۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أنيس الناس: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'وي' به 'وی'
جز (جایگزینی متن - '==ساختار== ' به '==ساختار== ') |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
| خط ۴: | خط ۴: | ||
| عنوان‌های دیگر =انیس الناس فی الاخلاق | | عنوان‌های دیگر =انیس الناس فی الاخلاق | ||
| پدیدآوران = | | پدیدآوران = | ||
[[شجاع]] ( | [[شجاع]] (نویسنده) | ||
[[افشار، ایرج]] (مصحح) | [[افشار، ایرج]] (مصحح) | ||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
دو مقدمه از [[احسان يارشاطر]] و مصحح، در روش تصحيح و خصوصيات کتاب، آغازگر مباحث است. مطالب کتاب نيز در دو بخش كلى اخلاقيات و سياست، در نوزده فصل، بدون رعايت ترتيب خاصى، بيان شده است. | دو مقدمه از [[احسان يارشاطر]] و مصحح، در روش تصحيح و خصوصيات کتاب، آغازگر مباحث است. مطالب کتاب نيز در دو بخش كلى اخلاقيات و سياست، در نوزده فصل، بدون رعايت ترتيب خاصى، بيان شده است. | ||
مؤلف آنچه در كتب حكما و دانشمندان ديده و مواردى كه خود، آنها را تجربه كرده است، گردآورى كرده و بعد از ايجاد ارتباط ميان آنها، در قالب کتاب حاضر | مؤلف آنچه در كتب حكما و دانشمندان ديده و مواردى كه خود، آنها را تجربه كرده است، گردآورى كرده و بعد از ايجاد ارتباط ميان آنها، در قالب کتاب حاضر تدوین نموده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
با نگاهى به کتاب در مى‌يابيم كه بسيارى از مضامين و مطالب از كتب معروفى مانند: قابوسنامه، [[كليلة و دمنة]]، گلستان، بوستان، مثنوى مولانا، خمس نظامى و اشعار شاعرانى چون فردوسى، حافظ، اوحدى و... مأخوذ بوده و اشعارى نيز از خود مؤلف آمده است؛ البته مؤلف درآوردن اشعار و منقولات نثرى، نام سرايندگان و | با نگاهى به کتاب در مى‌يابيم كه بسيارى از مضامين و مطالب از كتب معروفى مانند: قابوسنامه، [[كليلة و دمنة]]، گلستان، بوستان، مثنوى مولانا، خمس نظامى و اشعار شاعرانى چون فردوسى، حافظ، اوحدى و... مأخوذ بوده و اشعارى نيز از خود مؤلف آمده است؛ البته مؤلف درآوردن اشعار و منقولات نثرى، نام سرايندگان و نویسندگان را نمى‌آورد، مگر دو سه مورد كه چون نام شاعر در متن شعر بوده، به نام او اشاره شده است. | ||
به مناسبت مطالبى كه بيان مى‌شود، حكاياتى از بزرگان نيز ذكر شده است. قسمت‌هاى سودمندتر کتاب، حكايات و مضامينى است كه مؤلف از عصر خود آورده است، مانند: نكته‌هاى مربوط به سيد شمس‌الدين محمد سيد شريف، شمس‌الدين محمد حافظ، مولانا نور سمرقندى، محب الدين ابوالخير جزرى و محمود خجندى. | به مناسبت مطالبى كه بيان مى‌شود، حكاياتى از بزرگان نيز ذكر شده است. قسمت‌هاى سودمندتر کتاب، حكايات و مضامينى است كه مؤلف از عصر خود آورده است، مانند: نكته‌هاى مربوط به سيد شمس‌الدين محمد سيد شريف، شمس‌الدين محمد حافظ، مولانا نور سمرقندى، محب الدين ابوالخير جزرى و محمود خجندى. | ||
| خط ۴۶: | خط ۴۶: | ||
در بخش اخلاقيات كه فصول اول، دوم و هفتم تا پانزدهم عهده‌دار آن هستند، به موارد زير پرداخته شده است: | در بخش اخلاقيات كه فصول اول، دوم و هفتم تا پانزدهم عهده‌دار آن هستند، به موارد زير پرداخته شده است: | ||
1- نصايحى كه حكما به فرزندان | 1- نصايحى كه حكما به فرزندان خویش مى‌كردند مانند: با مردم بى‌هنر دوستى مكن، انديشه را بر گفتار مقدم دار، قانع و ساعى باش تا توانگر باشى. | ||
2- آداب انتخاب دوست و شرايط آن مانند: رعايت رسم و طريق مروت، نيك | 2- آداب انتخاب دوست و شرايط آن مانند: رعايت رسم و طريق مروت، نيك خویى و بردبار بودن، دوستى با اصيلان و كريمان، تكبر با فرومايگان و بد اصلان، دوستى به دل با نيكان و به زبان با دشمنان. | ||
