أشرف الوسائل إلی فهم الشمائل و معه كتاب جواهر الدرر في مناقب ابن حجر: تفاوت میان نسخه‌ها

| پدیدآوران =  

[[ابن حجر هیثمی، احمد بن محمد]] (نويسنده)

 

| ناشر =  

دار الکتب العلمية، منشورات محمد علي بيضون

| سال نشر = 1419 هـ.ق  

 

| تعداد جلد =1

| کتابخانۀ دیجیتال نور =18165

}}'''اشرف الوسائل الى فهم الشمائل''' تأليف شهاب‌الدين[[احمد بن حجر هيثمى]] (973/909ق)، متن و شرح کتاب [[الشمائل النبوى]] تأليف [[ابوعيسى محمد بن ترمذى]] مى‌باشد كه مشتمل بر ذكر شمائل و اعمال و رفتار پيامبر اسلام(ص) است. کتاب، در سال 948ق تأليف شده است.

 

 

همراه با کتاب، رساله مختصرى تحت عنوان '''جواهر الدرر في مناقب ابن حجر''' اثر ابوبكر محمد بن عبدالله شافعى آمده كه در آن، به بيان كوتاهى از زندگى و احوالات و مناقب مؤلف (ابن حجر هيثمى) پرداخته شده است  .<ref>مقدمه، ص19</ref>

محقق، ذكر نموده كه متن و شرح کتاب، به صورت جدا از هم آورده شده و براى احاديث، شماره ذكر كرده و سند آن‌ها را در پاورقى بررسى نموده است  .<ref>مقدمه محقق، ص6</ref>

باب ابتدايى كه نسبتا باب مفصلى است، در مورد خِلقت پيامبر(ص) مى‌باشد. مؤلف عقيده دارد كه خلقت روح پيامبر(ص)، در آغاز و پيش از آفرينش عالم و پيش از خلقت حضرت آدم(ع) بوده است. وى در اين زمينه، روايات بسيارى را نقل نموده و توضيح داده است.

نويسنده در اين باب، جملاتى از بزرگان نيز نقل نموده است. به عنوان مثال، براى توضيح حديث «انا اول انبياء خلقا و آخرهم بعثا»، از كلام [[غزالی، محمد بن محمد|امام محمد غزالى]] استفاده شده است.<ref>متن، ص34</ref>هم‌چنين در اين باب، در مورد وضعيت ظاهرى و شكل و شمايل پيامبر(ص)، رواياتى بيان و شرح شده است.

از ديگر ابواب کتاب، بابى است پيرامون لباس پيامبر(ص).<ref>همان، ص117</ref>نويسنده رواياتى را بيان نموده كه لباس حضرت زياد بلند نبود و معمولا ايشان لباس سفيد مى‌پوشيد كه بسيار تميز و مرتب بود.

از ديگر ابواب کتاب، بابى است در مورد كلام و سخن گفتن آن حضرت.<ref>همان، ص303</ref>نويسنده در مجموع، پيرامون سخن و كلام پيامبر(ص) چنين بيان نموده است: پيامبر(ص) از نظر زبان، فصيح‌ترين مردم بوده، كلامش فصحيح، كوتاه، شيرين و دلنشين، داراى حكمت و همراه با منطق بوده است  .<ref>همان، ص304</ref>

هم چنين ذكر شده كه پيامبر(ص) بيشتر سكوت مى‌كرده و در غير از مواقع نياز، سخنى نمى‌گفته، آغاز و پايان كلامش با نام خدا بوده، جامع و مفيد سخن مى‌گفته و در بيان مطالبش عجول نبوده است  .<ref>همان، ص306</ref>

مؤلف، در مورد عبادت حضرت، مطالبى را شرح و توضيح داده است. در اين باب، روايات مختلفى بيان شده كه مضمون آن‌ها، شيوه و روش عبادت پيامبر اسلام(ص) را بيان نموده است.

خلاصه برخى از روايات اين باب بدين شرح است:

«خواب پيامبر در ابتداى شب بوده، سپس بيدار مى‌شدند و در گوشه‌اى حصيرى پهن نموده و به عبادت و راز و نياز و دعا با خدا مى‌پرداختند. زمانى كه اذان صبح مى‌شد، دوباره وضو مى‌گرفتند و براى نماز از منزل خارج مى‌شدند. عبادت حضرت در ماه رمضان بيشتر از ماه‌هاى ديگر بود».

يكى از ابواب کتاب، در مورد تواضع و فروتنى پيامبر(ص) با مردم است. در اين باب، رواياتى در مورد رفتار و كردار نيكوى آن حضرت(ص) با مردم بيان و شرح و توضيح داده شده است.

برخى از مطالبى كه در اين باب پيرامون تواضع پيامبر(ص) ذكر شده، به اين شرح است:

«رسول خدا(ص) خود را بنده خدا مى‌ناميد، از بيماران عيادت مى‌كرد، در تشيع جنازه شركت مى‌نمود، سوار بر الاغ مى‌شد، دعوت مردم را اجابت مى‌كرد، براى شنيدن حاجات مردم بر روى زمين مى‌نشست و در صحبت با مردم، صدايش را بلند نمى‌كرد».

باب پايانى کتاب، در مورد خواب ديدن ايشان است. رواياتى نقل شده كه بيان مى‌كند شيطان، نمى‌تواند به شكل پيامبر(ص) درآيد، پس كسى كه در خواب پيامبر(ص) را ببيند، در حقيقت خود ايشان را ديده است  .<ref>همان، ص596</ref>

عناوين برخى ديگر از ابواب کتاب عبارت است از: جلوس حضرت؛ آداب غذا خوردن؛ خنده و مزاح پيامبر(ص)؛ روزه، شرم و حياء و ميراث پيامبر(ص).

فهرست مطالب، موضوعات و احاديث پيرامون شمايل حضرت، در پايان کتاب آمده است. محقق، احمد بن فريد مزيدى، منابع، توضيحات، اختلاف نسخ و سند روايات را در پاورقى ذكر نموده است.

=پانویس =

<references/>