۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'پايان' به 'پایان') |
جز (جایگزینی متن - 'براى' به 'برای') |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''اصول فلسفه و روش رئاليسم'''، اثر گرانسنگ علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] به زبان فارسى است كه همراه با پاورقىهاى روشنگرانه و نقادانه استاد [[مطهری، مرتضی|شهيد مرتضى مطهرى]] چاپ شده است. | '''اصول فلسفه و روش رئاليسم'''، اثر گرانسنگ علامه [[طباطبایی، محمدحسین|سيد محمدحسين طباطبايى]] به زبان فارسى است كه همراه با پاورقىهاى روشنگرانه و نقادانه استاد [[مطهری، مرتضی|شهيد مرتضى مطهرى]] چاپ شده است. | ||
اصل مطالب کتاب، جزوههاى درسى بوده كه علامهى طباطبايى | اصل مطالب کتاب، جزوههاى درسى بوده كه علامهى طباطبايى برای گروهى از نخبگان وادى حكمت و فلسفه، چند سال قبل از سال 1332ش، تا اسفند همان سال مطرح كردهاند. | ||
انگيزهى علامهى طباطبايى از تألیف اين کتاب، نوشتن يك دوره فلسفه با اين ويژگى بوده است كه در آن، دو فلسفه اسلامى و غرب مطرح گردد و با تحليل اين دو، فاصلهى بسيارى كه بين آنها به وجود آمده، برداشته شود و بتواند نيازهاى امروز جامعهى بشرى را پاسخ گويد. | انگيزهى علامهى طباطبايى از تألیف اين کتاب، نوشتن يك دوره فلسفه با اين ويژگى بوده است كه در آن، دو فلسفه اسلامى و غرب مطرح گردد و با تحليل اين دو، فاصلهى بسيارى كه بين آنها به وجود آمده، برداشته شود و بتواند نيازهاى امروز جامعهى بشرى را پاسخ گويد. | ||
خط ۴۹: | خط ۴۹: | ||
#علم و ادراك: اين مقاله، به اثبات تجرد روح و ادراك، اعم از حسى و خيالى و عقلانى، مىپردازد و به ايرادات ماديون در اين مورد پاسخ مىدهد. | #علم و ادراك: اين مقاله، به اثبات تجرد روح و ادراك، اعم از حسى و خيالى و عقلانى، مىپردازد و به ايرادات ماديون در اين مورد پاسخ مىدهد. | ||
#ارزش معلومات: اين مقاله، با مقدمهاى از استاد شهيد درباره تعريف حقيقت و تحقق آن و ميزان تشخيص حقيقت از خطا و اجتماع اين دو و موقت و دائمى بودن، تحول و تكامل، مطلق و نسبى بودن حقيقت و سيرى تاريخى در آراء پيرامون نسبى بودن حقيقت، به طرح بحث از تطبيق ادراكات انسان با واقع مىپردازد. | #ارزش معلومات: اين مقاله، با مقدمهاى از استاد شهيد درباره تعريف حقيقت و تحقق آن و ميزان تشخيص حقيقت از خطا و اجتماع اين دو و موقت و دائمى بودن، تحول و تكامل، مطلق و نسبى بودن حقيقت و سيرى تاريخى در آراء پيرامون نسبى بودن حقيقت، به طرح بحث از تطبيق ادراكات انسان با واقع مىپردازد. | ||
#پيدايش كثرت در ادراكات: اين مقاله با مقدمهاى از استاد شهيد در رابطه با آراء و نظريات پيرامون راه حصول علم | #پيدايش كثرت در ادراكات: اين مقاله با مقدمهاى از استاد شهيد در رابطه با آراء و نظريات پيرامون راه حصول علم برای انسان و محدودهى آن كه تنها به ظاهر و آثار اشياء تعلق مىگيرد يا به اعم از ظاهر و باطن؟ به ريشهيابى علت كثرت مدركات مىپردازد؛ كثرتى كه از طرف خود ذهن به وجود مىآيد، نه از متعلق آن و در ضمن در رابطه با راه حصول ادراكات در ذهن و حدود توانايى ذهن در كسب مجهولات و ادراكات حسى و عقلانى نيز بحث مىكند. | ||
