پرش به محتوا

الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '،ض' به '، ض'
جز (جایگزینی متن - 'براي' به 'برای')
جز (جایگزینی متن - '،ض' به '، ض')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۳۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۶ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱۰: خط ۱۰:
[[ایروانی، محمدتقی]] (محقق)
[[ایروانی، محمدتقی]] (محقق)


[[طباطبایی، عبدالعزیز]] (مقدمه نويس)
[[طباطبایی، سید عبدالعزیز]] (مقدمه‌نويس)
| زبان =عربی
| زبان =عربی
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏183‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏3‎‏ح‎‏4
| کد کنگره =‏BP‎‏ ‎‏183‎‏ ‎‏/‎‏ب‎‏3‎‏ح‎‏4
خط ۲۰: خط ۲۰:
| سال نشر = 1363 ش  
| سال نشر = 1363 ش  


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE134AUTOMATIONCODE
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00134AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| چاپ =1
| تعداد جلد =25
| تعداد جلد =25
| کتابخانۀ دیجیتال نور =8794
| کتابخانۀ دیجیتال نور =00134
| کتابخوان همراه نور =134
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
 
'''الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة''' تألیف شيخ [[بحرانی، یوسف بن احمد|يوسف بن احمد بن ابراهیم درازى بحرانى]] (م 1186 ق)
'''الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة''' تألیف شيخ يوسف بن احمد بن ابراهيم درازى بحرانى (م 1186 ق)
كتاب از يك مقدمه در اصول فقه و يك دوره فقه استدلالى از كتاب الطهارة تا كتاب وصيت است.
كتاب از يك مقدمه در اصول فقه و يك دوره فقه استدلالى از كتاب الطهارة تا كتاب وصيت است.
در بين آثار صاحب حدائق اين كتاب ارزشمند از جايگاه خاصى برخوردار است و شهرت اين كتاب گرانقدر بيش از آن است كه در مورد آن مطلبى نوشته شود.
در بين آثار صاحب حدائق اين كتاب ارزشمند از جايگاه خاصى برخوردار است و شهرت اين كتاب گرانقدر بيش از آن است كه در مورد آن مطلبى نوشته شود.


اين كتاب اولين مجموعه مدون فقهى در واجبات و سنن است كه اكثر فروع فقهى را همراه با ذكر روايات و احاديث اهل‌بيت عليهم‌السلام در بردارد.
اين كتاب اولین مجموعه مدون فقهى در واجبات و سنن است كه اكثر فروع فقهى را همراه با ذكر روايات و احاديث اهل‌بيت عليهم‌السلام در بردارد.


توان فقهى مؤلف، تسلط بر صناعت فقه، احاطه به فنون احاديث و روايات و آراء و فتاواى فقهى و تسلط بر اجماع‌ها و موارد شهرت، استدلالهاى متقن و محكم و افكار عميق و آراء محكم همراه با سبک جذاب بيان رسا و شيوا و تكيه اساسى بر روايات اين كتاب را در نوع خود كم نظير ساخته است.
توان فقهى مؤلف، تسلط بر صناعت فقه، احاطه به فنون احاديث و روايات و آراء و فتاواى فقهى و تسلط بر اجماع‌ها و موارد شهرت، استدلالهاى متقن و محكم و افكار عميق و آراء محكم همراه با سبک جذاب بيان رسا و شيوا و تكيه اساسى بر روايات اين كتاب را در نوع خود كم نظير ساخته است.


