اسامى مؤلفين را به رمز و اشاره بيان دارند، ولى نویسنده به جهت روشن ساختن و آسان نمودن بر خوانندگان، اسامى آنچه كه آنان با رمز آورده‌اند را با صراحت ذكر نموده است.
#همواره عادت نویسندگان كتب رجال بر اين بوده كه به‌خاطر اختصار، نام کتاب‌ها و ابواب آن و پاره‌اى از اسامى مؤلفين را به رمز و اشاره بيان دارند، ولى نویسنده به جهت روشن ساختن و آسان نمودن بر خوانندگان، اسامى آنچه كه آنان با رمز آورده‌اند را با صراحت ذكر نموده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش