۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'اهل بيت' به 'اهلبيت'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'اهل بيت' به 'اهلبيت') |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
'''شعر شيعى و شعراى شيعه در عصر اول عباسى''' اثر محمد شيخ الرئيس کرمانى، تحقيق و بررسى در شعر شيعى و شاعران شيعه در عصر اوّل عبّاسى است كه به زبان فارسى در سال 1388ش منتشر شده است. | '''شعر شيعى و شعراى شيعه در عصر اول عباسى''' اثر محمد شيخ الرئيس کرمانى، تحقيق و بررسى در شعر شيعى و شاعران شيعه در عصر اوّل عبّاسى است كه به زبان فارسى در سال 1388ش منتشر شده است. | ||
نويسنده در تبيين اهميت اين تحقيق مىنويسد: «قدردانى از شاعران شيعه كه در دوران اختناق شديد، فداكارانه از مكتب | نويسنده در تبيين اهميت اين تحقيق مىنويسد: «قدردانى از شاعران شيعه كه در دوران اختناق شديد، فداكارانه از مكتب اهلبيت(ع) حمايت كردهاند، ضرورت اين تحقيق را ايجاب مىنمود، بخصوص كه بيشتر مورخان و تاريخ ادبنويسان، در اخفاء نام و آثارشان كوشش داشتهاند»<ref>مقدمه، ص 14</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
به منظور تمهيد شناخت شعر شيعى كه مقصد اصلى اين پژوهش است، نويسنده در فصل نخست بخش اول، ادب به معناى عام را مورد بررسى قرار داده و مفهوم ادب، علوم ادبى، اثر ادبى و ساير مسائل مربوط را در حد اقتضاى اين پژوهش تشريح كرده و چون شعر شيعى، شعر سياسى است، بنابراين در فصل دوم، سياست را در لغت و اصطلاح تعريف كرده و آنگاه به تبيين ادب سياسى، آميختگى ادب سياسى و مذهبى و ادب شيعى كه نوعى ادب سياسى است با ويژگىهاى خاص پرداخته است<ref>متن كتاب، ص45</ref> | به منظور تمهيد شناخت شعر شيعى كه مقصد اصلى اين پژوهش است، نويسنده در فصل نخست بخش اول، ادب به معناى عام را مورد بررسى قرار داده و مفهوم ادب، علوم ادبى، اثر ادبى و ساير مسائل مربوط را در حد اقتضاى اين پژوهش تشريح كرده و چون شعر شيعى، شعر سياسى است، بنابراين در فصل دوم، سياست را در لغت و اصطلاح تعريف كرده و آنگاه به تبيين ادب سياسى، آميختگى ادب سياسى و مذهبى و ادب شيعى كه نوعى ادب سياسى است با ويژگىهاى خاص پرداخته است<ref>متن كتاب، ص45</ref> | ||
در بخش دوّم، عصرهاى تاريخى ادب عرب و دورههاى عصر عبّاسى و ويژگى عصر اوّل عبّاسى و خدمات شاعران | در بخش دوّم، عصرهاى تاريخى ادب عرب و دورههاى عصر عبّاسى و ويژگى عصر اوّل عبّاسى و خدمات شاعران اهلبيت(ع) و مطالب پيوسته ديگر مورد بررسى قرار گرفته است<ref>مقدمه، ص13</ref> | ||
