ثلاث رسائل في الاعتقاد: تفاوت میان نسخه‌ها

[[سليم، عمرو عبد المنعم]] (گردآورنده و محقق)

[[تميمي، عبد الواحد بن عبد العزيز]](نويسنده)

[[شافعی، محمد بن ادریس]](نويسنده)

[[ابن حنبل، احمد بن محمد]](نويسنده)

| سال نشر = مجلد1: 2002م , 1422ق ,

| تعداد جلد =1

| کتابخانۀ دیجیتال نور =29068

'''‏ثلاث رسائل في الاعتقاد'''، تألیف [[سليم، عمرو عبد المنعم|عمرو عبدالمنعم سلیم]]، کتابی است با موضوع کلامی که در یک جلد به نگارش درآمده است.

محتوای کتاب، مشتمل بر سه رساله مجزّا است که رساله اول، باورهای اعتقادی [[شافعی، محمد بن ادریس|امام شافعی]] در باب توحید را به روایت ابوطالب عشاری بیان می‎کند؛ رساله دوم، به باورهای [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد بن حنبل]] در باب اصول و فروع دین می‎پردازد (با املای [[تميمي، عبد الواحد بن عبد العزيز|ابوالفضل عبدالواحد بن عبدالعزیز تمیمی]]) و رساله سوم، اثر [[وراق، يحيي بن حامد|ابوعبدالله یحیی بن حامد وراق]] با نقل از [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد بن حنبل]]، در باب احکام امامان و پیشوایان امت است (اعم از احکامی که به نفع آنهاست و احکامی که به ضرر آنهاست).

# مختصری از ز‎ندگی‎نامه مصنف (ابوطالب عشاری)؛

رساله دوم نیز ساختار فوق را داراست، به‎علاوه بخش تراجم رواة الكتاب قبل از متن رساله.

بخش دوم از کتاب در باب باورهای اعتقادی [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد حنبل]] است که به املاء [[تميمي، عبد الواحد بن عبد العزيز|ابوالفضل عبدالواحد بن عبدالعزیز تمیمی]] درآمده است. اعتقادت [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد حنبل]] در مورد وحدانیت خداوند متعال چنین است که خداوند متعال واحد مطلق است و هیچ عدد و جزئی برای او متصور نیست و از هر جهت یکی است. خداوند قابل توصیف نیست تا اینکه توصیف‎کنندگان امکان توصیف او را داشته باشند<ref>ر.ک: متن رساله دوم، ص18</ref>.

وی در باب صفات خداوند متعال گفته است که خداوند متعال دارای قدرت و علم و سمع و بصر است؛ همان طور که آیاتی از قرآن کریم بر این ادعا دلالت دارد: '''هُوَ الْحَيُّ لاَ إِلٰهَ إِلاَّ هُو''' ﴿غافر: 65﴾ و '''وَ كَانَ اللَّهُ عَلَى كُلِّ شَيْ‎ءٍ مُقْتَدِراً''' ﴿الكهف: 45﴾ و '''وَ كَانَ اللَّهُ بِكُلِّ شَيْ‎ءٍ عَلِيماً''' ﴿الأحزاب: 40﴾ و '''وَ هُوَ السَّمِيعُ الْبَصِيرُ''' ﴿الشورى: 11﴾<ref>ر.ک: همان، ص19-20</ref>.

از جمله اعتقاد منقول از وی این است که خداوند متعال دارای وجه است، البته نه صورتی مانند صوری که موجودات مادی از آن برخوردارند، بلکه وجه و صورتی مختص خویش که غیر قابل توصیف است و البته صورتی حقیقی است نه مجازی؛ باقی است و فانی نمی‎شود، به گواهی این آیه شریفه: '''كُلُّ شَيْ‎ءٍ هَالِكٌ إِلاَّ وَجْهَهُ''' ﴿القصص‏: 88﴾ و اگر کسی معنایی غیر از این را اراده کند، بدعت در دین گذاشته است<ref>ر.ک: همان، ص21-22</ref>.

