۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أخبار الطوال (ترجمه): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'وي' به 'وی'
جز (جایگزینی متن - '==ساختار== ' به '==ساختار== ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'وي' به 'وی') |
||
| خط ۶: | خط ۶: | ||
[[مهدوی دامغانی، محمود]] (مترجم) | [[مهدوی دامغانی، محمود]] (مترجم) | ||
[[دینوری، احمد بن داود]] ( | [[دینوری، احمد بن داود]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | | زبان =فارسی | ||
| کد کنگره =DS 35/63 /د9 الف3041 | | کد کنگره =DS 35/63 /د9 الف3041 | ||
| خط ۳۲: | خط ۳۲: | ||
کتاب يكى از مهم‌ترين منابع تاريخ ايرانى عصر ساسانى است كه حوادث دولت‌هاى عرب پس از اسلام را تا پايان خلافت معتصم عباسى (227ق) در برداشته و شامل بسيارى از مقررات اسلام در امور سياسى، ادارى و نخستين مورد اجراى آن‌ها در دولت اسلامى است. | کتاب يكى از مهم‌ترين منابع تاريخ ايرانى عصر ساسانى است كه حوادث دولت‌هاى عرب پس از اسلام را تا پايان خلافت معتصم عباسى (227ق) در برداشته و شامل بسيارى از مقررات اسلام در امور سياسى، ادارى و نخستين مورد اجراى آن‌ها در دولت اسلامى است. | ||
نویسنده، از اكثر منابع در دسترس خویش بهره برده است كه اين امر بر ارزش، اهميت و اعتبار کتاب افزوده و به گفته دكتر [[زرین‌کوب، عبدالحسین|عبدالحسين زرين‌كوب]]، وى در اين کتاب، يكى از معتمدان تاريخ به شمار مى‌رود. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
قسمت اعظم مطالب، حاوى اطلاعاتى درباره تاريخ ايران، بالاخص از جنگ قادسيه به اين سو است. | قسمت اعظم مطالب، حاوى اطلاعاتى درباره تاريخ ايران، بالاخص از جنگ قادسيه به اين سو است. | ||
نویسنده درباره برخى از رویدادهاى مربوط به تاريخ شيعه، نظير جنگ‌هاى [[امام على(ع)]]، واقعه كربلا، قيام مختار و جنبش عباسيان و قيام ابومسلم با تفصيلى بيشتر سخن گفته و گزارش‌هاى او درباره رویدادهاى پس از ظهور اسلام، غالبا معتبر و دست اول است. | |||
وى تنها به نقل روايت اكتفا نمى‌كند، بلكه در برخى موارد به تحليل | وى تنها به نقل روايت اكتفا نمى‌كند، بلكه در برخى موارد به تحليل رویدادها نيز پرداخته، مى‌كوشد علل و موجبات واقعه‌اى را كه گزارش مى‌كند، پيدا كند. | ||
اثر او گذشته از اين كه از منابع معتبر تاريخ اسلام به شمار مى‌رود، از ازرش ادبى نيز برخوردار بوده و در فصاحت كلام در زمره آثار ادبى طراز اول عربى به شمار مى‌رود. | اثر او گذشته از اين كه از منابع معتبر تاريخ اسلام به شمار مى‌رود، از ازرش ادبى نيز برخوردار بوده و در فصاحت كلام در زمره آثار ادبى طراز اول عربى به شمار مى‌رود. | ||
فتوحات نخستين اعراب، جنگ‌هاى قادسيه و نهاوند، برافتادن امپراتورى ايران، پيدايش و بالاگرفتن كار عباسيان، جشن‌هاى | فتوحات نخستين اعراب، جنگ‌هاى قادسيه و نهاوند، برافتادن امپراتورى ايران، پيدايش و بالاگرفتن كار عباسيان، جشن‌هاى علویان به ویژه در خراسان، سقوط امویان و شورش‌هاى خوارج از مباحث پرارزش کتاب است. | ||
نویسنده برخى وقايع عصر خود را شخصاً ديده يا شنيده است كه اين برارزش اثر او مى‌افزايد. | |||
وى از شرح دسته‌بندى‌ها و انقلاب‌هاى زمان خود دورى جسته و شايد بيمناك بوده و نخواسته كه | وى از شرح دسته‌بندى‌ها و انقلاب‌هاى زمان خود دورى جسته و شايد بيمناك بوده و نخواسته كه خویشتن را گرفتار مسائل روز كند. | ||
کتاب در مورد فتوحات اسلام داراى رواياتى است كه در ديگر منابع ديده نمى‌شود و بسيارى از مطالب آن، با کتاب‌هايى نظير [[تاريخ اليعقوبي|تاريخ يعقوبى]] كه معاصر | کتاب در مورد فتوحات اسلام داراى رواياتى است كه در ديگر منابع ديده نمى‌شود و بسيارى از مطالب آن، با کتاب‌هايى نظير [[تاريخ اليعقوبي|تاريخ يعقوبى]] كه معاصر نویسنده مى‌باشد، يكى است. | ||
نویسنده در انواع علوم و فنون متداول عصر خود صاحب‌نظر بوده و بيشتر منابعى كه در نگارش کتابش از آن‌ها بهره‌مند شده، اكنون در دست نيست و خود نيز در چند مورد نام آن‌ها را نياورده است. | |||