#ادراكات اعتبارى: اين مقاله، به بررسى علومى كه به اعتبار ذهن حاصل مىشود و ريشهيابى كردن آنها و تفكيك قضاياى اعتبارى و حقيقى مىپردازد و سپس اقسام اعتباريات و رابطهى آنها با حقايق مرتبط با آنها را بيان مىكند. | #ادراكات اعتبارى: اين مقاله، به بررسى علومى كه به اعتبار ذهن حاصل مىشود و ريشهيابى كردن آنها و تفكيك قضاياى اعتبارى و حقيقى مىپردازد و سپس اقسام اعتباريات و رابطهى آنها با حقايق مرتبط با آنها را بيان مىكند. | ||
#واقعيت و هستى اشياء: مباحث اين مقاله، جزء مسائلى است كه پايه و اساس ساير مباحث فلسفى محسوب مىشود و از لحاظ صناعى آغاز فلسفه است. مقدارى از مباحث آن از قبيل تعريف فلسفه و موضوع آن كه وجود است، در مقالههاى قبلى بحث شده است و در اينجا در رابطه با تمايز و موضوع و مبادى تصورى و تصديقى علوم و مبادى و روش و اسلوب فلسفه و منشأ اختلاف علوم در اين مسائل بحث مىشود. | #واقعيت و هستى اشياء: مباحث اين مقاله، جزء مسائلى است كه پايه و اساس ساير مباحث فلسفى محسوب مىشود و از لحاظ صناعى آغاز فلسفه است. مقدارى از مباحث آن از قبيل تعريف فلسفه و موضوع آن كه وجود است، در مقالههاى قبلى بحث شده است و در اينجا در رابطه با تمايز و موضوع و مبادى تصورى و تصديقى علوم و مبادى و روش و اسلوب فلسفه و منشأ اختلاف علوم در اين مسائل بحث مىشود. | ||
#ضرورت و امكان: مباحث مطرحشده در اين مقاله، درباره معانى ضرورت و امكان و چگونگى ادراك و منشأ تحقق و اقسام آنها و... مىباشد. | #ضرورت و امكان: مباحث مطرحشده در اين مقاله، درباره معانى ضرورت و امكان و چگونگى ادراك و منشأ تحقق و اقسام آنها و... مىباشد. | ||
#علت و معلول: مسئله علت و معلول، يكى از مباحث درجه اول فلسفه است كه با بسيارى از مسائل آن در ارتباط است. آنچه در اين مقاله مورد توجه است، بحث پيرامون قانون عليت و متفرعات آن، اصل احتياج به علت و چهار علت مادى و صورى و فاعلى و غائى است. | #علت و معلول: مسئله علت و معلول، يكى از مباحث درجه اول فلسفه است كه با بسيارى از مسائل آن در ارتباط است. آنچه در اين مقاله مورد توجه است، بحث پيرامون قانون عليت و متفرعات آن، اصل احتياج به علت و چهار علت مادى و صورى و فاعلى و غائى است. | ||
#قوه و فعل - امكان و فعليت: اين مقاله با هدف تفسير چگونگى تغيير و تبدل در عالم ماده، به بحث از حقيقت و ابعاد و اجزاى تشكيل دهندهى آن مىپردازد و از حركت و تكامل و زمان نيز در اين ارتباط بحث مىكند و نظر علم و فلسفه دربارهى ماده را با هم مقايسه مىكند. پاورقىهاى استاد مطهرى در اين مقاله كمتر از پاورقىهاى مقالات ديگر است؛ البته استاد، قصد تكميل آنها را داشته، ولى موفق نگرديده است. | #قوه و فعل - امكان و فعليت: اين مقاله با هدف تفسير چگونگى تغيير و تبدل در عالم ماده، به بحث از حقيقت و ابعاد و اجزاى تشكيل دهندهى آن مىپردازد و از حركت و تكامل و زمان نيز در اين ارتباط بحث مىكند و نظر علم و فلسفه دربارهى ماده را با هم مقايسه مىكند. پاورقىهاى استاد مطهرى در اين مقاله كمتر از پاورقىهاى مقالات ديگر است؛ البته استاد، قصد تكميل آنها را داشته، ولى موفق نگرديده است. برای تكميل بحث، يادداشتهايى از استاد (درباره قوه و فعل و حركت و امكان استعدادى) كه در دسترس بوده است، به آخر مقاله اضافه شده است. | ||