اثبات دو دست برای خداوند متعال از دیگر باور‎های [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمد حنبل]] است که در واقع وجود دو دست را برای خداوند یکی از صفات او می‎داند، نه اینکه چیزی خارج از وجود خداوند باشد یا اینکه جسمیت یا حیثیت ترکیبی داشته باشد که بتوانیم آن را با دستان موجودات مادی مقایسه کنیم<ref>ر.ک: همان، ص23-24</ref>.

از دیگر سخنان وی اثبات صفت علم و قدرت الهی است و اینکه خداوند عالم به کل معلومات است؛ همان طور که قرآن کریم می‎فرماید: '''وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ‎ءٍ عَلِيمٌ‎''' ﴿الأنعام‏: 101﴾. قدرت از صفات ذاتیه خداوند است و او از هیچ چیزی عاجز نیست و هیچ ضعفی بر او استیلا نمی‎یابد؛ همان طور که قرآن کریم می‎فرماید: '''قُلْ هُوَ الْقَادِرُ عَلَى أَنْ يَبْعَثَ عَلَيْكُمْ عَذَاباً مِنْ فَوْقِكُمْ أَوْ...'''﴿الأنعام‏: 65﴾<ref>ر.ک: همان، ص25-26</ref>.

تکلم الهی از دیگر باور‎های وی است و این را صفتی ذاتی تلقی می‎کند که به‎واسطه آن خداوند متعال مورد مدح و ثنا قرار می‎گیرد و بر این مدعی با آیات قرآن کریم استدلال کرده است؛ آنجایی که می‎فرماید: '''أَ لَمْ يَرَوْا أَنَّهُ لاَ يُكَلِّمُهُمْ وَ لاَ يَهْدِيهِمْ سَبِيلاً اتَّخَذُوهُ وَ كَانُوا ظَالِمِينَ‎'''﴿الأعراف: 148﴾ که در این آیه شریفه کافران از پرستش خدایی که تکلم نمی‎کند، منع و مذمت شده‎اند و این دال بر آن است که خدای قابل ستایش باید متکلم باشد و همچنین آیاتی که دلالت بر تکلم خداوند با حضرت موسی دارد: '''وَ كَلَّمَ اللَّهُ مُوسَى تَكْلِيماً''' ﴿النساء: 164﴾<ref>ر.ک: همان، ص27-32</ref>.

از دیگر باورهای نقل شده از [[ابن حنبل، احمد بن محمد|امام احمل حنبل]] در این کتاب، مباحثی در موضوعات مختلف فقهی است؛ از جمله در باب حکم مرتکب کبیره و حکم کسی که تارک نماز شده است، که در این باب او بر این باور است که کسی از مسلمین با انجام گناهان صغیره و کبیره کافر نمی‎شود الا ترک نماز که چنین شخصی به‎قطع کافر شده است و جایز است قتل او و در این باب استدلال کرده به آیه شریفه '''ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتَابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَيْرَاتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذٰلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ''' ﴿فاطر: 32﴾ و در ادامه این بخش به مباحث مختلفی در سایر موضوعات دینی اعم از اصول و فروع چون: فضائل صحابه، اثبات میزان در قیامت، توبه و استغفار، زنده بودن انبیا و شهدا بعد از مرگ، اثبات عذاب قبر، استجابت خداوند دعای دعاکننده را، حکم عمل به خبر واحد، عصمت پیامبران و شروط امامت، اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص52-68</ref>.

مسئله اول این است که آیا می‎شود زکات و امثال آن را به ایشان اعطا کرد یانه؟

در پاسخ ‎گفته شده: جایز است دادن زکات و امثال آن به ایشان، به دلیل قول پیامبر اکرم(ص) که می‎فرماید: «أعطوهم حقهم و اسألو حقكم».

یکی دیگر از مسائل این است: اگر امامی، قائل به خلق قرآن یا رفض یا... بود، واجب نیست اطاعت از وی و در واقع این تفکر او موجب خروج او از امامت می‎شود و بر هر مسلمانی واجب است تا جایی که توان دارد او را انکار کند<ref>ر.ک: متن رساله سوم، ص‎5-14</ref>.

در پاورقی‎ها توضیح برخی از جملات و آدرس مطالب ذکر شده است.

==پانویس ==

<references />

== وابسته‌ها ==