3- شراب خوردن: در اين قسمت مؤلف به نصيحت جوانان پرداخته و از آنان مى‌خواهد كه در ارتكاب به آن مداومت نداشته باشند تا «سود دو جهانى» يافته و از «ملامت خلق ايمن و از انخراط در سلك غافلان» سالم باشند. | 3- شراب خوردن: در اين قسمت مؤلف به نصيحت جوانان پرداخته و از آنان مى‌خواهد كه در ارتكاب به آن مداومت نداشته باشند تا «سود دو جهانى» يافته و از «ملامت خلق ايمن و از انخراط در سلك غافلان» سالم باشند. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
4- مطايبه و محاوره: دورى از مزاح، نرساندن مزاح به حد منازعه، اجتناب از آن با سفها و بد اصلان، از جمله آداب مطايبه و محاوره شمرده شده كه در خلال آنها، اشعار و حكاياتى متناسب هر يك آورده شده است. | 4- مطايبه و محاوره: دورى از مزاح، نرساندن مزاح به حد منازعه، اجتناب از آن با سفها و بد اصلان، از جمله آداب مطايبه و محاوره شمرده شده كه در خلال آنها، اشعار و حكاياتى متناسب هر يك آورده شده است. | ||
5- انتخاب همسر: از جمله تفكرات قابل تأمل مؤلف اين است كه مجردى را غايت استغناء و آزادى دانسته و بعد از توصيه به تجرد و تفرد در حد امكان، اختيار همسر را براى جلوگيرى از ارتكاب به معصيت ناگزير مى‌شمارد. وى آدابى را براى اين كار ضرورى مى‌داند كه از آن جمله است: پاك‌دامن و پاك‌دين بودن زن، عدم مشورت در امور مهم با آنان، عدم مطلع كردن ايشان بر اسرار | 5- انتخاب همسر: از جمله تفكرات قابل تأمل مؤلف اين است كه مجردى را غايت استغناء و آزادى دانسته و بعد از توصيه به تجرد و تفرد در حد امكان، اختيار همسر را براى جلوگيرى از ارتكاب به معصيت ناگزير مى‌شمارد. وى آدابى را براى اين كار ضرورى مى‌داند كه از آن جمله است: پاك‌دامن و پاك‌دين بودن زن، عدم مشورت در امور مهم با آنان، عدم مطلع كردن ايشان بر اسرار خویش. | ||
6- تربيت فرزند: انتخاب مادر از قبيله‌اى اصيل، برگزيدن نامى نيك براى وى، تمام كردن ايام شيرخوارگى و آموزش پيشه‌اى خوب به او، از حقوق اوليه‌اى است كه به و الدين توصيه شده است. وظيفه فرزندان در قبال آنها نيز به ايشان گوشزد مى‌شود: احترام و اكرام به آنها، عدم طلب مرگ ايشان براى ميراث، پرهيز از بخل و منازعه با آنان و... | 6- تربيت فرزند: انتخاب مادر از قبيله‌اى اصيل، برگزيدن نامى نيك براى وى، تمام كردن ايام شيرخوارگى و آموزش پيشه‌اى خوب به او، از حقوق اوليه‌اى است كه به و الدين توصيه شده است. وظيفه فرزندان در قبال آنها نيز به ايشان گوشزد مى‌شود: احترام و اكرام به آنها، عدم طلب مرگ ايشان براى ميراث، پرهيز از بخل و منازعه با آنان و... | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
5- نديمى و ملازمت: شرايط و صفاتى كه باعث حسن نديمان شده و ارزش آنها را بالا مى‌برد، از جمله سلامت جميع حواس، خوش منظر بودن، آشنايى اندك با طب، نجوم، موسيقى و... بيان شده است. | 5- نديمى و ملازمت: شرايط و صفاتى كه باعث حسن نديمان شده و ارزش آنها را بالا مى‌برد، از جمله سلامت جميع حواس، خوش منظر بودن، آشنايى اندك با طب، نجوم، موسيقى و... بيان شده است. | ||
در آخر بايد به اين نكته توجه داد كه تمام افكار و باورهاى | در آخر بايد به اين نكته توجه داد كه تمام افكار و باورهاى نویسنده از صحت برخوردار نيست؛ زيرا از طرفى توصيه به رعايت اخلاقيات و صفات نيك انسانى و دينى، در جاى‌جاى کتاب ديده مى‌شود، از سویى نيز به ذكر آداب شراب‌خوارى و نردبازى كه در برخى كتب مانند آن رايج بوده پرداخته است. | ||
==وضعيت کتاب== | ==وضعيت کتاب== | ||