نويسنده در اين بخش، ابتدا تاريخ ادب را كه شعر، عضو برجسته آن است، تعريف كرده و فرق آن را با تاريخهاى ديگر گفته است. سپس دورههاى ادب عربى را توضيح داده تا موقعيّت عصر اوّل عبّاسى، كه مورد بحث است كاملاً مشخص گردد. همچنين براى اينكه بتوانيم درباره شعر اين دوره اظهارنظر روشنى داشته باشيم، وضعيت سياسى، علمى، اجتماعى و ادبى اين دوره را نيز بررسى نموده است<ref>متن كتاب، ص64</ref> | نويسنده در اين بخش، ابتدا تاريخ ادب را كه شعر، عضو برجسته آن است، تعريف كرده و فرق آن را با تاريخهاى ديگر گفته است. سپس دورههاى ادب عربى را توضيح داده تا موقعيّت عصر اوّل عبّاسى، كه مورد بحث است كاملاً مشخص گردد. همچنين براى اينكه بتوانيم درباره شعر اين دوره اظهارنظر روشنى داشته باشيم، وضعيت سياسى، علمى، اجتماعى و ادبى اين دوره را نيز بررسى نموده است<ref>متن كتاب، ص64</ref> | ||
در ادامه اين بخش توضيحى درباره شعر اين دوره ذكر شده كه در خدمت بىبندوبارى و پليدى قرار گرفته است. پايان، سخن به اخلاص و غيرت شعراى | در ادامه اين بخش توضيحى درباره شعر اين دوره ذكر شده كه در خدمت بىبندوبارى و پليدى قرار گرفته است. پايان، سخن به اخلاص و غيرت شعراى اهلبيت(ع) در دوره مورد بحث كشانده شده و به اين نكته اشاره شده است كه با اينكه در اين دوره، ائمه(ع) و شيعيان، تحت تعقيب و زير فشار خلفا بودند و از لحاظ سياسى، حمايت از اهلبيت(ع) بسيار خطرناك بود و به علاوه از لحاظ اجتماعى و اقتصادى و تمتع از مواهب حيات- چه حرام و چه حلالش- هيچ به صلاح اين شاعران نبود كه به نشر فضايل اهلبيت(ص) و ذمّ و تشنيع غاصبان و معاندان بپردازند، با اين همه، ايثار و مردانگى كمنظيرى از خود نشان داده و اين كار را با همه تبعات آن انجام دادهاند<ref>همان</ref> | ||
بخش سوّم، به بحث درباره شعر و شاعرى اختصاص دارد؛ در اين بخش شعر در لغت و اصطلاح ادبا و عروضيان و منطقيان، مزاياى شعر، ديدگاه اسلام و قرآن و پيامبر(ص) و ائمه(ع) نسبت به شعر و مطالب فراوان ديگر در ارتباط با موضوع به بحث گذاشته شده و نتيجهگيرى به عمل آمده است<ref>مقدمه، ص13</ref> | بخش سوّم، به بحث درباره شعر و شاعرى اختصاص دارد؛ در اين بخش شعر در لغت و اصطلاح ادبا و عروضيان و منطقيان، مزاياى شعر، ديدگاه اسلام و قرآن و پيامبر(ص) و ائمه(ع) نسبت به شعر و مطالب فراوان ديگر در ارتباط با موضوع به بحث گذاشته شده و نتيجهگيرى به عمل آمده است<ref>مقدمه، ص13</ref> | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
به باور نويسنده، شعر شعراى شيعه داراى پيام و تعهد است، در صورتى كه شعر شعراى غيرشيعى، قالبى است و از هرگونه پيام ارزشمندى خالى است و بسا كه پيامهاى گمراهكننده نيز دارد. به نظر وى، اندكى مضامين حكمى در اشعار شعراى غيرشيعى مىتوان ارائه كرد، ولى در مجموع شعر غيرشيعى عرب- بويژه در دوره مورد پژوهش- بجز وصف سلاطين و امراى جور و وصف شراب و مجالس لهو و لعب و ترويج فساد و بىبندوبارى بار ديگرى را به دوش ندارد<ref>متن كتاب، ص261</ref> | به باور نويسنده، شعر شعراى شيعه داراى پيام و تعهد است، در صورتى كه شعر شعراى غيرشيعى، قالبى است و از هرگونه پيام ارزشمندى خالى است و بسا كه پيامهاى گمراهكننده نيز دارد. به نظر وى، اندكى مضامين حكمى در اشعار شعراى غيرشيعى مىتوان ارائه كرد، ولى در مجموع شعر غيرشيعى عرب- بويژه در دوره مورد پژوهش- بجز وصف سلاطين و امراى جور و وصف شراب و مجالس لهو و لعب و ترويج فساد و بىبندوبارى بار ديگرى را به دوش ندارد<ref>متن كتاب، ص261</ref> | ||