مؤلف علاوه بر اختلافات ساير كتب فقهى تمام روايات مربوط به مسائل فقهى را مطرح نموده و حتى
مؤلف علاوه بر اختلافات ساير كتب فقهى تمام روايات مربوط به مسائل فقهى را مطرح نموده و حتى
خط ۵۱: خط ۵۱:
كتابنا هذا بحمد اللّه سبحانه لم يعمل مثله في كتب الاصحاب، و لم يسبق اليه سابق في هذا الباب لاشتماله على جميع النصوص المتعلقة بكل مسألة و جميع الاقوال و جميع الفروع التى مرتبط بكل مسألة الاّ ما زاغ عند البصر و حسر عند النظر
كتابنا هذا بحمد اللّه سبحانه لم يعمل مثله في كتب الاصحاب، و لم يسبق اليه سابق في هذا الباب لاشتماله على جميع النصوص المتعلقة بكل مسألة و جميع الاقوال و جميع الفروع التى مرتبط بكل مسألة الاّ ما زاغ عند البصر و حسر عند النظر


اعتبار و ارزش علمى قسمتهايى از كتاب كه در عراق نوشته شده پيش از قسمتهايى است كه در ايران نوشته شده است.مؤلف در لؤلؤة البحرين صفحه 447 در مورد التزام به استقراء تامّ احاديث
اعتبار و ارزش علمى قسمتهایى از كتاب كه در عراق نوشته شده پيش از قسمتهایى است كه در ايران نوشته شده است.مؤلف در لؤلؤة البحرين صفحه 447 در مورد التزام به استقراء تامّ احاديث


مى‌نويسد:
مى‌نويسد:
خط ۶۹: خط ۶۹:
اگر چه مؤلف در اين عبارتها توجه به اصول فقه را خاطر نشان كرده است اما معمولا از استدلال به دلايل اصولى خوددارى كرده و بيشتر به مباحث روايى پرداخته است.
اگر چه مؤلف در اين عبارتها توجه به اصول فقه را خاطر نشان كرده است اما معمولا از استدلال به دلايل اصولى خوددارى كرده و بيشتر به مباحث روايى پرداخته است.


تأثير سبک وى و تحقيقات ارزنده وى بعدها در آثار [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبائى]] (م 1231 ق)صاحب [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]]، و محقق قمى (م 1231 ق)صاحب قوانين، مولى مهدى نراقى (م 1209 ق)، سيد مهدى بحر العلوم(م 1212 ق) و مجتهدان بزرگ ديگرى بخوبى آشكار است و از طرف ديگر مباحثات علمى بين وى و استاد اكبر [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] (م 1205 ق) تأثير واضحى در سبک فقهى [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] گذاشته است.
تأثير سبک وى و تحقيقات ارزنده وى بعدها در آثار [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبائى]] (م 1231 ق)صاحب [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]]، و محقق قمى (م 1231 ق)صاحب قوانين، مولى مهدى نراقى (م 1209 ق)، سيد مهدى بحر العلوم(م 1212 ق) و مجتهدان بزرگ ديگرى بخوبى آشكار است و از طرف ديگر مباحثات علمى بين وى و استاد اكبر [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] (م 1205 ق) تأثير واضحى در سبک فقهى [[وحید بهبهانی، محمدباقر|وحيد بهبهانى]] گذاشته است.


از زمان نگارش آن فقهاى بعد از وى به آن توجه خاصى داشته و كتب فقهى شان به آن استناد نموده‌اند.كمتر كتب فقهى است كه در مباحث فقهى و استنباط احكام از آن بى‌نياز باشد.
از زمان نگارش آن فقهاى بعد از وى به آن توجه خاصى داشته و كتب فقهى شان به آن استناد نموده‌اند.كمتر كتب فقهى است كه در مباحث فقهى و استنباط احكام از آن بى‌نياز باشد.
خط ۷۶: خط ۷۶:




