۹٬۴۵۵
ویرایش
بحوث في الأصول (اصفهاني، محمدحسين): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} ''''
جز (جایگزینی متن - '==پانویس == <references />' به '==پانویس== <references/>') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۱۷ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۸: | خط ۸: | ||
الطلب و الاراده | الطلب و الاراده | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[اصفهانی، محمدحسین]] ( | [[اصفهانی، محمدحسین]] (نویسنده) | ||
| زبان =عربی | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 159/8 /الف6ب3 1367 | | کد کنگره =BP 159/8 /الف6ب3 1367 | ||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| سال نشر = 1416 ق | | سال نشر = 1416 ق | ||
| کد اتوماسیون = | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02712AUTOMATIONCODE | ||
| چاپ =2 | | چاپ =2 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02712 | ||
| کتابخوان همراه نور =02712 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''بحوث في الأصول'''، تألیف [[اصفهانی، محمدحسین|محمدحسین بن محمدحسن بن على‌اكبر نخجوانى اصفهانى كمپانى]] (متوفاى 1361 قمرى) است. | '''بحوث في الأصول'''، تألیف [[اصفهانی، محمدحسین|محمدحسین بن محمدحسن بن على‌اكبر نخجوانى اصفهانى كمپانى]] (متوفاى 1361 قمرى) است. | ||
نام كتاب «بحوث في الأصول»، به عنوان يكى از تأليفات [[اصفهانی، محمدحسین|مرحوم كمپانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] و [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ديده نمى‌شود و فقط نام كتاب اجتهاد و تقليد به صورت يك كتاب مستقل در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] آمده است. <ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 1 ص271</ref> | نام كتاب «بحوث في الأصول»، به عنوان يكى از تأليفات [[اصفهانی، محمدحسین|مرحوم كمپانى]] در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] و [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] ديده نمى‌شود و فقط نام كتاب اجتهاد و تقليد به صورت يك كتاب مستقل در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] آمده است.<ref>[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] ج 1 ص271</ref> | ||
== تاريخ تأليف == | == تاريخ تأليف == | ||
از نظر تاريخ تأليف قسمتهاى كتاب، كتاب طلب و اراده قبل از دو قسمت ديگر نوشته شده، زيرا اين قسمت قبل از وفات [[آخوند خراسانى]] در سال 1329 تدوين شده است. در اين قسمت عبارت‌هاى «شيخنا أدام اللّه أيامه، أستادنا الأعظم و عمادنا الأفخم» ديده مى‌شود. همچنين قبل از وفات ملا على بن | از نظر تاريخ تأليف قسمتهاى كتاب، كتاب طلب و اراده قبل از دو قسمت ديگر نوشته شده، زيرا اين قسمت قبل از وفات [[آخوند خراسانى]] در سال 1329 تدوين شده است. در اين قسمت عبارت‌هاى «شيخنا أدام اللّه أيامه، أستادنا الأعظم و عمادنا الأفخم» ديده مى‌شود. همچنين قبل از وفات ملا على بن فتح‌اللّه نهاوندى، صاحب تشريح الأصول (متوفاى سال 1322)، تدوين شده، چرا كه در كتاب عبارت «بعض نحارير العصر سلّمه اللّه تعالى» آمده، كه مقصود ايشان است. | ||
قسمت اجتهاد و تقليد بعد از وفات [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|مرحوم آخوند]] در سال 1329 و قبل از كتاب الأصول على نهج الحديث تدوين شده، زيرا كتاب الأصول على نهج الحديث در آخرين سال زندگانى [[اصفهانی، محمدحسین|مرحوم كمپانى]] نوشته شده و مؤلف نتوانسته آن را به پايان برساند. | قسمت اجتهاد و تقليد بعد از وفات [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|مرحوم آخوند]] در سال 1329 و قبل از كتاب الأصول على نهج الحديث تدوين شده، زيرا كتاب الأصول على نهج الحديث در آخرين سال زندگانى [[اصفهانی، محمدحسین|مرحوم كمپانى]] نوشته شده و مؤلف نتوانسته آن را به پايان برساند. | ||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
