۰
ویرایش
اعتقادات شیخ بهایی: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
(صفحه ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'>
[[پرونده:NUR14944J1.jpg|بندانگش» ایجاد کرد.) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
|-class='articleCode' | |-class='articleCode' | ||
|کد اتوماسیون | |کد اتوماسیون | ||
|data-type='automationCode'| | |data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE14944AUTOMATIONCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
«اعتقادات شيخ بهايى» متن تصحيح شده «رسالة الاعتقادات» شيخ بهاء الدين محمد عاملى (953- 1030ق) است كه به همراه سه ترجمه و شرح فارسى آن به كوشش و پژوهش جويا جهانبخش منتشر شده است. اين اثر، نمونه‌اى از فعاليت‌هاى متكلمانه شيخ بهايى و يكى از باورنامه‌هاى برجسته شيعى است | «اعتقادات شيخ بهايى» متن تصحيح شده «رسالة الاعتقادات» شيخ بهاء الدين محمد عاملى (953- 1030ق) است كه به همراه سه ترجمه و شرح فارسى آن به كوشش و پژوهش جويا جهانبخش منتشر شده است. اين اثر، نمونه‌اى از فعاليت‌هاى متكلمانه شيخ بهايى و يكى از باورنامه‌هاى برجسته شيعى است <ref>مقدمه مصحح، ص 184</ref>. | ||
الرسالة الاعتقادية؛ الاعتقادية؛ اعتقادات الإمامية؛ العقائد؛ العقائد البهائية و اعتقاد الإمامية، نام‌هاى مختلفى است كه براى اين كتاب ذكر شده است | الرسالة الاعتقادية؛ الاعتقادية؛ اعتقادات الإمامية؛ العقائد؛ العقائد البهائية و اعتقاد الإمامية، نام‌هاى مختلفى است كه براى اين كتاب ذكر شده است <ref>همان</ref>. | ||
شيخ بهايى در اين رساله كوشيده مهم‌ترين اعتقادات شيعه اثنى‌عشريه و امتيازات آن نسبت به ديگر فرقه‌هاى اسلامى را چه در حوزه اصول دين و چه فروع دين متذكر شود. | شيخ بهايى در اين رساله كوشيده مهم‌ترين اعتقادات شيعه اثنى‌عشريه و امتيازات آن نسبت به ديگر فرقه‌هاى اسلامى را چه در حوزه اصول دين و چه فروع دين متذكر شود. | ||
| خط ۵۸: | خط ۵۸: | ||
مجموعه حاضر، با پيشگفتار مفصلى از محقق -كه به بيش از نيمى از كتاب را به خود اختصاص داده-آغاز شده است. پس از آن متن عربى اثر و سه ترجمه از رساله آمده است. | مجموعه حاضر، با پيشگفتار مفصلى از محقق -كه به بيش از نيمى از كتاب را به خود اختصاص داده-آغاز شده است. پس از آن متن عربى اثر و سه ترجمه از رساله آمده است. | ||
خانم دكتر دلال عباس، يكى از ويژگى‌هاى اثر حاضر را تهى بودنش از «لحن دشمنانه»اى مى‌داند كه در آن روزگاران، فريقين در حق يكديگر به كار مى‌بردند | خانم دكتر دلال عباس، يكى از ويژگى‌هاى اثر حاضر را تهى بودنش از «لحن دشمنانه»اى مى‌داند كه در آن روزگاران، فريقين در حق يكديگر به كار مى‌بردند <ref>همان، ص189</ref>. | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
در پيشگفتار، ابتدا باورنامه‌نگارى و پايگاه آن در كلام شيعى بررسى شده و در ادامه، مباحث زير، مطرح گرديده است: شيخ بهايى و نقد حال او؛ تكاپوهاى متكلمانه شيخ بهايى؛ درباره رساله اعتقادات؛ شروح و شارحان اين رساله و درباره كوشش و پژوهش حاضر | در پيشگفتار، ابتدا باورنامه‌نگارى و پايگاه آن در كلام شيعى بررسى شده و در ادامه، مباحث زير، مطرح گرديده است: شيخ بهايى و نقد حال او؛ تكاپوهاى متكلمانه شيخ بهايى؛ درباره رساله اعتقادات؛ شروح و شارحان اين رساله و درباره كوشش و پژوهش حاضر <ref>همان، ص11-267</ref>. | ||
