پرش به محتوا

شرح دعاء الصباح: تفاوت میان نسخه‌ها

۳۳۳ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۲ دسامبر ۲۰۲۴
جز
جایگزینی متن - 'رده:علی بن ابی‌طالب(ع)' به 'رده:امام علی(ع)'
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'رده:علی بن ابی‌طالب(ع)' به 'رده:امام علی(ع)')
برچسب‌ها: واگردانی دستی ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
 
(۱۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد)
خط ۴: خط ۴:
| عنوان‌های دیگر =
| عنوان‌های دیگر =
| پدیدآوران =  
| پدیدآوران =  
[[سبزواری، هادی بن مهدی]] (نويسنده)
[[سبزواری، هادی بن مهدی]] (نویسنده)


[[حبیبی، نجفقلی]] (محقق)
[[حبیبی، نجفقلی]] (محقق)
خط ۱۸: خط ۱۸:
| سال نشر = 1372 ش  
| سال نشر = 1372 ش  


| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE2173AUTOMATIONCODE
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02173AUTOMATIONCODE
| چاپ =1
| چاپ =1
| تعداد جلد =1
| تعداد جلد =1
| کتابخانۀ دیجیتال نور =13822
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02173
| کتابخوان همراه نور =02173
| کد پدیدآور =
| کد پدیدآور =
| پس از =
| پس از =
| پیش از =
| پیش از =
}}
}}
{{کاربردهای دیگر| دعا (ابهام‌زدایی)}} 
'''شرح دعاء الصباح'''، اثر [[سبزواری، هادی بن مهدی |حاج ملاهادى سبزوارى]]، متن و شرح دعاى صباح منسوب به [[امام على(ع)]] مى‌باشد كه به زبان عربى نوشته شده است.
'''شرح دعاء الصباح'''، اثر [[سبزواری، هادی بن مهدی |حاج ملاهادى سبزوارى]]، متن و شرح دعاى صباح منسوب به [[امام على(ع)]] مى‌باشد كه به زبان عربى نوشته شده است.


اين كتاب، دومين اثر [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]]، پس از كتاب مفصّل «شرح الأسماء» در باب شرح دعاهاى مأثور مى‌باشد كه نويسنده در هفده رمضان 1267ق آن، را به پايان برده و خود بر آن حاشيه زده است<ref>مقدمه مصحح، ص هفت</ref>
اين كتاب، دومين اثر [[سبزواری، هادی|حكيم سبزوارى]]، پس از كتاب مفصّل «شرح الأسماء» در باب شرح دعاهاى مأثور مى‌باشد كه نویسنده در هفده رمضان 1267ق آن، را به پايان برده و خود بر آن حاشيه زده است<ref>مقدمه مصحح، ص هفت</ref>


== ساختار ==
== ساختار ==
كتاب با مقدمه مصحح آغاز شده است. اين دعا كه به «مفتاح الفلاح و مصباح النّجاح» موسوم مى‌باشد، به [[امام على(ع)]] منسوب بوده و از شروح متعدّدى كه بر آن نوشته‌اند و صاحب «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]» ذيل عنوان «شرح دعاى صباح» ذكر كرده است، برمى‌آيد كه همواره اين دعا مورد توجّه علما بوده است. نویسنده، متن دعا را بر اساس نسخه تصحيح‌شده «[[بحار الأنوار]]» [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى]] آورده است<ref>مقدمه مصحح، ص چهار</ref>


نویسنده در اين كتاب، دعاى صباح را به فقراتى تقسيم كرده است و در شرح هر فقره، معمولا به نكات ادبى، به‌خصوص از لحاظ لغوى، معانى، بيان و بديع توجه خاص كرده و سپس به شرح ظاهر عبارت و آنگاه اغلب به تأويل و باطن عبارت مى‌پردازد<ref>همان، ص هفت</ref>


كتاب با مقدمه مصحح آغاز شده است. اين دعا كه به «مفتاح الفلاح و مصباح النّجاح» موسوم مى‌باشد، به [[امام على(ع)]] منسوب بوده و از شروح متعدّدى كه بر آن نوشته‌اند و صاحب «[[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]» ذيل عنوان «شرح دعاى صباح» ذكر كرده است، برمى‌آيد كه همواره اين دعا مورد توجّه علما بوده است. نويسنده، متن دعا را بر اساس نسخه تصحيح‌شده «[[بحار الأنوار]]» [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى]] آورده است<ref>مقدمه مصحح، ص چهار</ref>
نسخ مورد استناد نویسنده، چهار نسخه بوده است، اما در جريان تصحيح، هيچ‌يك از آن‌ها - كه به گفته وى، همه به‌جز يكى معتبرند - اصل قرار داده نشده، بلكه آنچه به نظر مصحّح درست بوده، در متن آمده و اختلاف نسخ كه بسيار اندك است، در پاورقى ذكر شده است<ref>همان، ص ده</ref>
 