#قدم و حدوث: اين مقاله، مسئله تقدم و تاخر و معيت زمانى اشياء و رابطهى آنها را بررسى مىكند و ضمن بيان اقسام حدوث و قدم كه از تقدم و تاخر نشأت مىگيرد، به حدوث كل عالم و نياز آن به علتى قديم اشاره مىكند و بحث مفصل دربارهى آن را به مقالهى چهاردهم وامىگذارد. | #قدم و حدوث: اين مقاله، مسئله تقدم و تاخر و معيت زمانى اشياء و رابطهى آنها را بررسى مىكند و ضمن بيان اقسام حدوث و قدم كه از تقدم و تاخر نشأت مىگيرد، به حدوث كل عالم و نياز آن به علتى قديم اشاره مىكند و بحث مفصل دربارهى آن را به مقالهى چهاردهم وامىگذارد. | ||
#وحدت و كثرت: اين مقاله، بعد از اثبات وحدت و كثرت در عالم، به تقسيمات و احكام اين دو مىپردازد و با بحث از غيريت و اقسام آن، اقسام تقابل را مورد بحث قرار مىدهد. | #وحدت و كثرت: اين مقاله، بعد از اثبات وحدت و كثرت در عالم، به تقسيمات و احكام اين دو مىپردازد و با بحث از غيريت و اقسام آن، اقسام تقابل را مورد بحث قرار مىدهد. | ||
خط ۶۲: | خط ۶۲: | ||
امتيازات ويژه اين کتاب را از زبان استاد مطهرى بشنويم: | امتيازات ويژه اين کتاب را از زبان استاد مطهرى بشنويم: | ||
#اينکتاب، مشتمل بر يك دوره مختصر فلسفه است؛ مهمات مسائل فلسفه را بيان مىكند و سعى شده است كه حتىالامكان ساده و عمومىفهم باشد تا جميع اشخاصى كه ذوق فلسفى دارند، با داشتن اطلاعات مختصرى به فراخور حال خود استفاده كنند و لذا از ذكر دلايل و براهين متعدد در هر مورد خوددارى شده و | #اينکتاب، مشتمل بر يك دوره مختصر فلسفه است؛ مهمات مسائل فلسفه را بيان مىكند و سعى شده است كه حتىالامكان ساده و عمومىفهم باشد تا جميع اشخاصى كه ذوق فلسفى دارند، با داشتن اطلاعات مختصرى به فراخور حال خود استفاده كنند و لذا از ذكر دلايل و براهين متعدد در هر مورد خوددارى شده و برای اثبات هر مدعا سادهترين راهها و بسيطترين براهين انتخاب شده است (مجموعه آثار استاد [[مطهری، مرتضی|شهيد مطهرى]]،.<ref>ج 6، ص37</ref> | ||
#در اين کتاب، درعيناينكه از تحقيقات گرانبهاى هزارساله فلسفه اسلامى استفاده شده است، به آراء و تحقيقات دانشمندان بزرگ اروپا نيز توجه كامل شده.<ref>همان</ref> | #در اين کتاب، درعيناينكه از تحقيقات گرانبهاى هزارساله فلسفه اسلامى استفاده شده است، به آراء و تحقيقات دانشمندان بزرگ اروپا نيز توجه كامل شده.<ref>همان</ref> | ||
#در اين کتاب، هم مسائلى كه در فلسفهى قديم نقش عمده را دارد و هم مسائلى كه در فلسفهى جديد حائز اهميت است، مطرح مىشود (همان). | #در اين کتاب، هم مسائلى كه در فلسفهى قديم نقش عمده را دارد و هم مسائلى كه در فلسفهى جديد حائز اهميت است، مطرح مىشود (همان). | ||
خط ۷۲: | خط ۷۲: | ||
پاورقىهاى استاد شهيد، غناى بسيارى به اين کتاب بخشيده است. به خاطر اختصار متن کتاب، در اكثر مقالات، مقدمهاى از طرف استاد | پاورقىهاى استاد شهيد، غناى بسيارى به اين کتاب بخشيده است. به خاطر اختصار متن کتاب، در اكثر مقالات، مقدمهاى از طرف استاد برای روشن شدن اصل بحث، طرح گرديده و در خلال مباحث نيز هرجا مطلب يا اصطلاحى وجود داشته، استاد به بيان سابقهى تاريخى و دگرگونىهاى معنايى آن پرداخته و زمينه را برای عدم اختلاط بين اصطلاحات، فراهم آورده است. اين شيوه بحث، انسان را با سابقهى تاريخى هر بحث، هرچند بهطور اجمال، آشنا مىسازد و او را در جريان تمام آراء و نظريات آن مبحث قرار مىدهد. | ||
==پانویس == | ==پانویس == |
ویرایش