۶۱٬۱۸۹
ویرایش
ابن قاضی، احمد بن محمد: تفاوت میان نسخهها
←منابع مقاله
جز (ویرایش Hbaghizadeh@noornet.net (بحث) به آخرین تغییری که A-esmaili@noornet.net انجام داده بود وا...) |
|||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
<div class= | <div class="wikiInfo"> | ||
[[پرونده:NUR06379.jpg|بندانگشتی|ابن قاضی، احمد بن محمد]] | [[پرونده:NUR06379.jpg|بندانگشتی|ابن قاضی، احمد بن محمد]] | ||
{| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | {| class="wikitable aboutAuthorTable" style="text-align:Right" |+ | | ||
|- | |- | ||
! نام!! data-type= | ! نام!! data-type="authorName" |ابن قاضی، احمد بن محمد | ||
|- | |- | ||
|نامهای دیگر | |نامهای دیگر | ||
|data-type= | | data-type="authorOtherNames" | | ||
|- | |- | ||
|نام پدر | |نام پدر | ||
|data-type= | | data-type="authorfatherName" | | ||
|- | |- | ||
|متولد | |متولد | ||
|data-type= | | data-type="authorbirthDate" | | ||
|- | |- | ||
|محل تولد | |محل تولد | ||
|data-type= | | data-type="authorBirthPlace" | | ||
|- | |- | ||
|رحلت | |رحلت | ||
|data-type= | | data-type="authorDeathDate" |1025 هـ.ق | ||
|- | |- | ||
|اساتید | |اساتید | ||
|data-type= | | data-type="authorTeachers" | | ||
|- | |- | ||
|برخی آثار | |برخی آثار | ||
|data-type= | | data-type="authorWritings" | | ||
|-class= | |- class="articleCode" | ||
|کد مؤلف | |کد مؤلف | ||
|data-type= | | data-type="authorCode" |AUTHORCODE6379AUTHORCODE | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''ابن قاضى، ابوالعباس شهابالديناحمد بن محمد مِكْناسى زَناتى فاسى مالكى'''، فقيه، مورخ، اديب و رياضىدان معروف مغربى. | |||
پدر، نياكان و عموزادههاى او اهل علم بودند. هر چند آغاز زندگى او مقارن با دگرگونىهاى سياسى در مغرب بود، اما اين دوران از لحاظ علمى هنوز دوران شكوفايى محسوب مىشد و فاس پناهگاه امنى براى دانشمندان بود كه از هر سو به آنجا روى مىآوردند تا از مراكز و گنجينههاى علمى آن بهره گيرند. ابن قاضى در خانواده خود و در شهر فاس محيط مساعدى براى پرورش خود در علوم شرعى، ادبى و رياضى داشت؛ 21 ساله بود كه پدرش درگذشت و 26 سال داشت كه چون بسيارى از طلاب آن عصر براى تكميل تحصيلات درصدد سفر به مشرق برآمد و از آن اندازه وسعت مالى برخوردار بود كه توانست به اين آرزو تحقق بخشد. اين سفر او در 986ق آغاز شد و چندين سال طول كشيد. او تونس، مصر و حجاز را ديد و در 987ق حج گزارد. تاريخ مراجعت او به فاس معلوم نيست، اما آنچه از اشارات «درة الحجال» برمىآيد، هنوز در 989ق در مشرق بوده است. | == تولد == | ||
ابن قاضی در دولت شُرَفاى سَعدى (حسنى) در سال 960ق متولد شد. | |||
== خاندان == | |||
جد اعلاى وى موسى بن ابى العافيه از قبيله زناته مكناسه، بنيادگذار فرمانروايى مكناسه است كه رفتار خصمانهاش با ادريسيان مغرب مشهور بود و از اينرو ابن قاضى از كارهاى او تبرى جسته است. اشتهار وى به ابن قاضى مربوط به احمد بن على بن عبدالرحمان قاضى مكناسه جد دوم صاحب ترجمه است و خود وى مختصرى از ترجمه او را آورده است. ابن قاضى در آغاز «درة الحجال»، خود را «المكناسى النِجار» معرفى كرده است. از اينرو برخى او را المكناسى النجارى نوشتهاند، در حالى كه در نوشته ابن قاضى منظور اين است كه ريشه خانوادگى او از مكناسه است و تبديل كردن كلمه النجار به صورت صفت نسبى النجارى نتيجه سوء تعبير است. | |||
پدر، نياكان و عموزادههاى او اهل علم بودند. هر چند آغاز زندگى او مقارن با دگرگونىهاى سياسى در مغرب بود، اما اين دوران از لحاظ علمى هنوز دوران شكوفايى محسوب مىشد و فاس پناهگاه امنى براى دانشمندان بود كه از هر سو به آنجا روى مىآوردند تا از مراكز و گنجينههاى علمى آن بهره گيرند. | |||
== تحصیلات == | |||
ابن قاضى در خانواده خود و در شهر فاس محيط مساعدى براى پرورش خود در علوم شرعى، ادبى و رياضى داشت؛ 21 ساله بود كه پدرش درگذشت و 26 سال داشت كه چون بسيارى از طلاب آن عصر براى تكميل تحصيلات درصدد سفر به مشرق برآمد و از آن اندازه وسعت مالى برخوردار بود كه توانست به اين آرزو تحقق بخشد. اين سفر او در 986ق آغاز شد و چندين سال طول كشيد. او تونس، مصر و حجاز را ديد و در 987ق حج گزارد. تاريخ مراجعت او به فاس معلوم نيست، اما آنچه از اشارات «درة الحجال» برمىآيد، هنوز در 989ق در مشرق بوده است. | |||