به نظر مى‌رسد هدف اصلى مؤلف از نگارش كتاب الأصول على نهج الحديث، طرح خلاصه و مختصر مباحث كتاب | به نظر مى‌رسد هدف اصلى مؤلف از نگارش كتاب الأصول على نهج الحديث، طرح خلاصه و مختصر مباحث كتاب نهایة الدراية و نظريات جديدش بوده است، زيرا مكررا تفصيل مباحث كتاب را به «نهایة» ارجاع مى‌دهد. | ||
== ساختار == | ==ساختار== | ||
اين كتاب از سه قسمت تشكيل شده است: | اين كتاب از سه قسمت تشكيل شده است: | ||
قسمت اول، الأصول على نهج الحديث است كه مؤلف نتوانسته آن را به پايان برساند. قسمت دوم طلب و اراده و قسمت سوم، اجتهاد و تقليد مى‌باشد. | قسمت اول، الأصول على نهج الحديث است كه مؤلف نتوانسته آن را به پايان برساند. قسمت دوم طلب و اراده و قسمت سوم، اجتهاد و تقليد مى‌باشد. | ||
قسمتهاى | قسمتهاى سانۀ كتاب ابتدا به صورت مستقل نگاشته شده و بعدها در كنار هم قرار داده شده و به وسيلۀ موسّسۀ نشر اسلامى تحت نظارت جامعۀ مدرسين در قم به صورت مستقل و با نام بحوث في الأصول انتشار يافته است. به همين دليل در مقدمۀ كتاب به نقل از مؤسّسۀ نشر اسلامى جامعۀ مدرسين اين طور گفته شده: «قد سمّيناه بحوث في الأصول». | ||
== گزارش محتوا == | ==گزارش محتوا== | ||
مؤلف در مقدمۀ كتاب الأصول على نهج الحديث، كتاب را به مقدمه و چهار باب و خاتمه تقسيم مى‌كند. مقدمه شامل مباحث مبادى تصورى و تصديقى، باب اول مسائل عقلى، باب دوم مسائل لفظى باب سوم حجت‌هاى شرعى و باب چهارم تعارض حجت‌ها از نظر سند و دلالت است. | مؤلف در مقدمۀ كتاب الأصول على نهج الحديث، كتاب را به مقدمه و چهار باب و خاتمه تقسيم مى‌كند. مقدمه شامل مباحث مبادى تصورى و تصديقى، باب اول مسائل عقلى، باب دوم مسائل لفظى باب سوم حجت‌هاى شرعى و باب چهارم تعارض حجت‌ها از نظر سند و دلالت است. | ||
| خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
در قسمت دوم كتاب كه بحث طلب و اراده است، مباحث مطرح شده عموماًكلامى و فلسفى مى‌باشد و مباحث مطرح شده، شامل سه «امر» است. | در قسمت دوم كتاب كه بحث طلب و اراده است، مباحث مطرح شده عموماًكلامى و فلسفى مى‌باشد و مباحث مطرح شده، شامل سه «امر» است. | ||
در امر اول حقيقت اراده و اقسام اراده، در امر دوم حقيقت انشاء و وجود انشايى و فرق بين اخبار و انشاء، و در امر سوم منشأ نزاع در مسألۀ اتحاد و طلب و اراده و كلام نفسى و | در امر اول حقيقت اراده و اقسام اراده، در امر دوم حقيقت انشاء و وجود انشايى و فرق بين اخبار و انشاء، و در امر سوم منشأ نزاع در مسألۀ اتحاد و طلب و اراده و كلام نفسى و نهایتا بحث جبر و تفويض مطرح مى‌شود. | ||
مؤلف در اين كتاب مباحث را به صورت مختصر طرح كرده و در انتهاء آن اين چنين مى‌گويد: «و هذه نبذة مما يتعلق بالمقام، و بسط المقال في هذا المجال لا يسعه الحال، فليرجع إلى الكتب المفصلة المبسوطة من فن الحكمة». | مؤلف در اين كتاب مباحث را به صورت مختصر طرح كرده و در انتهاء آن اين چنين مى‌گويد: «و هذه نبذة مما يتعلق بالمقام، و بسط المقال في هذا المجال لا يسعه الحال، فليرجع إلى الكتب المفصلة المبسوطة من فن الحكمة». | ||
| خط ۸۵: | خط ۸۵: | ||
مؤلف در مقدمۀ كتاب نكتۀ اساسى در اصولى بودن بعضى از مباحث را مرتبط بودن آن مبحث با قضاياى علم اصول مى‌داند. بنابراین بحث امكان اطلاق لفظ و ارادۀ نوع يا صنف يا مثل و يا خود آن لفظ را غير اصولى، و بحث مشتق را، اگر چه از مبادى لغوى باشد، چون در ارتباط با بقاء يا انقضاء حكم است، اصولى مى‌داند و در انتها نتيجه مى‌گيرد «و منه تعرف لزوم إلغاء جملة مما تعارف تدوينه في الأصول». | مؤلف در مقدمۀ كتاب نكتۀ اساسى در اصولى بودن بعضى از مباحث را مرتبط بودن آن مبحث با قضاياى علم اصول مى‌داند. بنابراین بحث امكان اطلاق لفظ و ارادۀ نوع يا صنف يا مثل و يا خود آن لفظ را غير اصولى، و بحث مشتق را، اگر چه از مبادى لغوى باشد، چون در ارتباط با بقاء يا انقضاء حكم است، اصولى مى‌داند و در انتها نتيجه مى‌گيرد «و منه تعرف لزوم إلغاء جملة مما تعارف تدوينه في الأصول». | ||
نكتۀ ديگر اين كه مزيت كتاب الأصول على نهج الحديث بر كتاب | نكتۀ ديگر اين كه مزيت كتاب الأصول على نهج الحديث بر كتاب نهایة الدراية آن است كه نظريات [[نایینی، محمدحسین|مرحوم نائينى]] در بعضى مباحث نظير واجب كفايى و عينى و امكان اخذ قربت در متعلّق امر طرح و مورد بررسى واقع مى‌شود. | ||