نويسنده در اين كتاب، دعاى صباح را به فقراتى تقسيم كرده است و در شرح هر فقره، معمولا به نكات ادبى، به‌خصوص از لحاظ لغوى، معانى، بيان و بديع توجه خاص كرده و سپس به شرح ظاهر عبارت و آنگاه اغلب به تأويل و باطن عبارت مى‌پردازد<ref>همان، ص هفت</ref>
 
نسخ مورد استناد نويسنده، چهار نسخه بوده است، اما در جريان تصحيح، هيچ‌يك از آن‌ها - كه به گفته وى، همه به‌جز يكى معتبرند - اصل قرار داده نشده، بلكه آنچه به نظر مصحّح درست بوده، در متن آمده و اختلاف نسخ كه بسيار اندك است، در پاورقى ذكر شده است<ref>همان، ص ده</ref>


در مواردى كه مؤلّف از كتاب ديگران نقل كرده است، تا حدّى، در تصحيح متن، از مصادر اصلى نيز استفاده شده و در چنين مواردى كلمات انتخابى بين [] آمده است. متن فقرات دعا با حرف «ف» و شماره مسلسل، بين () و با حروف سياه مشخص شده است<ref>همان</ref>
در مواردى كه مؤلّف از كتاب ديگران نقل كرده است، تا حدّى، در تصحيح متن، از مصادر اصلى نيز استفاده شده و در چنين مواردى كلمات انتخابى بين [] آمده است. متن فقرات دعا با حرف «ف» و شماره مسلسل، بين () و با حروف سياه مشخص شده است<ref>همان</ref>
خط ۴۶: خط ۴۶:


== گزارش محتوا ==
== گزارش محتوا ==
در مقدمه مصحح، در ابتدا، شرح حال مفصلى از نویسنده و آثار وى ارائه شده و در ادامه، به روش شرح و تصحيح كتاب، اشاره شده است.


 
نویسنده، به تناسب فقرات دعا، مسائل و موضوعات فلسفى، كلامى و عرفانى را طرح كرده و با استفاده از آيات، روايات، اشعار فارسى و عربى و كلمات و عبارات بزرگان، به بحث و نقد آراء پرداخته است<ref>مقدمه مصحح، ص 8</ref>
در مقدمه مصحح، در ابتدا، شرح حال مفصلى از نويسنده و آثار وى ارائه شده و در ادامه، به روش شرح و تصحيح كتاب، اشاره شده است.
 
نويسنده، به تناسب فقرات دعا، مسائل و موضوعات فلسفى، كلامى و عرفانى را طرح كرده و با استفاده از آيات، روايات، اشعار فارسى و عربى و كلمات و عبارات بزرگان، به بحث و نقد آراء پرداخته است<ref>مقدمه مصحح، ص 8</ref>