اگر چه صاحب حدائق در ابتدا از كسانى بوده كه سبک فقهى اخبارى‌ها را قبول داشته است و حتى در كتاب مسائل شيرازيه‌اش مقاله‌اى در دفاع آنان نوشته است.امّا بعدها از اين سبک فقهى تا حد زيادى رو برگردانده است، اگر چه استناد صرف به روايات و دورى از اصول فقه در حدائق گاهى ديده مى‌شود وى در صفحه 167 در مقدمه دوازدهم در مورد مباحثات بين مجتهدين و اخبارى‌ها مى‌نويسد:
اگر چه صاحب حدائق در ابتدا از كسانى بوده كه سبک فقهى اخبارى‌ها را قبول داشته است و حتى در كتاب مسائل شيرازيه‌اش مقاله‌اى در دفاع آنان نوشته است.امّا بعدها از اين سبک فقهى تا حد زيادى رو برگردانده است، اگر چه استناد صرف به روايات و دورى از اصول فقه در حدائق گاهى ديده مى‌شود وى در صفحه 167 در مقدمه دوازدهم در مورد مباحثات بين مجتهدين و اخبارى‌ها مى‌نويسد:
 
«و قد كنت في اوّل الامر من ينتصر لمذهب الاخباريين و قد كثرت البحث فيه مع بعض المجتهدين من مشايخنا المعاصرين، و اودعت كتابى الموسوم بالمسائل الشيرازيه مقالة مبسوطة مشتملة على جملة من الابحاث الشافية، و الاخبار الكافية تدل على ذلك و يؤيد ما هنالك الاّ ان الّذى ظهر لى بعد اعطاء التأمل حقّه في المقام، و امعال النظر في كلام علمائنا الاعلام هو اغماض النظر عن هذا البحث و ارخاء الستر دونه و الحجاب.»


و قد كنت في اوّل الامر من ينتصر لمذهب الاخباريين و قد كثرت البحث فيه مع بعض المجتهدين ترجمه آن:در آغاز شيوه اخبارى‌گرى را تأييد مى‌كردم و با برخى از مجتهدان كه از استادان معاصر من بودند نيز گفت من مشايخنا المعاصرين، و اودعت كتابى الموسوم بالمسائل الشيرازيه مقالة مبسوطة مشتملة على و گوهاى درازى در اين باره داشتم در كتاب مسائل شيرازيه نيز مقاله‌اى گنجانيده‌ام كه در برگيرنده بحثهاى كافى جملة من الابحاث الشافية، و الاخبار الكافية تدل على ذلك و يؤيد ما هنالك الاّ ان الّذى و روايات رسا در اين باره است با اين همه پس از درنگ شايسته و دقت نظر در سخنان دانشوران بزرگ ما برایم ظهر لى بعد اعطاء التأمل حقّه في المقام، و امعال النظر في كلام علمائنا الاعلام هو اغماض النظر روشن شد كه بايد از اين بحث‌ها چشم پوشيد و به آن پرده كشيد، گر چه گروهى باب اين بحث را گشوده عن هذا البحث و ارخاء الستر دونه و الحجاب ورود اثبات در آن را گسترش داده‌اند.
ترجمه: در آغاز شيوه اخبارى‌گرى را تأييد مى‌كردم و با برخى از مجتهدان كه از استادان معاصر من بودند نيز گفت و گوهاى درازى در اين باره داشتم در كتاب مسائل شيرازيه نيز مقاله‌اى گنجانيده‌ام كه در برگیرنده بحثهاى كافى و روايات رسا در اين باره است با اين همه پس از درنگ شايسته و دقت نظر در سخنان دانشوران بزرگ ما برایم روشن شد كه بايد از اين بحث‌ها چشم پوشيد و به آن پرده كشيد، گر چه گروهى باب اين بحث را گشوده و رد و اثبات در آن را گسترش داده‌اند.


وى به دليل اهانت نمودن طرفين به هم و اينكه اختلافات آنان اساس صحيحى ندارد، از نظريات اخبارى‌هاى اعراض نموده است.
وى به دليل اهانت نمودن طرفين به هم و اينكه اختلافات آنان اساس صحيحى ندارد، از نظريات اخبارى‌هاى اعراض نموده است.


