تاریخ نگاران شیعه (تا پایان قرن هفتم هجری): تفاوت میان نسخه‌ها

نويسنده در مقدمه كتاب، با اشاره به اينكه اكثر منابع تاريخ اسلام توسط مورخين اهل سنت تأليف شده چنين مى‌نويسد: «اين يك واقعيت غير قابل انكار است كه منابع موجود و مورد استناد تاريخ اسلام، عمدتاًً منابعى هستند كه توسط مورخين و علماى عامّه به رشته تحرير درآمده‌اند و در نتيجه ديدگاه آنان را از تاريخ اسلام، با همه لوازمش، منعكس مى‌كنند و شیعیان نسبت به اين آثار حالت انفعالى دارند و آنان بايد پاسخ‌گوى بسيارى از مسائل نادرست مطروحه در اين آثار باشند. در اينجا، به‌صورت جدّى، اين سؤال مطرح مى‌گردد كه: پس شیعیان چه نقشى در نگارش تاريخ اسلام داشته‌اند؟ آيا شيعان در اين زمينه كارى انجام داده‌اند يا نگارش تاريخ را با آن اهميتى كه داشته و دارد، به فراموشى سپرده‌اند؟».<ref>مقدمه، ص17</ref>

نويسنده در ابتدا قصد داشته تمام شیعیان ى را كه تاكنون در زمينه تاريخ اسلام كتابى نوشته‌اند، همراه با آثار آنان، معرفى كند، اما پس از ورود به موضوع متوجه مى‌شود كه كار بسيار گسترده‌اى است و وقت زيادى را مى‌طلبد؛ چراكه برخلاف تصور اوليه، تعداد بسيارى از شیعیان كارهاى تاريخى انجام داده‌اند؛ بنابراین، كار را بدين ترتيب به انجام مى‌رساند: محدوده كار را به نصف؛ يعنى تا «پايان قرن هفتم»، محدود و در معرفى افراد، به حداقل اكتفا مى‌كند. از آنجا كه معرفى اجمالى آثار نيز خود احتياج به تحقيقات مفصل و قلمرو جداگانه‌اى دارد، تنها به بيان اسامى اين آثار بسنده مى‌نمايد.<ref>همان، ص18</ref>

#بخش اول شامل موضوعات و مباحثى مقدماتى مانند اهميت و ضرورت پرداختن به تاريخ در اسلام، تعريف تشيّع و شيعه و موانع و مشكلات شیعیان در پرداختن به تاريخ مى‌باشد.

#در بخش دوم به‌گونه‌هاى مختلف تاريخ‌نگارى، مانند سيره‌نگارى، تاريخ‌هاى عمومى، مقتل‌نويسى، فتوح، فتن و ملاحم، رجال، انساب و فرق پرداخته شده است. مهم‌ترين مشكل شیعیان در راه نگارش صحيح تاريخ، مشكل سياسى موجود در جامعه اسلامى بوده است كه مشكلات ديگر نيز ناشى از آن بوده‌اند.<ref>همان، ص38</ref>

#: مهم‌ترين بخش تاريخ اسلام، تاريخ و سيره پيامبر گرامى اسلام(ص) است كه توجّه بيشتر مورّخين اسلامى را به خود جلب كرده است؛ لذا اوّلين آثار تاريخى در اسلام به ثبت و نگارش سيره آن بزرگوار اختصاص پيدا كرد و اساس تاريخ‌نگارى اسلامى همين سيره‌نويسى است و اين بدان علت است كه سيره پيامبر(ص) براى مسلمين از جهات متعدد مورد توجّه و اهميت قرار داشته و دارد.<ref>همان، ص49</ref>با توجّه به همه موانع و مشكلاتى كه شیعیان ، از جهات متعدد براى ثبت تاريخ اسلام با آنها روبه‌رو بوده‌اند، ولى درعين‌حال، اوّلين نوشته‌ها در اين زمينه توسط شیعیان انجام گرفته است.<ref>همان، ص51</ref>

نويسنده، در تبيين مشكلات اين تحقيق مى‌نويسد: «در اين پژوهش با دو مشكل عمده روبه‌رو بوده‌ايم: مشكل اول، شناخت شیعیان و مؤلفين شيعه است؛ زيرا به عللى كه در اين نوشته به آنها اشاره شده است، قضاوت در مورد شيعه بودن و يا عدم شيعه بودن بعضى افراد بسيار مشكل است كه البته در اين‌گونه موارد تنها به نقل اقوال بسنده شده و از قضاوت قطعى احتراز گرديده است. مشكل دوم، شناخت آثار تاريخى شیعیان است؛ از اين جهت كه اكثر اين آثار مفقود شده و از بين رفته‌اند و از جهتى عنوان اين آثار هم جز در مواردى كه صراحت در موضوع دارند، قابل تشخيص نيست؛ لذا ممكن است اثرى از قلم افتاده يا اثر غير مربوط به تاريخ ذكر شده باشد.<ref>مقدمه، ص19</ref>