۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
منتخب التواريخ: تفاوت میان نسخه‌ها
لینک درون متنی
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه اطلاعات کتاب | تصویر =NUR37233J1.jpg | عنوان =منتخب التواريخ | عنوان‌های دیگر...» ایجاد کرد) |
(لینک درون متنی) |
||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''منتخب التواريخ'''، تألیف محمدهاشم بن محمدعلی خراسانی مشهور به ملا هاشم | '''منتخب التواريخ'''، تألیف [[خراساني، محمدهاشم|محمدهاشم بن محمدعلی خراسانی]] مشهور به [[خراساني، محمدهاشم|ملا هاشم خراسانی]]، از جمله منابع تاریخی مشتمل بر شرح حال معصومین(ع)، امامزادگان و اصحاب ایشان و نیز حکایات و حوادث تاریخی مختلفی است که با هدف موعظه و ارشاد مردم به زبان فارسی تألیف شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب، مشتمل بر مقدمه میرزا ابوالحسن | کتاب، مشتمل بر مقدمه [[شعرانی، ابوالحسن|میرزا ابوالحسن شعرانی]]، چهارده باب و دو خاتمه است. هریک از ابواب کتاب، مشتمل بر عناوین متعدد و خاتمه است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
میرزا ابوالحسن شعرانی در مقدمه ارزشمند خود بر این اثر می‌نویسد: «یکی از تواریخ نیکو و شیرین که برای غرض ممدوح، یعنی ترویج دین و پند و موعظه و عبرت و حکایات صالحین تألیف شده است، کتاب منتخب التواريخ است. ترجمه مؤلف آن را یکی از فضلای دوستان آن مرحوم نوشته است و در آخر این مقدمه نقل خواهد شد»<ref>ر.ک: مقدمه شعرانی، صفحه ج</ref>. | [[شعرانی، ابوالحسن|میرزا ابوالحسن شعرانی]] در مقدمه ارزشمند خود بر این اثر می‌نویسد: «یکی از تواریخ نیکو و شیرین که برای غرض ممدوح، یعنی ترویج دین و پند و موعظه و عبرت و حکایات صالحین تألیف شده است، کتاب منتخب التواريخ است. ترجمه مؤلف آن را یکی از فضلای دوستان آن مرحوم نوشته است و در آخر این مقدمه نقل خواهد شد»<ref>ر.ک: مقدمه شعرانی، صفحه ج</ref>. | ||
سپس ضمن جذاب دانستن این اثر، برخی ایرادات وارد بر آن را قابل اغماض دانسته است: «مؤلف کتاب در اختیار مطالب و تنسیق وقایع و حوادث، ذوق و سلیقه به‌کار برده است و تألیفی کرده که هیچ‌کس از خواندن آن ملول نمی‌گردد و در تقویت ایمان، تأیید اعتقاد و عظمت مقام ائمه دین(ع) و بزرگان صالحین و عبرت از حال گذشتگان و ترویج مکارم اخلاق اثری بس نیکو دارد... اگر در سرد قصص و تواریخ، حدیثی ضعیف یا حکایتی مرسل یا روایتی بی‌اسناد قوی ذکر کرده باشد، نباید توحش نمود یا مؤلف را ملامت کرد و او را مقصر شمرد؛ چون نقل بسیاری از قضایای مجهول برای عبرت و تأیید مطلبی معلوم ضرور است»<ref>ر.ک: همان</ref>. | سپس ضمن جذاب دانستن این اثر، برخی ایرادات وارد بر آن را قابل اغماض دانسته است: «مؤلف کتاب در اختیار مطالب و تنسیق وقایع و حوادث، ذوق و سلیقه به‌کار برده است و تألیفی کرده که هیچ‌کس از خواندن آن ملول نمی‌گردد و در تقویت ایمان، تأیید اعتقاد و عظمت مقام ائمه دین(ع) و بزرگان صالحین و عبرت از حال گذشتگان و ترویج مکارم اخلاق اثری بس نیکو دارد... اگر در سرد قصص و تواریخ، حدیثی ضعیف یا حکایتی مرسل یا روایتی بی‌اسناد قوی ذکر کرده باشد، نباید توحش نمود یا مؤلف را ملامت کرد و او را مقصر شمرد؛ چون نقل بسیاری از قضایای مجهول برای عبرت و تأیید مطلبی معلوم ضرور است»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
وی سپس با اشاره به برخی منابع تاریخی، مانند: طرائف سید بن طاووس یا کتاب سلیم بن قیس هلالی و مانند آن، تأکید می‌کند که در این‌گونه کتب، قضایا و وقایع بسیار مندرج است که وقوع آنها مشکوک است یا یقیناً واقع نشده و بر مؤلف نیز ملامت نیست؛ چون برای غرض وی مفید بوده است و آن را تدلیس نباید شمرد؛ چون همه خوانندگان آن کتب غرض مؤلف را می‌دانستند. آن را ملامت باید کرد که از غرض مؤلف آگاه نیست و مطالب کتاب او را در غیر غرض او به‌کار می‌برد و آن را حقایق تاریخی می‌پندارد<ref>ر.ک: همان، صفحه د</ref>. | وی سپس با اشاره به برخی منابع تاریخی، مانند: [[طرائف]] [[ابن طاووس، علی بن موسی|سید بن طاووس]] یا [[كتاب سليم بن قيس الهلالي|کتاب سلیم بن قیس هلالی]] و مانند آن، تأکید می‌کند که در این‌گونه کتب، قضایا و وقایع بسیار مندرج است که وقوع آنها مشکوک است یا یقیناً واقع نشده و بر مؤلف نیز ملامت نیست؛ چون برای غرض وی مفید بوده است و آن را تدلیس نباید شمرد؛ چون همه خوانندگان آن کتب غرض مؤلف را می‌دانستند. آن را ملامت باید کرد که از غرض مؤلف آگاه نیست و مطالب کتاب او را در غیر غرض او به‌کار می‌برد و آن را حقایق تاریخی می‌پندارد<ref>ر.ک: همان، صفحه د</ref>. | ||