پس از مقدمه مصحح، بخش‌هاى ذيل به ترتيب ارائه شده است: | پس از مقدمه مصحح، بخش‌هاى ذيل به ترتيب ارائه شده است: | ||
| خط ۶۹: | خط ۶۹: | ||
اول: متن رساله اعتقادات شيخ بهايى: | اول: متن رساله اعتقادات شيخ بهايى: | ||
وى در تأليف اين رساله، احتمالاً به رساله «العقائد الفخرية» كه باورنامه‌اى شيعى است به قلم فخرالمحققين محمد (771ق)، فرزند علامه حلى، نظر داشته است. شباهت‌هايى ميان اين رساله و رساله فخرالمحققين هست كه بيش و كم، اطمينان مى‌آورد كه شيخ بعض مطالب را از آن اقتباس كرده است؛ خصوصاً كه آشنايى و اعتناى شيخ به رساله فخرالمحققين، هيچ گمانى را برنمى‌تابد و مى‌دانيم كه صدرالدين محمد تبريزى كه رساله فخرالمحققين را به عنوان «عقايد عباسيه» به فارسى درآورده است، از شاگردان شيخ بوده و به فرموده او اين ترجمه را فراهم ساخته است | وى در تأليف اين رساله، احتمالاً به رساله «العقائد الفخرية» كه باورنامه‌اى شيعى است به قلم فخرالمحققين محمد (771ق)، فرزند علامه حلى، نظر داشته است. شباهت‌هايى ميان اين رساله و رساله فخرالمحققين هست كه بيش و كم، اطمينان مى‌آورد كه شيخ بعض مطالب را از آن اقتباس كرده است؛ خصوصاً كه آشنايى و اعتناى شيخ به رساله فخرالمحققين، هيچ گمانى را برنمى‌تابد و مى‌دانيم كه صدرالدين محمد تبريزى كه رساله فخرالمحققين را به عنوان «عقايد عباسيه» به فارسى درآورده است، از شاگردان شيخ بوده و به فرموده او اين ترجمه را فراهم ساخته است <ref>همان، ص189</ref>. البته بايد نظر داشت كه اقتباس شيخ از رساله فخرالمحققين، كاملاً در چارچوب اقتباس‌هاى متعارف پيشينيان بوده و از آن گذشته، افزونه‌ها و تغييرهاى شيخ در همان مطالب مقتبس از يك‌سو و فروع و موارد متعددى كه از بن در رساله فخرالمحققين نبوده و در رساله شيخ افزوده شده از سوى ديگر، چندان هست كه در هويت مستقل رساله شيخ، جاى شك و ريب نمى‌گذارد <ref>همان، ص193</ref>. | ||
درونمايه رساله اعتقادات شيخ جاى بررسى و كاوش و تحليل بسيار دارد. اين‌كه نويسنده در مقام يك عالم برجسته امامى و «شيخ الإسلام» زمان، چه مسائل و مباحثى را به عنوان خطوط برجسته معتقدات اماميه قابل طرح ديده و چگونه و با چه تعابيرى آن‌ها را مطرح كرده، خود مسأله‌اى حايز اهميت است؛ به‌ويژه ازآن‌روى كه آنچه او به عنوان خطوط برجسته و مميزات فروع و اصول شيعيان دوازده امامى آورده يا حتى نياورده، نمودار ميزان اهميت يا عدم اهميت مسأله از نظر او يا از چشم زمانه اوست | درونمايه رساله اعتقادات شيخ جاى بررسى و كاوش و تحليل بسيار دارد. اين‌كه نويسنده در مقام يك عالم برجسته امامى و «شيخ الإسلام» زمان، چه مسائل و مباحثى را به عنوان خطوط برجسته معتقدات اماميه قابل طرح ديده و چگونه و با چه تعابيرى آن‌ها را مطرح كرده، خود مسأله‌اى حايز اهميت است؛ به‌ويژه ازآن‌روى كه آنچه او به عنوان خطوط برجسته و مميزات فروع و اصول شيعيان دوازده امامى آورده يا حتى نياورده، نمودار ميزان اهميت يا عدم اهميت مسأله از نظر او يا از چشم زمانه اوست <ref>همان، ص200</ref>. | ||
به عنوان مثال آنچه شيخ در اين رساله در باب حرمت حلق لحيه (حرام بودن تراشيدن ريش) گفته است، مورد استناد فقيهانى واقع گرديده كه دراين‌باره، سخن گفته‌اند و از ديد استنادگران اهميت و مسلّميت مطلب را از نظر شيخ فرامى‌نموده است | به عنوان مثال آنچه شيخ در اين رساله در باب حرمت حلق لحيه (حرام بودن تراشيدن ريش) گفته است، مورد استناد فقيهانى واقع گرديده كه دراين‌باره، سخن گفته‌اند و از ديد استنادگران اهميت و مسلّميت مطلب را از نظر شيخ فرامى‌نموده است <ref>همان</ref>. | ||