مؤلف در برخورد با نظريات استادش آخوند [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|صاحب كفايه]]، بسيار محترمانه برخورد مى‌كند و فقط در يك مورد با حفظ احترام استادش اين گونه مى‌گويد: «في مقدمات البرهان المذكور بعض ما | مؤلف در برخورد با نظريات استادش آخوند [[آخوند خراسانی، محمدکاظم بن حسین|صاحب كفايه]]، بسيار محترمانه برخورد مى‌كند و فقط در يك مورد با حفظ احترام استادش اين گونه مى‌گويد: «في مقدمات البرهان المذكور بعض ما يمنعنیحفظ الأدب مع شيخنا الأستاذ - قده - عن التعرض له، إلاّ أنّ الحق أحقّ أن يتبع». | ||
== منابع مقاله == | ==منابع مقاله== | ||
در قسمت اول كتاب، مؤلف بيشتر به نظريات [[آخوند خراسانى]] و [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] و شيخ حبيب‌اللّه رشتى و [[نهاوندی نجفی، علی بن فتح‌الله|ملا على نهاوندى]] عنايت داشته و در قسمت دوم بيشتر مباحث كلامى و نظريات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و علماى كلامى را مطرح كرده است. در قسمت سوم؛ يعنى اجتهاد و تقليد نيز، اكثر نظريات مطرح شده مربوط به [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم مرتضى انصارى]] است. | در قسمت اول كتاب، مؤلف بيشتر به نظريات [[آخوند خراسانى]] و [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم انصارى]] و شيخ حبيب‌اللّه رشتى و [[نهاوندی نجفی، علی بن فتح‌الله|ملا على نهاوندى]] عنايت داشته و در قسمت دوم بيشتر مباحث كلامى و نظريات [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] و علماى كلامى را مطرح كرده است. در قسمت سوم؛ يعنى اجتهاد و تقليد نيز، اكثر نظريات مطرح شده مربوط به [[انصاری، مرتضی بن محمدامین|شيخ اعظم مرتضى انصارى]] است. | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
#از ملا على نجفى نهاوندى، مؤلف تشريح الأصول تعبير به بعض نحارير الوقت يا بعض نحارير العصر و در يك مورد بعض أجلة العصر. | #از ملا على نجفى نهاوندى، مؤلف تشريح الأصول تعبير به بعض نحارير الوقت يا بعض نحارير العصر و در يك مورد بعض أجلة العصر. | ||
#از شيخ محمدتقى اصفهانى مؤلف [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالم‌الدين|هداية المسترشدين]] به شيخ المحققين. | #از شيخ محمدتقى اصفهانى مؤلف [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالم‌الدين|هداية المسترشدين]] به شيخ المحققين. | ||
#از محقق داماد، مير محمدباقر | #از محقق داماد، مير محمدباقر حسینى، مؤلف [[القبسات]] به السيد العلامة الداماد. | ||
#از [[میرزای شیرازی، محمدحسن | #از [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|ميرزاى شيرازى]] بزرگ، تعبير به السيد العلامة الشیرازی و گاهى بعض أعاظم العصر. | ||
#از [[نایینی، محمدحسین|مرحوم نائينى]] صاحب فوائد الأصول تعبير به بعض أعلام العصر. | #از [[نایینی، محمدحسین|مرحوم نائينى]] صاحب فوائد الأصول تعبير به بعض أعلام العصر. | ||
#از [[طباطبایی، محمد بن علی| | #از [[طباطبایی، سید محمد بن علی|سيد محمد مجاهد طباطبايى]] تعبير به السيد - قده - في المناهل. | ||
اگر چه در پاورقى بحث اجتهاد و تقليد، مقصود از بعض الأعلام، [[شيخ انصارى]] دانسته شده، اما به نظر مى‌رسد با توجه به صفحات بعد كه از شيخ اعظم به كرات تعبير به شيخنا العلامة في رسالة العدالة شده است، اين نسبت صحيح نباشد و بايد فرد ديگرى مورد نظر [[اصفهانی، محمدحسین|مرحوم كمپانى]] بوده باشد. | اگر چه در پاورقى بحث اجتهاد و تقليد، مقصود از بعض الأعلام، [[شيخ انصارى]] دانسته شده، اما به نظر مى‌رسد با توجه به صفحات بعد كه از شيخ اعظم به كرات تعبير به شيخنا العلامة في رسالة العدالة شده است، اين نسبت صحيح نباشد و بايد فرد ديگرى مورد نظر [[اصفهانی، محمدحسین|مرحوم كمپانى]] بوده باشد. | ||
| خط ۱۲۰: | خط ۱۲۰: | ||
[[رده:اصول فقه (آثارکلی)]] | [[رده:اصول فقه (آثارکلی)]] | ||
[[رده:اصول فقه شیعه]] | [[رده:اصول فقه شیعه]] | ||