اگر چه وى در مورد محدث استرآبادى در صفحه 169 مى‌نويسد:هو المجدد لمذهب الاخباريين في الزمان الاخير امّا از اهانتهايى كه بين مجتهدين و اخبارى پيش آمده است انتقاد نموده است و آنرا از زمان محدث استرآبادى صاحب الفوائد المدنية دانسته است مى‌نويسد:
اگر چه وى در مورد محدث استرآبادى در صفحه 169 مى‌نويسد:هو المجدد لمذهب الاخباريين في الزمان الاخير امّا از اهانتهایى كه بين مجتهدين و اخبارى پيش آمده است انتقاد نموده است و آنرا از زمان محدث استرآبادى صاحب الفوائد المدنية دانسته است مى‌نويسد:


فانه قد جرد لسان التشنيع على الاصحاب و اسهب في ذلك اى اسهاب، و اكثر من التعصبات التى لا يليق بمثله من العلماء الاطباء.
فانه قد جرد لسان التشنيع على الاصحاب و اسهب في ذلك اى اسهاب، و اكثر من التعصبات التى لا يليق بمثله من العلماء الاطباء.
خط ۸۹: خط ۹۱:




در مقدمه ناشر جلد اوّل صفحه 11 آمده است كه بحث اغسال از كتاب الطهارة در سال 1163ق پايان يافته است.در پايان كتاب الطهارة در جلد پنجم سال 1178 و در پايان كتاب الصلاة در جلد يازدهم سال 1181 ذكر شده است.
در مقدمه ناشر جلد اوّل صفحه 11 آمده است كه بحث اغسال از كتاب الطهارة در سال 1163ق پایان يافته است.در پایان كتاب الطهارة در جلد پنجم سال 1178 و در پایان كتاب الصلاة در جلد يازدهم سال 1181 ذكر شده است.


در پايان كتاب النكاح جلد 25، سال پايان آن 1185ق در كربلاى معلى ذكر شده است.
در پایان كتاب النكاح جلد 25، سال پایان آن 1185ق در كربلاى معلى ذكر شده است.


بنابر اين كتاب در حدود سالهاى 1162 تا 1185 يعنى حدود 23 سال نوشته شده است.
بنابر اين كتاب در حدود سالهاى 1162 تا 1185 يعنى حدود 23 سال نوشته شده است.
خط ۱۲۲: خط ۱۲۴:
#حاشيه مؤلف كه به صورت تعليقه با رمز منه در چاپ دار الاضواء موجود است.
#حاشيه مؤلف كه به صورت تعليقه با رمز منه در چاپ دار الاضواء موجود است.
#حاشيه شاگرد مؤلف مشهور به [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبائى]] صاحب الرياض(م 1231 ق) ذ81/6/
#حاشيه شاگرد مؤلف مشهور به [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على طباطبائى]] صاحب الرياض(م 1231 ق) ذ81/6/
#حاشيه سيد ميرزا ابراهيم فسائى شيرازى كه در كتابخانه کاشف‎الغطاء موجود است.
#حاشيه سيد ميرزا ابراهیم فسائى شيرازى كه در كتابخانه کاشف‌الغطاء موجود است.
#حاشيه سيد ابراهيم بن محمد موسوى دزفولى کرمانشاهى در نزد علامه رازى (م قبل از 1300 ق) ذ81/6/
#حاشيه سيد ابراهیم بن محمد موسوى دزفولى کرمانشاهى در نزد علامه رازى (م قبل از 1300 ق) ذ81/6/
#حاشيه علامه ابن يوسف حدائقى شيرازى از نوادگان مؤلف
#حاشيه علامه ابن يوسف حدائقى شيرازى از نوادگان مؤلف
#حاشيه علامه محقق شيخ محمدتقى ايروانى
#حاشيه علامه محقق شيخ محمدتقى ايروانى
خط ۱۳۷: خط ۱۳۹:
ايمان، نذر، كفارات را تأليف كند.
ايمان، نذر، كفارات را تأليف كند.


