۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' | کتابخانۀ دیجیتال نور =' به '| کتابخانۀ دیجیتال نور =') |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تحرير الأحكام'''، «تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة<ref>خطبۀ كتاب، الخلاصة، 45</ref> تألیف ابومنصور، جمالالدين [[علامه حلی، حسن بن یوسف|حسن بن يوسف بن مطهر]] حلى اسدى، معروف به [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] (م 726 ق). | |||
كتاب تحرير الأحكام از آثار مهم فقهى قدماء و از گنجينههاى با ارزش بجاى مانده از [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] «قده» مىباشد. اين كتاب كه يك دوره كامل فقه از كتاب طهارت تا ديات است به سبک فقه فتوايى نوشته شده و از نظر كثرت فروعات فقهى و فراگيرى مسائل مطرح شده در آن كمنظير بوده تا جايى كه حدود چهل هزار مسألۀ فقهى را در بر دارد.<ref>خطبه كتاب، الخلاصة، 45</ref> | |||
==سبک نگارش== | ==سبک نگارش== | ||
| خط ۳۳: | خط ۳۱: | ||
در خطبۀ كتاب آمده است: إنما اقتصرنا في هذا الكتاب على مجرد الفتاوى لا غير. | در خطبۀ كتاب آمده است: إنما اقتصرنا في هذا الكتاب على مجرد الفتاوى لا غير. | ||
همچنين در كتاب الخلاصة علامه نوشته شده است: كتاب تحرير الأحكام على مذهب الإماميّة استخرجنا فيه فروعا لم نسبق إليها مع اختصاره. | همچنين در كتاب الخلاصة علامه نوشته شده است: كتاب تحرير الأحكام على مذهب الإماميّة استخرجنا فيه فروعا لم نسبق إليها مع اختصاره.<ref>الخلاصة، 45، روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات /2 271</ref> | ||
اگر چه اين كتاب نظير قواعد الأحكام به سبک فتوايى تأليف شده امّا گاهى با طرح نظريات و فتاواى فقهاى عظام به سبک فقه استدلالى و در موارد نادرى نيز به سبک فقه مقارنهاى مباحثى در آن مطرح شده است. | اگر چه اين كتاب نظير قواعد الأحكام به سبک فتوايى تأليف شده امّا گاهى با طرح نظريات و فتاواى فقهاى عظام به سبک فقه استدلالى و در موارد نادرى نيز به سبک فقه مقارنهاى مباحثى در آن مطرح شده است. | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۰: | ||
با توجه به نسخهاى كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به آن اشاره شده است تاريخ پايان تأليف كتاب سال 690ق است. | با توجه به نسخهاى كه در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به آن اشاره شده است تاريخ پايان تأليف كتاب سال 690ق است.<ref>الذريعة إلی تصانيف الشيعة/3 379</ref> | ||
البته نسخههايى نيز مربوط به سالهاى 697ق و 699ق در مقدمۀ ناشر «إرشاد الأذهان» و كتاب «مقدمهاى بر فقه شيعه» ذكر شدهاند. | البته نسخههايى نيز مربوط به سالهاى 697ق و 699ق در مقدمۀ ناشر «إرشاد الأذهان» و كتاب «مقدمهاى بر فقه شيعه» ذكر شدهاند.<ref>إرشاد الأذهان، مقدمۀ ناشر، چاپ جامعۀ مدرسين، مقدمهاى بر فقه شيعه، 119</ref> | ||
==تذكر== | ==تذكر== | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۴: | ||
آنچنان كه در كتاب مقدمهاى بر فقه شيعه و پايان كتاب موجود ذكر شده است، كتاب در سال 1314ق چاپ شده است. در پايان قسمت سوّم يعنى ايقاعات، سال چاپ آن قسمت را 1315ق ذكر نموده است. | آنچنان كه در كتاب مقدمهاى بر فقه شيعه و پايان كتاب موجود ذكر شده است، كتاب در سال 1314ق چاپ شده است. در پايان قسمت سوّم يعنى ايقاعات، سال چاپ آن قسمت را 1315ق ذكر نموده است.<ref>مقدمهاى بر فقه شيعه، 119، تحرير الأحكام، 122</ref> | ||
اين كتاب توسط مؤسسۀ چاپ و نشر طوس و به وسيلۀ مؤسسۀ آل البيت عليهمالسلام چاپ شده است. | اين كتاب توسط مؤسسۀ چاپ و نشر طوس و به وسيلۀ مؤسسۀ آل البيت عليهمالسلام چاپ شده است. | ||
| خط ۷۵: | خط ۷۳: | ||