شعرانی سپس به خلاصه‌ای از رساله دراية الحدیث خود اشاره می‌کند و در آخر می‌نویسد: «مقصود از تطویل کلام آن است که تصور نشود امثال کتاب منتخب اگر مشتمل بر اخباری باشد که برحسب اسناد ضعیف است، موجب عدم اعتماد و ترک قرائت آن است و جماعتی که با مذاق فقها آشنا هستند تصور نکنند در همه ابواب علوم شرعی مانند فقه فقط خبر صحیح حجت است و ضعیف مردود؛ بااینکه بیش از نصف اخبار کافی ضعیف است تا به سایر کتب چه رسد و معلوم شد که در همه کتب احادیث ما حدیثی که نقل آن بی‌فایده باشد و برای غرض و مقصود از آن حدیث به‌کار نیاید، بسیار نادر است»<ref>ر.ک: همان، صفحه ی</ref>. | [[شعرانی، ابوالحسن|شعرانی]] سپس به خلاصه‌ای از رساله دراية الحدیث خود اشاره می‌کند و در آخر می‌نویسد: «مقصود از تطویل کلام آن است که تصور نشود امثال کتاب منتخب اگر مشتمل بر اخباری باشد که برحسب اسناد ضعیف است، موجب عدم اعتماد و ترک قرائت آن است و جماعتی که با مذاق فقها آشنا هستند تصور نکنند در همه ابواب علوم شرعی مانند فقه فقط خبر صحیح حجت است و ضعیف مردود؛ بااینکه بیش از نصف اخبار کافی ضعیف است تا به سایر کتب چه رسد و معلوم شد که در همه کتب احادیث ما حدیثی که نقل آن بی‌فایده باشد و برای غرض و مقصود از آن حدیث به‌کار نیاید، بسیار نادر است»<ref>ر.ک: همان، صفحه ی</ref>. | ||
نویسنده کتاب در مقدمه اثر تصریح می‌کند که مطالب کتابش را از کتب اخبار و تواریخ معتبره جمع کرده است. سپس به بررسی نسب پیامبر(ص) پرداخته و با استناد به روایتی از بحار | نویسنده کتاب در مقدمه اثر تصریح می‌کند که مطالب کتابش را از کتب اخبار و تواریخ معتبره جمع کرده است. سپس به بررسی نسب پیامبر(ص) پرداخته و با استناد به روایتی از [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحار الأنوار]]، ذکر نسب آن حضرت را تا عدنان مجاز دانسته است. وی در ادامه به روایات و حکایات مختلف پیرامون آن حضرت اشاره کرده است؛ از جمله اینکه در [[عيون الأخبار|عیون الأخبار]] از حسن بن فضال روایت شده که از [[امام رضا(ع)|حضرت رضا(ع)]] سؤال کرد از معنای قول پیغمبر(ص) که فرمود: «أنا ابن الذبيحين». آن حضرت فرمود: یعنی اسماعیل بن ابراهیم خلیل و عبدالله بن عبدالمطلب<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص3</ref>. | ||
باب اول کتاب با ذکر اسم، نسب و القاب شریف پیامبر(ص) آغاز شده است. تعیین ساعت، روز و ماه ولادت و رحلت آن حضرت با استناد به سخنان علامه | باب اول کتاب با ذکر اسم، نسب و القاب شریف پیامبر(ص) آغاز شده است. تعیین ساعت، روز و ماه ولادت و رحلت آن حضرت با استناد به سخنان [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]]، [[کلینی، محمد بن یعقوب|کلینی]] و [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] از دیگر مطالب این باب است. اشاره به اولاد، اصحاب و موضوعات مختلفی در رابطه با آن حضرت، دیگر مباحث این باب را تشکیل داده است. | ||
از جمله مباحثی که با عنوان خاتمه در انتهای این باب آمده است، اشاره به مجددین هر سده است؛ به‌عنوان مثال از سید مرتضی به‌عنوان مجدد قرن چهارم و از امین‌الاسلام طبرسی به‌عنوان مجدد قرن پنجم یاد شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص76-75</ref>. | |||
از جمله مباحثی که با عنوان خاتمه در انتهای این باب آمده است، اشاره به مجددین هر سده است؛ به‌عنوان مثال از [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سید مرتضی]] به‌عنوان مجدد قرن چهارم و از [[طبرسی، فضل بن حسن|امین‌الاسلام طبرسی]] به‌عنوان مجدد قرن پنجم یاد شده است<ref>ر.ک: متن کتاب، ص76-75</ref>. | |||
در ابواب دیگر نیز مباحث پیرامون یکی از معصومین مطرح شده و حکایات و حوادث و موضوعات تاریخی از منابع مختلف گردآوری شده است. | در ابواب دیگر نیز مباحث پیرامون یکی از معصومین مطرح شده و حکایات و حوادث و موضوعات تاریخی از منابع مختلف گردآوری شده است. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۶: | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references/> | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||