اگر چه اين كتاب از نظر علمى با الحدائق قابل مقايسه نيست امّا از آنجا كه به سبک آن نوشته و وى از شاگردان صاحب حدائق بوده است داراى ارزش علمى زيادى است.
اگر چه اين كتاب از نظر علمى با الحدائق قابل مقايسه نيست امّا از آنجا كه به سبک آن نوشته و وى از شاگردان صاحب حدائق بوده است داراى ارزش علمى زيادى است.


==كلمات بزرگان==
==كلمات بزرگان==
خط ۱۴۴: خط ۱۴۶:
[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]289/6،290 هو فقه استدلالى كبير في مجلدات كثيرة مع انه لم يتجاوزه كتاب الوصيّة و ما خرج منه طبع في ست مجلدات ضخام 1-الطهارة 2-الصلاة 3-الزكاة 4-الحج 5-المتاجر 6-النكاح
[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]289/6،290 هو فقه استدلالى كبير في مجلدات كثيرة مع انه لم يتجاوزه كتاب الوصيّة و ما خرج منه طبع في ست مجلدات ضخام 1-الطهارة 2-الصلاة 3-الزكاة 4-الحج 5-المتاجر 6-النكاح


ذ54/22/ مقدمة الحدائق الناضرة في اصول الفقه جعلها في اوّل الحدائق للشيخ يوسف بحرانى طبع ثلاث مرات و هى اثنی‌عشر ه مقدمة و آخر المقدمات في الفرق بين المجتهد و الاخبارى [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 205/8، هو كتاب جليل لم يعمل مثله حدا فيه جميع الاقوال و الاخبار الواردة عن الأئمة الاطهار، الاّ انه طاب ثراه لميله الى الاخباريّة كان قليل العتق بالاستدلال بالادلة الاصوليّة التى هى امهات الادلّة الفقهية و عمدة الادلّة الشرعيّة
ذ54/22/ مقدمة الحدائق الناضرة في اصول الفقه جعلها في اوّل الحدائق للشيخ يوسف بحرانى طبع ثلاث مرات و هى اثنی‌عشر ه مقدمة و آخر المقدمات في الفرق بين المجتهد و الاخبارى [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] ج 205/8، هو كتاب جليل لم يعمل مثله حدا فيه جميع الاقوال و الاخبار الواردة عن الأئمة الاطهار، الاّ انه طاب ثراه لميله الى الاخباريّة كان قليل العتق بالاستدلال بالادلة الاصولیّة التى هى امهات الادلّة الفقهية و عمدة الادلّة الشرعيّة


[[علامه امينى]] در شهداء الفضيلة:كتابه (الحدائق) الدائر السائر بين الفقهاء يتم عن غزارة علم مؤلفه و تضلعه في العلوم و تبحره في الفقه و الحديث
[[علامه امينى]] در شهداء الفضيلة:كتابه (الحدائق) الدائر السائر بين الفقهاء يتم عن غزارة علم مؤلفه و تضلعه في العلوم و تبحره في الفقه و الحديث
خط ۱۵۹: خط ۱۶۱:




مباحث كتاب شامل مقدمه و کتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، خمس، صوم، حج، بيع، و تجارت،ضمان، كفالة، صلح، مضاربة، مساقات، وديعة، وكالت، وقف، سبق و رماية، وصيت، نكاح و قسمتى از كتاب طلاق تا خلع و مبارات و ظهار است كه در 25 جلد ذكر شده‌اند.
مباحث كتاب شامل مقدمه و کتاب‌هاى طهارت، صلاة، زكاة، خمس، صوم، حج، بيع، و تجارت، ضمان، كفالة، صلح، مضاربة، مساقات، وديعة، وكالت، وقف، سبق و رماية، وصيت، نكاح و قسمتى از كتاب طلاق تا خلع و مبارات و ظهار است كه در 25 جلد ذكر شده‌اند.