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به دو نسخه كه يكى مربوط به سال 699ق و متعلق به كتابخانۀ شيخالاسلام در زنجان است و ديگرى نسخهاى كه به خط شاگرد علاّمۀ حلّى، شيخ محمود بن محمد بن يار مربوط به سال 723ق و متعلّق به كتابخانۀ شيخ حاج ميرزا ابوالفضل تهرانى بوده است، اشاره نموده است. | در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به دو نسخه كه يكى مربوط به سال 699ق و متعلق به كتابخانۀ شيخالاسلام در زنجان است و ديگرى نسخهاى كه به خط شاگرد علاّمۀ حلّى، شيخ محمود بن محمد بن يار مربوط به سال 723ق و متعلّق به كتابخانۀ شيخ حاج ميرزا ابوالفضل تهرانى بوده است، اشاره نموده است. | ||
و سپس به تعدادى از نسخهها كه متعلّق به آستان قدس رضوى است اشاره نموده: و في الخزانة الرضويّة عدّة نسخ منها بخطوط العلماء و إجازات مشايخهم له كما في فهرستها المطبوع. | و سپس به تعدادى از نسخهها كه متعلّق به آستان قدس رضوى است اشاره نموده: و في الخزانة الرضويّة عدّة نسخ منها بخطوط العلماء و إجازات مشايخهم له كما في فهرستها المطبوع.<ref>الذريعة/1 178، /3 379</ref> | ||
در مستدركات أعيان الشيعة نيز به نسخهاى به خط حسن بن حسين، مربوط به سال 728ق كه در سال 729ق با نسخۀ [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] مقابله شده است اشاره نموده است. | در مستدركات أعيان الشيعة نيز به نسخهاى به خط حسن بن حسين، مربوط به سال 728ق كه در سال 729ق با نسخۀ [[حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلّى]] مقابله شده است اشاره نموده است.<ref>مستدركات أعيان /6 139</ref> | ||
در كتاب مقدمهاى بر فقه شيعه نيز به 13 نسخه اشاره شده است | در كتاب مقدمهاى بر فقه شيعه نيز به 13 نسخه اشاره شده است.<ref>مقدمهاى بر فقه شيعه، 119). | ||
در مقدمۀ ناشر از كتاب إرشاد الأذهان، چاپ جامعۀ مدرسين نيز به 7 نسخه اشاره نموده كه قديمىترين آنان، نسخههاى متعلّق به: | در مقدمۀ ناشر از كتاب إرشاد الأذهان، چاپ جامعۀ مدرسين نيز به 7 نسخه اشاره نموده كه قديمىترين آنان، نسخههاى متعلّق به: | ||
| خط ۸۹: | خط ۸۷: | ||
كتابخانۀ سيد عبدالعظيم در شهر رى متعلّق به سال 721 ق | كتابخانۀ سيد عبدالعظيم در شهر رى متعلّق به سال 721 ق | ||
كتابخانۀ دانشكدۀ الهيات از دانشگاه فردوسى در مشهد، مربوط به سال 724ق مىباشد. | كتابخانۀ دانشكدۀ الهيات از دانشگاه فردوسى در مشهد، مربوط به سال 724ق مىباشد.<ref>إرشاد الأذهان، مقدمۀ ناشر، صفحۀ 80</ref> | ||
==نسخههاى معتبر== | ==نسخههاى معتبر== | ||
از آنجايى كه در چاپ سنگى قديمى كتاب، مقدمۀ ناشر وجود ندارد، از نسخههايى كه در چاپ كتاب موجود استفاده شده اطلاعى در دست نيست. | از آنجايى كه در چاپ سنگى قديمى كتاب، مقدمۀ ناشر وجود ندارد، از نسخههايى كه در چاپ كتاب موجود استفاده شده اطلاعى در دست نيست. | ||
| خط ۱۵۱: | خط ۱۴۸: | ||
أمل الآمل: كتاب تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة حسن جيد استخرجنا فيه فروعا لم نسبق إليها مع اختصاره. | أمل الآمل: كتاب تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة حسن جيد استخرجنا فيه فروعا لم نسبق إليها مع اختصاره.<ref>أمل الآمل /2 82</ref> | ||
الخلاصة: كتاب تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة استخرجنا فيه فروعا لم نسبق إليها مع اختصاره. | الخلاصة: كتاب تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة استخرجنا فيه فروعا لم نسبق إليها مع اختصاره.<ref>الخلاصة، 45</ref> | ||
الذريعة: تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإماميّة في تمام الفقه لآیتالله العلاّمة المتوفى سنة 726 ق، اقتصر فيه على مجرد الفتوى و ترك الاستدلال استوعب الفروع و الجزئيات حتى أنّه احصيت مسائله فبلغت أربعين ألف مسألة رتّبها على ترتيب كتب الفقه. | الذريعة: تحرير الأحكام الشرعية على مذهب الإماميّة في تمام الفقه لآیتالله العلاّمة المتوفى سنة 726 ق، اقتصر فيه على مجرد الفتوى و ترك الاستدلال استوعب الفروع و الجزئيات حتى أنّه احصيت مسائله فبلغت أربعين ألف مسألة رتّبها على ترتيب كتب الفقه.<ref>الذريعة/3 378</ref> | ||
