پرش به محتوا

كتاب الخمس (منتظری): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'می باشد' به 'می‎باشد')
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۳۴: خط ۳۴:
نگارش کتاب بدین‌ترتیب است که متن [[كتاب المكاسب|کتاب مکاسب]] در بالای صفحه و حاشیه در ذیل صفحه آمده است. آدرس آیات و روایات در پاورقی و فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.
نگارش کتاب بدین‌ترتیب است که متن [[كتاب المكاسب|کتاب مکاسب]] در بالای صفحه و حاشیه در ذیل صفحه آمده است. آدرس آیات و روایات در پاورقی و فهرست مطالب در انتهای کتاب آمده است.


یکی از مباحث مهم خمس، بحث «مستحق خمس» است. به تعبیر [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|صاحب عروه]]: «مستحق خمس کسی است که از طریق نسب پدری به هاشم اتصال یابد. پس اگر از طریق مادر هاشمی‎باشد، خمس بر او حلال نیست، بلکه زکات بر او حلال است».
یکی از مباحث مهم خمس، بحث «مستحق خمس» است. به تعبیر [[یزدی، محمدکاظم بن عبدالعظیم|صاحب عروه]]: «مستحق خمس کسی است که از طریق نسب پدری به هاشم اتصال یابد. پس اگر از طریق مادر هاشمی باشد، خمس بر او حلال نیست، بلکه زکات بر او حلال است».
نویسنده در شرح عبارت عروه آورده است که تعلق خمس به کسانی که از لحاظ نسب پدری هاشمی باشند، مشهور است، بلکه به عموم فقیهان شیعه نسبت داده شده است؛ غیر از سید مرتضی، اما سید مرتضی نیز در مطلب بالا با دیگران اختلاف ندارد، بلکه اختلاف او بر سر این مسئله است که آیا فرزند دختری، حقیقتاً فرزند است یا خیر<ref>ر.ک: همان، ص290</ref>.
نویسنده در شرح عبارت عروه آورده است که تعلق خمس به کسانی که از لحاظ نسب پدری هاشمی باشند، مشهور است، بلکه به عموم فقیهان شیعه نسبت داده شده است؛ غیر از سید مرتضی، اما سید مرتضی نیز در مطلب بالا با دیگران اختلاف ندارد، بلکه اختلاف او بر سر این مسئله است که آیا فرزند دختری، حقیقتاً فرزند است یا خیر<ref>ر.ک: همان، ص290</ref>.
   
   
سپس پس از چند سطر چنین ادامه می‌دهد: «همانا ملاک و معیار در خمس انتساب به هاشم است و موضوع حکم عنوان هاشمی می‌باشد؛ چنان‌که بر این مطلب روایت موثقه زراره از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، شهادت می‌دهد که آن حضرت فرمود: اگر عدالتی وجود داشت، هاشمی و مُطلبی به صدقه احتیاج پیدا نمی‌کردند.
سپس پس از چند سطر چنین ادامه می‌دهد: «همانا ملاک و معیار در خمس انتساب به هاشم است و موضوع حکم عنوان هاشمی می‌باشد؛ چنان‌که بر این مطلب روایت موثقه زراره از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]، شهادت می‌دهد که آن حضرت فرمود: اگر عدالتی وجود داشت، هاشمی و مُطلبی به صدقه احتیاج پیدا نمی‌کردند.
لفظ بنی‌هاشم، دارای معنای خاص و اضافی نیست، بلکه دارای معنای اسمی است؛ مانند بنی‌تمیم، بنی‌اسد و نظیر اینها. مراد از بنی‌هاشم، قبیله و عشیره‌ی خاص می-باشد. بدیهی است که عشایر و قبایل به‌وسیله پدران از هم امتیاز داده می‌شوند، نه به‌وسیله مادران؛ مثلاً کسی که پدرش از بنی‌تمیم باشد و مادرش از بنی‌اسد، به چنین کسی تمیمی گفته می‌شود، نه اسدی»<ref>ر.ک: همان، ص291</ref>.
لفظ بنی‌هاشم، دارای معنای خاص و اضافی نیست، بلکه دارای معنای اسمی است؛ مانند بنی‌تمیم، بنی‌اسد و نظیر اینها. مراد از بنی‌هاشم، قبیله و عشیره‌ی خاص می‎باشد. بدیهی است که عشایر و قبایل به‌وسیله پدران از هم امتیاز داده می‌شوند، نه به‌وسیله مادران؛ مثلاً کسی که پدرش از بنی‌تمیم باشد و مادرش از بنی‌اسد، به چنین کسی تمیمی گفته می‌شود، نه اسدی»<ref>ر.ک: همان، ص291</ref>.


وی اضافه می‌کند: «اگر گفته شود، از ظاهر اخبار و روایات استفاده می‌شود که موضوع حکم در باب خمس، آل محمد و اهل‌بیت و نزدیکان اوست و این عناوین شامل کسانی هم که از طریق مادر هاشمی محسوب می‌شوند، می‌گردد؛ در جواب خواهم گفت: آنچه که قطعی است، چنان‌که از اخبار نیز استفاده می‌شود، موضوع خمس کسی است که صدقه بر او حرام است و موضوع حرمت صدقه نیز تمام بنی‌هاشم می‌باشند؛ گرچه عباسی یا حارثی یا لهبی باشند؛ چنان‌که این مطلب در جای خود به اثبات رسیده است. پس شاید ذکر واژه های: آل، اهل، اهل‌بیت، ذریه و مانند اینها از جهت احترام و توجه خاص به شأن و مقام اهل‌بیت از بین بنی‌هاشم باشد؛ والا موضوع اصلی در خمس عنوان هاشمی می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص292</ref>.
وی اضافه می‌کند: «اگر گفته شود، از ظاهر اخبار و روایات استفاده می‌شود که موضوع حکم در باب خمس، آل محمد و اهل‌بیت و نزدیکان اوست و این عناوین شامل کسانی هم که از طریق مادر هاشمی محسوب می‌شوند، می‌گردد؛ در جواب خواهم گفت: آنچه که قطعی است، چنان‌که از اخبار نیز استفاده می‌شود، موضوع خمس کسی است که صدقه بر او حرام است و موضوع حرمت صدقه نیز تمام بنی‌هاشم می‌باشند؛ گرچه عباسی یا حارثی یا لهبی باشند؛ چنان‌که این مطلب در جای خود به اثبات رسیده است. پس شاید ذکر واژه های: آل، اهل، اهل‌بیت، ذریه و مانند اینها از جهت احترام و توجه خاص به شأن و مقام اهل‌بیت از بین بنی‌هاشم باشد؛ والا موضوع اصلی در خمس عنوان هاشمی می‌باشد<ref>ر.ک: همان، ص292</ref>.
خط ۷۴: خط ۷۴:


[[أنوار الفقاهة: كتاب الخمس و الأنفال]]
[[أنوار الفقاهة: كتاب الخمس و الأنفال]]
   
   
[[رده:کتاب‌شناسی]]
[[رده:کتاب‌شناسی]]
۵۳٬۳۲۷

ویرایش