مقدمات دوازده‌گانه كتاب شامل مباحثى در تقيه، صحت جميع اخبار و روايات، مدارك احكام شرعى وجوب احتياط و استحباب آن، معذور بودن جاهل به حكم، تعارض و ترجيح بين دلائل شرعى، امر و نهى، حقيقت شرعى، مشتق، حجيت دليل عقلى، بعضى از قواعد شرعى مثل قاعدة طهارت، استصحاب، و در آخر بعضى از اختلافات بين مجتهدين و اخبارى‌ها ذكر شده است.
مقدمات دوازده‌گانه كتاب شامل مباحثى در تقيه، صحت جميع اخبار و روايات، مدارك احكام شرعى وجوب احتياط و استحباب آن، معذور بودن جاهل به حكم، تعارض و ترجيح بين دلائل شرعى، امر و نهى، حقيقت شرعى، مشتق، حجيت دليل عقلى، بعضى از قواعد شرعى مثل قاعدة طهارت، استصحاب، و در آخر بعضى از اختلافات بين مجتهدين و اخبارى‌ها ذكر شده است.
خط ۱۸۱: خط ۱۸۳:




همانطور كه گذشت اگر چه صاحب حدائق در ابتدا تمايل به سبک فقهى اخبارى‌ها داشته است امّا بعدها از اين سبک تا حد زيادى رو برگردانده است ولى با اين حال توجه زياد به روايات و دورى از استفاده از مباحث اصول فقه در كتاب ديده مى‌شود.
همانطور كه گذشت اگر چه صاحب حدائق در ابتدا تمايل به سبک فقهى اخبارى‌ها داشته است امّا بعدها از اين سبک تا حد زيادى رو برگردانده است ولى با اين حال توجه زياد به روايات و دورى از استفاده از مباحث اصول فقه در كتاب ديده مى‌شود.


وى همچنين از اعتماد به ادله عقلى خوددارى نموده است و معمولا به دلايل نقلى استناد مى‌نمايد وى در جلدهاى 191/2،123/3،294/5،385/20 مى‌نويسد:الاحكام الشرعيّة توفيقيّة و بنابر اين بايد اين احكام از روايات و سنت گرفته شود
وى همچنين از اعتماد به ادله عقلى خوددارى نموده است و معمولا به دلايل نقلى استناد مى‌نمايد وى در جلدهاى 191/2،123/3،294/5،385/20 مى‌نويسد:الاحكام الشرعيّة توفيقيّة و بنابر اين بايد اين احكام از روايات و سنت گرفته شود
خط ۱۸۹: خط ۱۹۱:
از ديگر خصوصيات كتاب طرح نظريات اصول فقه به صورت مختصر است وى در مباحث اوامر، نواهى، اجماع نظريات خاصى را ارائه كرده است.
از ديگر خصوصيات كتاب طرح نظريات اصول فقه به صورت مختصر است وى در مباحث اوامر، نواهى، اجماع نظريات خاصى را ارائه كرده است.


وى در ج 362/9 در مورد اجماع مى‌نويسد:انّ عدّ اصحابنا رضوان اللّه عليهم الاجماع مدركا انما اقتفوا العامة العمياء ان اصل الاجماع من مخترعات العامة و بدعهم
وى در ج 362/9 در مورد اجماع مى‌نويسد:انّ عدّ اصحابنا رضوان اللّه عليهم الاجماع مدرک ا انما اقتفوا العامة العمياء ان اصل الاجماع من مخترعات العامة و بدعهم


وى همينطور به مباحث رجالى و روايى و علم درايه پرداخته است
وى همينطور به مباحث رجالى و روايى و علم درايه پرداخته است
خط ۲۰۰: خط ۲۰۲:


فلا يخفى على المتتبع الروايات عمار ما في كثير منها من الغرائب و الاضطراب كما نبهنا عليه في غير موضع مما تقدم.
فلا يخفى على المتتبع الروايات عمار ما في كثير منها من الغرائب و الاضطراب كما نبهنا عليه في غير موضع مما تقدم.
==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
[[الحدائق الناضرة في أحكام العترة الطاهرة (بحرانی)]]


[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]