وى در اين كتاب نيز مانند «شرح الأسماء»، بيش از كتب درسى مثل شرح منظومه منطق و حكمت، مجال بحث و تحقيق و نقد نظريات و تعرّض به آراء ديگران دارد و با وجود اين، چون بناى خود را در اين كتاب به اختصار گذاشته - هر چند در مواردى اين بنا را بر هم مى‌ريزد - خواننده را براى اطلاعات بيشتر به كتاب «شرح الأسماء» ارجاع داده است<ref>همان</ref>
وى در اين كتاب نيز مانند «شرح الأسماء»، بيش از كتب درسى مثل شرح منظومه منطق و حكمت، مجال بحث و تحقيق و نقد نظريات و تعرّض به آراء ديگران دارد و با وجود اين، چون بناى خود را در اين كتاب به اختصار گذاشته - هر چند در مواردى اين بنا را بر هم مى‌ريزد - خواننده را براى اطلاعات بيشتر به كتاب «شرح الأسماء» ارجاع داده است<ref>همان</ref>
خط ۵۶: خط ۵۴:
مهم‌ترين مباحث فلسفى، كلامى و عرفانى كه در اين كتاب به آن‌ها پرداخته شده، عبارت است از: مباحث مربوط به فلك (فقره 5)، راه‌هاى خداشناسى (فقره 7)، اقسام اتّحاد و مجانست و تنزّه حق تعالى از آن (فقره 8)، كيف و اقسام آن (فقره 9)، خواطر (فقره 10)، اتّحاد عاقل و معقول (فقره 10)، رؤيت خداوند از نظر معتزله و اشاعره (فقره 11)، علم حق تعالى به خود و به ماسوا (فقره 12)، ربط حادث به قديم (فقره 16)، عصمت انبياء (فقره 20)، فتح (فقره 21)، نفس و اطلاعات آن (فقره 28)، ملائكه، جنّ و شيطان (فقره 28)، كشف و اقسام آن (فقره28)، گناه (فقره 30)، مغالطات (موازين شيطان و اشاره‌اى به موازين رحمان) (فقره 31)، فقر و معانى آن (فقره 39)، اراده و مشيت (فقره 45)، قدرت از نظر متكلّمان و حكيمان (فقره 49)، خير و شرّ (فقره 51)، عمومیت قدرت خداوند (فقره 52)، فرق نور حسّى و نور وجود (فقره 62)، غايت و غرض از ايجاد (فقره 62)، وعاء موجودات و بقاء زمانى و دهرى و سرمدى (فقره 67) و موت و فناء (فقره 68)<ref>همان</ref>
مهم‌ترين مباحث فلسفى، كلامى و عرفانى كه در اين كتاب به آن‌ها پرداخته شده، عبارت است از: مباحث مربوط به فلك (فقره 5)، راه‌هاى خداشناسى (فقره 7)، اقسام اتّحاد و مجانست و تنزّه حق تعالى از آن (فقره 8)، كيف و اقسام آن (فقره 9)، خواطر (فقره 10)، اتّحاد عاقل و معقول (فقره 10)، رؤيت خداوند از نظر معتزله و اشاعره (فقره 11)، علم حق تعالى به خود و به ماسوا (فقره 12)، ربط حادث به قديم (فقره 16)، عصمت انبياء (فقره 20)، فتح (فقره 21)، نفس و اطلاعات آن (فقره 28)، ملائكه، جنّ و شيطان (فقره 28)، كشف و اقسام آن (فقره28)، گناه (فقره 30)، مغالطات (موازين شيطان و اشاره‌اى به موازين رحمان) (فقره 31)، فقر و معانى آن (فقره 39)، اراده و مشيت (فقره 45)، قدرت از نظر متكلّمان و حكيمان (فقره 49)، خير و شرّ (فقره 51)، عمومیت قدرت خداوند (فقره 52)، فرق نور حسّى و نور وجود (فقره 62)، غايت و غرض از ايجاد (فقره 62)، وعاء موجودات و بقاء زمانى و دهرى و سرمدى (فقره 67) و موت و فناء (فقره 68)<ref>همان</ref>


كيفيت ورود و خروج مؤلف نسبت به مطالب مذكور، تقريبا نزدیک به «شرح الأسماء» است و گذشته از بعض اختلافات، مى‌توان گفت در بسيارى موارد آنچه در اين كتاب آمده، مختصر «شرح الأسماء» است<ref>همان</ref>
کیفیت ورود و خروج مؤلف نسبت به مطالب مذكور، تقريبا نزدیک به «شرح الأسماء» است و گذشته از بعض اختلافات، مى‌توان گفت در بسيارى موارد آنچه در اين كتاب آمده، مختصر «شرح الأسماء» است<ref>همان</ref>


وى در اين كتاب نيز كه از آخرين تأليفات او است، از نظر مشى كلّى و خط فكرى، در مسير حكمت متعاليه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتألهين]] حركت مى‌كند؛ هرچند كه او يك پيرو صرف نيست، بلكه يك حكيم صاحب‌رأى و مستقل است<ref>همان، ص نه</ref>
وى در اين كتاب نيز كه از آخرين تأليفات او است، از نظر مشى كلّى و خط فكرى، در مسير حكمت متعاليه [[صدرالدین شیرازی، محمد بن ابراهیم|صدر المتألهين]] حركت مى‌كند؛ هرچند كه او يك پيرو صرف نيست، بلكه يك حكيم صاحب‌رأى و مستقل است<ref>همان، ص نه</ref>
خط ۷۰: خط ۶۸:


==پانويس ==
==پانويس ==
<references />
<references/>


== منابع مقاله ==
== منابع مقاله ==
خط ۷۶: خط ۷۴:
مقدمه و متن كتاب.
مقدمه و متن كتاب.


==وابسته‌ها==
{{وابسته‌ها}}
[[شرح دعای صباح حضرت امیر مؤمنان علی بن ابی‌طالب(ع)]]
[[سلوک عرفانی (شرح دعای صباح)]]




خط ۸۳: خط ۸۷:
[[رده:مباحث خاص آداب و رسوم]]
[[رده:مباحث خاص آداب و رسوم]]
[[رده:ادعیه، اذکار، اوراد، اعمال]]
[[رده:ادعیه، اذکار، اوراد، اعمال]]
[[رده:امام علی(ع)]]