أعيان الشيعة: تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة أربعة مجلدات في الفقه كله مطبوع في مجلّد واحد. | أعيان الشيعة: تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة أربعة مجلدات في الفقه كله مطبوع في مجلّد واحد.<ref>أعيان الشيعة /5 403</ref> | ||
و در جاى ديگر: له في الفقه و التدريس كل كتاب نفيس أكبرها التذكرة و أصغرها التبصرة و ما بين ذلك كالتلخيص و الإرشاد و التحرير. | و در جاى ديگر: له في الفقه و التدريس كل كتاب نفيس أكبرها التذكرة و أصغرها التبصرة و ما بين ذلك كالتلخيص و الإرشاد و التحرير.<ref>أعيان الشيعة /5 397</ref> | ||
فوائد رضويه: صنف في كل علم كتبا و أتاه من كل شيء سببا أما الفقه فهو أبو عذرة و غواص بحره و له فيها اثنیعشر كتابا هي ملجأ العلماء و مرجع الفقهاء هي منتهى المطلب في تحقيق المذهب خرج منه تمام العبادات... | فوائد رضويه: صنف في كل علم كتبا و أتاه من كل شيء سببا أما الفقه فهو أبو عذرة و غواص بحره و له فيها اثنیعشر كتابا هي ملجأ العلماء و مرجع الفقهاء هي منتهى المطلب في تحقيق المذهب خرج منه تمام العبادات... | ||
تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة تام... و أوّل ما صنّفه من هذه الكتب كتاب المنتهى و آخرها المختلف و أحسنها و أدقها و أمتنها القواعد و أنفعها للمستدل المختلف و المنتهى و التذكرة و أكثرها مسائل و أقربها للمتناول كتاب التحرير. | تحرير الأحكام الشرعيّة على مذهب الإماميّة تام... و أوّل ما صنّفه من هذه الكتب كتاب المنتهى و آخرها المختلف و أحسنها و أدقها و أمتنها القواعد و أنفعها للمستدل المختلف و المنتهى و التذكرة و أكثرها مسائل و أقربها للمتناول كتاب التحرير.<ref>فوائد رضويه، 126</ref> | ||
حاشية لؤلؤ البحرين: علامۀ بزرگ سيد محمد صادق بحر العلوم: سبق في فقه الشريعة و ألف فيه المؤلفات المتنوعة من مطولات و متوسطات و مختصرات فكانت محط أنظار العلماء من عصره إلى اليوم تدريسا و شرحا و تعليقا فمن المطولات المختلف و التذكرة و منتهى المطلب و من المتوسطات القواعد و التحرير. | حاشية لؤلؤ البحرين: علامۀ بزرگ سيد محمد صادق بحر العلوم: سبق في فقه الشريعة و ألف فيه المؤلفات المتنوعة من مطولات و متوسطات و مختصرات فكانت محط أنظار العلماء من عصره إلى اليوم تدريسا و شرحا و تعليقا فمن المطولات المختلف و التذكرة و منتهى المطلب و من المتوسطات القواعد و التحرير.<ref>لؤلؤ البحرين /210 211</ref> | ||
==حواشى و شروح== | ==حواشى و شروح== | ||
#حاشيۀ شيخ زينالدين على بن حسن بن محمد استرآبادى (م 837 ق) <ref>الذريعة/6 32</ref> | |||
#حاشيۀ [[محقق کرکی، علی بن حسین|محقق ثانى]] [[محقق کرکی، علی بن حسین|شيخ نورالدين على بن حسين بن عبدالعالى كركى]] (م 940 ق) <ref>الذريعة/6 32</ref> | |||
#شرح تحرير الأحكام تأليف بعض الأعلام<ref>الذريعة/13 141</ref> | |||
#مستقصى المرام في شرح تحرير الأحكام تأليف شيخ محمدحسن بن محمد جعفر استرآبادى شريعتمدار (م 1318 ق) <ref>الذريعة/21 13</ref> | |||
==پانویس == | |||
<references /> | |||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# الخلاصة، 45 | |||
# الإجازة، 156 | |||
# [[بحار الأنوار]] /107 52، /1 17 | |||
# أمل الآمل /2 82 | |||
# [[رياض العلماء و حياض الفضلاء|رياض العلماء]] /1 372 | |||
# أعيان /5 403، 397 | |||
# [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]/3 378، 379، /6 32، /13 141 | |||
# [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] /2 272 | |||
# لؤلؤ البحرين /210 211 | |||
# فوائد رضويه، 126 | |||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
| خط ۲۱۰: | خط ۱۹۴: | ||
[[رده: فقه مذاهب]] | [[رده: فقه مذاهب]] | ||
[[رده: فقه شیعه]] | [[رده: فقه شیعه]] | ||
[[رده: 25 شهریور الی 24 مهر]] | |||