احمد المنصور سعدى ذهبى شريف حسنى كه در غياب ابن قاضى بر تخت پادشاهى مغرب نشسته بود، دانش وسيع و نيك خويى ابن قاضى او را انگشتنما كرد و سلطان درصدد برآمد او را به سفارت مشرق بفرستد تا اقتدار و شكوه دولت خود را در آن خطه بشناساند. ابن قاضى خود نيز براى بهرهگيرى علمى بيشتر علاقهمند به اين سفر بود. بنابراين در شعبان 994 در تِطوان به كشتى نشست، اما در تنگه جبلالطارق گرفتار دزدان دريايى اسپانيا شدند و ابن قاضى به اسارت رفت. | احمد المنصور سعدى ذهبى شريف حسنى كه در غياب ابن قاضى بر تخت پادشاهى مغرب نشسته بود، دانش وسيع و نيك خويى ابن قاضى او را انگشتنما كرد و سلطان درصدد برآمد او را به سفارت مشرق بفرستد تا اقتدار و شكوه دولت خود را در آن خطه بشناساند. ابن قاضى خود نيز براى بهرهگيرى علمى بيشتر علاقهمند به اين سفر بود. بنابراين در شعبان 994 در تِطوان به كشتى نشست، اما در تنگه جبلالطارق گرفتار دزدان دريايى اسپانيا شدند و ابن قاضى به اسارت رفت. | ||
| خط ۴۲: | خط ۵۱: | ||
وى به علتى ناشناخته، از سمت قضا بركنار شد و در جامع الاَبّارين فاس به تدريس [[صحيح بخارى]] نشست. پس از مرگ منصور در 1012ق و پريشانى اوضاع مغرب به سبب جنگهاى خانگى ميان شاهزادگان مدعى سلطنت، جمع دانشمندان فاس و مراكش از هم پاشيد و هر كدام از آنان در گوشهاى از باديه پناهگاهى براى خود جست. در اين احوال، ابن قاضى هم در منطقه اطلس ميانى به زاويه دَلائيان كوچيد و در آنجا به حرمت زيست. | وى به علتى ناشناخته، از سمت قضا بركنار شد و در جامع الاَبّارين فاس به تدريس [[صحيح بخارى]] نشست. پس از مرگ منصور در 1012ق و پريشانى اوضاع مغرب به سبب جنگهاى خانگى ميان شاهزادگان مدعى سلطنت، جمع دانشمندان فاس و مراكش از هم پاشيد و هر كدام از آنان در گوشهاى از باديه پناهگاهى براى خود جست. در اين احوال، ابن قاضى هم در منطقه اطلس ميانى به زاويه دَلائيان كوچيد و در آنجا به حرمت زيست. | ||
== وفات == | |||
وى گاهى براى رسيدگى به وضع خانواده و جست و جو از احوال ياران و شاگردانش به فاس مىرفت. بدينسان ابن قاضى بقيه عمر خود را تا 1025ق به تدريس و تأليف گذراند، گرچه تاريخ فوت او 1026ق نيز ياد شده است. جسد وى پس از آنكه شاگردش مقّرى بر او نماز خواند، در نزديكى بابالجيسه دفن شد. | وى گاهى براى رسيدگى به وضع خانواده و جست و جو از احوال ياران و شاگردانش به فاس مىرفت. بدينسان ابن قاضى بقيه عمر خود را تا 1025ق به تدريس و تأليف گذراند، گرچه تاريخ فوت او 1026ق نيز ياد شده است. جسد وى پس از آنكه شاگردش مقّرى بر او نماز خواند، در نزديكى بابالجيسه دفن شد. | ||
| خط ۵۹: | خط ۶۹: | ||
1- جذوة الاقتباس في ذكر من حَل من الاعلام مدينه فاس. | 1- جذوة الاقتباس في ذكر من حَل من الاعلام مدينه فاس. | ||
2- | 2- دُرَّة الحِجال في غُزَّة اسماء الرجال | ||
3- الاكسير في صناعة التكسير | 3- الاكسير في صناعة التكسير | ||
| خط ۷۱: | خط ۸۱: | ||
7- غُنية الرائض في طبقات اهل الحساب و الفرائض | 7- غُنية الرائض في طبقات اهل الحساب و الفرائض | ||
8- الفتح النَبيل لما | 8- الفتح النَبيل لما تَضَمنَّه من اسماء العدد التنزيل | ||
9- في الرواية، در قرائت قرآن | 9- في الرواية، در قرائت قرآن | ||
| خط ۸۵: | خط ۹۵: | ||
14- نظم منطق السعد | 14- نظم منطق السعد | ||
15- نيل الامل فيما (مما) به جرى بين المالكية العمل يا نيل الامل فيما به بين المالكية جرى العمل. از سه اثر اخير نيز نسخهاى در دست نيست. | 15- نيل الامل فيما (مما) به جرى بين المالكية العمل يا نيل الامل فيما به بين المالكية جرى العمل. از سه اثر اخير نيز نسخهاى در دست نيست<ref>رحيملو، یوسف، ج4، ص437</ref>. | ||
==پانویس== | |||
<references /> | |||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
رحيملو، یوسف، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرهالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1377 | |||