دوم: ترجمه و شرح رساله اعتقادات از مترجمى ناشناس: | دوم: ترجمه و شرح رساله اعتقادات از مترجمى ناشناس: | ||
اين متن، احتمالاً از عصر صفوى است، ولى متأسفانه نام و نشانى از پديدآورنده آن، در دست نيست. پديدآورنده اين ترجمه و شرح، جز در مواردى چند، به توضيحات مبسوط نپرداخته و كمتر از مرز ايضاح و تفهيم متن برگذشته است | اين متن، احتمالاً از عصر صفوى است، ولى متأسفانه نام و نشانى از پديدآورنده آن، در دست نيست. پديدآورنده اين ترجمه و شرح، جز در مواردى چند، به توضيحات مبسوط نپرداخته و كمتر از مرز ايضاح و تفهيم متن برگذشته است <ref>همان، ص202</ref>. | ||
سوم: ترجمه و توضيح رساله اعتقادات از ادهم خلخالى: | سوم: ترجمه و توضيح رساله اعتقادات از ادهم خلخالى: | ||
وى مردى بسيارخوان بوده و اين از بازبُردها و استشهادهاى فراوان وى به آثار منظوم و منثور پيشينيانش هويداست | وى مردى بسيارخوان بوده و اين از بازبُردها و استشهادهاى فراوان وى به آثار منظوم و منثور پيشينيانش هويداست <ref>همان، ص233</ref>. | ||
چهارم: ترجمه و شرح رساله اعتقادات از سلطان حسين استرآبادى: | چهارم: ترجمه و شرح رساله اعتقادات از سلطان حسين استرآبادى: | ||
نگاهى به ترجمه و شرح او، نشان مى‌دهد كه وى در زمينه علم كلام و اقوال متكلمان و فرقه‌هاى كلامى، فى‌الجمله اطلاع و اهتمامى داشته است و لذا نشاط و تفصيلى كه در گزارش فروع اعتقادى رساله به كار مى‌بندد، با آنچه در بخش فقهى نشان مى‌دهد قابل مقايسه نيست؛ چرا كه در گزارش فقهيات، اغلب به ترجمه‌گونه‌اى بسنده كرده و درگذشته است. در نگارش نثر فارسى‌اش- اگرچه نثر ممتازى ندارد- نشانه‌هايى از آشنايى با متون ادبى و به‌ويژه گرايش به سجع‌بردارى ديده مى‌شود. ناگفته نماند كه بناگزير، چهار كلمه پى‌درپى در يك‌جا و دو كلمه پى‌درپى در جاى ديگر رساله وى، حذف گرديده و به جاى آن‌ها، نقطه‌چين نهاده شده است | نگاهى به ترجمه و شرح او، نشان مى‌دهد كه وى در زمينه علم كلام و اقوال متكلمان و فرقه‌هاى كلامى، فى‌الجمله اطلاع و اهتمامى داشته است و لذا نشاط و تفصيلى كه در گزارش فروع اعتقادى رساله به كار مى‌بندد، با آنچه در بخش فقهى نشان مى‌دهد قابل مقايسه نيست؛ چرا كه در گزارش فقهيات، اغلب به ترجمه‌گونه‌اى بسنده كرده و درگذشته است. در نگارش نثر فارسى‌اش- اگرچه نثر ممتازى ندارد- نشانه‌هايى از آشنايى با متون ادبى و به‌ويژه گرايش به سجع‌بردارى ديده مى‌شود. ناگفته نماند كه بناگزير، چهار كلمه پى‌درپى در يك‌جا و دو كلمه پى‌درپى در جاى ديگر رساله وى، حذف گرديده و به جاى آن‌ها، نقطه‌چين نهاده شده است <ref>همان، ص248</ref>. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
| خط ۱۰۱: | خط ۱۰۱: | ||
فهرست مطالب، در ابتداى كتاب آمده است. در پاورقى‌ها كه بسيار مى‌باشد، توضيحات مفيد و مفصلى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است. | فهرست مطالب، در ابتداى كتاب آمده است. در پاورقى‌ها كه بسيار مى‌باشد، توضيحات مفيد و مفصلى پيرامون برخى از كلمات و عبارات متن داده شده است. | ||
==پانويس == | |||
<references /> | |||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
مقدمه و متن كتاب. | مقدمه و متن كتاب. | ||
| خط ۱۱۴: | خط ۱۱۵: | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | [[رده:آثار کلی (مناظرات کلامی، مذاهب کلامی)]] | ||