وى سعى بر | وى سعى بر خلاصه‌نویسى داشته و مهم‌ترين منابع او عبارتند از: قرآن، منابع ايرانى، ادبى، جغرافيايى، کتاب‌هاى مورخان مسلمان گذشته و نسب نامه‌ها. | ||
شرح حال و سرگذشت پادشاهان ايران از جمشيد و پيروزى ضحاك بر او تا پادشاهى منوچهر، كيقباد، گشتاسب، بهمن، دارا، اسكندر و سپس ساسانيان تا انقراض آن‌ها، از مباحث ديگر کتاب است. | شرح حال و سرگذشت پادشاهان ايران از جمشيد و پيروزى ضحاك بر او تا پادشاهى منوچهر، كيقباد، گشتاسب، بهمن، دارا، اسكندر و سپس ساسانيان تا انقراض آن‌ها، از مباحث ديگر کتاب است. | ||
| خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
سوم، مختص به تاريخ اسلام بوده و با پيكارهاى اعراب و ايرانيان در دوره دوم خلافت خليفه دوم شروع و به پايان خلافت معتصم؛ يعنى سال 227ق ختم مى‌شود؛ با اين حال، در مورد سيره و مغازى رسول خدا(ص) مطلقا سخنى به ميان نيامده است. | سوم، مختص به تاريخ اسلام بوده و با پيكارهاى اعراب و ايرانيان در دوره دوم خلافت خليفه دوم شروع و به پايان خلافت معتصم؛ يعنى سال 227ق ختم مى‌شود؛ با اين حال، در مورد سيره و مغازى رسول خدا(ص) مطلقا سخنى به ميان نيامده است. | ||
نویسنده در اين بخش، درباره گرفتارى‌هاى [[امام على(ع)]] با معاویه و جنگ‌هاى جمل، صفين و نهروان، به تفصيل سخن گفته و دوران حكمرانى معاویه و يزيد را مورد بررسى قرار داده است؛ واقعه كربلا و شهادت امام حسين(ع) نيز نسبتاً به طور تفصيلى بيان شده است. | |||
وى داستان مختار و حكومت فرزندان زبير را هم به تفصيل آوره و بعد از تشريح انقراض بنى‌مروان، درباره قيام مردم ايران، به خصوص خراسان و ابومسلم، كم و بيش اظهار نظر داشته است؛ ولى در ديگر موارد، سخن را مختصر كرده است؛ چنان كه نه تنها از داستان برمكيان چشم پوشيده، بلكه در مورد رفتار مأمون با حضرت [[امام رضا(ع)]] و خاندان سرخسى هم سخنى به ميان نياورده است. | وى داستان مختار و حكومت فرزندان زبير را هم به تفصيل آوره و بعد از تشريح انقراض بنى‌مروان، درباره قيام مردم ايران، به خصوص خراسان و ابومسلم، كم و بيش اظهار نظر داشته است؛ ولى در ديگر موارد، سخن را مختصر كرده است؛ چنان كه نه تنها از داستان برمكيان چشم پوشيده، بلكه در مورد رفتار مأمون با حضرت [[امام رضا(ع)]] و خاندان سرخسى هم سخنى به ميان نياورده است. | ||
| خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
در کتاب، كم و بيش گرايش ايرانى مشاهده مى‌شود، اين واقعيت را مى‌توان به وضوح در داستان قيام مختار ملاحظه نمود. | در کتاب، كم و بيش گرايش ايرانى مشاهده مى‌شود، اين واقعيت را مى‌توان به وضوح در داستان قيام مختار ملاحظه نمود. | ||
نویسنده از کتاب‌هاى كمى نام برده و براى ذكر اسانيد، تنها به ذكر قالوا اكتفا كرده است. البته گاهى از منابع خود؛ چون [[ابن‌مقفع، عبدالله بن دادویه|ابن مقفع]]، على بن حمزه كسايى و اصعمى نام برده است. | |||
نویسنده كوشيده است تا در تاريخ اسلام شكلى موازى و مرتبط به هم از حوادث ايران، يمن، عربستان و روم شرقى ارائه دهد. او به اسناد اهميتى نمى‌دهد، زيرا مى‌خواهد، گزيده‌اى از آثار پيشين فراهم كند كه حجم كم کتاب شاهد اين مدعاست. چنين پيداست كه وى ميان اسرائيليات و منابع ايرانى، روايات عراقى و مدنى تألیف و تركيبى بوجود آورده است. | |||
يكى از نكات قابل توجه در کتاب، توجه | يكى از نكات قابل توجه در کتاب، توجه نویسنده به پيدايى و شكل‌گيرى آداب و رسوم‌ها و نيز بوجود آمدن برخى امكانات براى تسهيل زندگى بشر است. | ||
وى حوادث برجسته و مهم را كه تأثيرى زيادى در دوره‌هاى بعد داشته است، گلچين كرده و آن‌ها را در مجموعه‌اى واحد | وى حوادث برجسته و مهم را كه تأثيرى زيادى در دوره‌هاى بعد داشته است، گلچين كرده و آن‌ها را در مجموعه‌اى واحد تدوین نموده است. | ||
در كل مى‌توان گفت كه [[دینوری، احمد بن داود|دينورى]] يكى از معدود مورخانى است كه توانسته به درستى حوادث تاريخى را حلاجى كرده و شاهكارى به زبان عربى در تاريخ بوجود آورد. | در كل مى‌توان گفت كه [[دینوری، احمد بن داود|دينورى]] يكى از معدود مورخانى است كه توانسته به درستى حوادث تاريخى را حلاجى كرده و شاهكارى به زبان عربى در تاريخ بوجود آورد. | ||