بخش پنجم، به شرح زندگى، تشيّع و شعر شعراى بزرگ شيعه در عصر اوّل عبّاسى و نمونههايى از شعر آنان اختصاص دارد. شاعران شيعه مورد نظر در اين بخش عبارتند از: سيّد اسماعيل حميرى، منصور نمرى، ديك الجّن حمصى، دعبل خزاعى، ابن الرّومى، عبدى كوفى و ابوتمّام طائى؛ نامبردگان از شاعران شيعى مخلص مىباشند و بخصوص دعبل خزاعى و سيّد حميرى كه از اسوههاى ارزشمند در استقامت و عشق به | بخش پنجم، به شرح زندگى، تشيّع و شعر شعراى بزرگ شيعه در عصر اوّل عبّاسى و نمونههايى از شعر آنان اختصاص دارد. شاعران شيعه مورد نظر در اين بخش عبارتند از: سيّد اسماعيل حميرى، منصور نمرى، ديك الجّن حمصى، دعبل خزاعى، ابن الرّومى، عبدى كوفى و ابوتمّام طائى؛ نامبردگان از شاعران شيعى مخلص مىباشند و بخصوص دعبل خزاعى و سيّد حميرى كه از اسوههاى ارزشمند در استقامت و عشق به اهلبيت(ع) رسول خدا به شمار مىروند<ref>مقدمه، ص13-14</ref> | ||
نويسنده تحقيق دامنهدارى درباره زندگى، شعر و تشيّع شاعران فوقالذكر انجام داده و نمونههاى متعددى از اشعار ايشان را كه در بيان مواضع شيعه و يا مدح و رثاى | نويسنده تحقيق دامنهدارى درباره زندگى، شعر و تشيّع شاعران فوقالذكر انجام داده و نمونههاى متعددى از اشعار ايشان را كه در بيان مواضع شيعه و يا مدح و رثاى اهلبيت(ع) و يا از ظرافت و حلاوت ويژهاى برخوردار بوده آورده است<ref>همان، ص14</ref> | ||
وى فصلى را هم به «ابوالعتاهيه» اختصاص داده است؛ زيرا او زعيم شعر زهدى عرب است و اشعار او در زهد و انقطاع از حطام دنيوى بسيار عبرتآموز است، برخى نويسندگان تاريخ ادب نيز او را شيعه دانستهاند، ولى نويسنده به تشيع او اطمينان ندارد. همچنين فصلى به محمّد بن ادريس شافعى اختصاص يافته است؛ او يكى از ائمه چهارگانه اهل سنت است و بنابراين شيعه امامى نيست، ولى اشعار گرم و پرشورى كه در حبّ و مدح على(ع) و | وى فصلى را هم به «ابوالعتاهيه» اختصاص داده است؛ زيرا او زعيم شعر زهدى عرب است و اشعار او در زهد و انقطاع از حطام دنيوى بسيار عبرتآموز است، برخى نويسندگان تاريخ ادب نيز او را شيعه دانستهاند، ولى نويسنده به تشيع او اطمينان ندارد. همچنين فصلى به محمّد بن ادريس شافعى اختصاص يافته است؛ او يكى از ائمه چهارگانه اهل سنت است و بنابراين شيعه امامى نيست، ولى اشعار گرم و پرشورى كه در حبّ و مدح على(ع) و اهلبيت(ع) سروده، گرايش حقطلبانه و دور از تعصّب او را نشان مىدهد و براى شيعيان نيز خوشايند است كه امام اهل سنت را شيفته و مديحهگوى امام خود بدانند؛ به اين دليل ترجمه و نمونههايى از شعر شافعى هم آورده شده است<ref>همان</ref> | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||