۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
أنوار التنزيل و أسرار التأويل (تفسير البيضاوي): تفاوت میان نسخه‌ها
أنوار التنزيل و أسرار التأويل (تفسير البيضاوي) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸، ساعت ۱۲:۳۳
، ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸جایگزینی متن - ' ' به ''
جز (جایگزینی متن - ' == == ' به '') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به '') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
|} | |} | ||
</div> | </div> | ||
'''أنوار التنزيل و أسرار التأويل'''، مشهور به «تفسير بيضاوى»، تأليف [[عبدالله بن عمر شيرازى شافعى بيضاوى]] (م 691ق)، از عالمان و متكلمان و مفسران معاصر [[علامه حلّى]] و [[خواجه نصيرالدين طوسى]] بوده است.<ref>رستمى، مريم، ص66</ref>آماده‌سازى و مقدمه کتاب توسط محمد عبدالرحمن مرعشلى انجام شده است. | '''أنوار التنزيل و أسرار التأويل'''، مشهور به «تفسير بيضاوى»، تأليف [[عبدالله بن عمر شيرازى شافعى بيضاوى]] (م 691ق)، از عالمان و متكلمان و مفسران معاصر [[علامه حلّى]] و [[خواجه نصيرالدين طوسى]] بوده است.<ref>رستمى، مريم، ص66</ref>آماده‌سازى و مقدمه کتاب توسط محمد عبدالرحمن مرعشلى انجام شده است. | ||
[[بیضاوی، عبدالله بن عمر|بيضاوى]]، در مقدمه كوتاه کتاب، به‌اجمال از انگيزه نگارش آن سخن گفته است. وى به انگيزه فراهم آوردن تفسير فشرده و گويا، همراه با زبده انديشه‌هاى انديشه‌وران، دست به نگارش تفسير زده است .<ref>همان، ص68</ref> | [[بیضاوی، عبدالله بن عمر|بيضاوى]]، در مقدمه كوتاه کتاب، به‌اجمال از انگيزه نگارش آن سخن گفته است. وى به انگيزه فراهم آوردن تفسير فشرده و گويا، همراه با زبده انديشه‌هاى انديشه‌وران، دست به نگارش تفسير زده است .<ref>همان، ص68</ref> | ||
== ساختار == | == ساختار ==روش تفسيرى بيضاوى بدين‌ترتيب است كه در آغاز، از نام سوره، جايگاه نزول و تعداد آيات آن ياد مى‌كند و آنگاه به تفسير و تبيين واژه‌ها پرداخته و تفسير را ادامه مى‌دهد. | ||
روش تفسيرى بيضاوى بدين‌ترتيب است كه در آغاز، از نام سوره، جايگاه نزول و تعداد آيات آن ياد مى‌كند و آنگاه به تفسير و تبيين واژه‌ها پرداخته و تفسير را ادامه مى‌دهد. | |||
اين کتاب در حقيقت، در برابر «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] به نگارش درآمده و گرايش به فكر اشعرى از نكات بارز اين تفسير است. مطالب تفسير بيشتر برگرفته از «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و تفسير كبير [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدين رازى]] است. يكى ديگر از منابع مورد استفاده بيضاوى، به‌ويژه در لغت و اشتقاق و بيان دقايق زبانى و ادبى قرآن كريم، تفسير [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|راغب اصفهانى]] است. صاحب «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]» همچنين ذيل مدخل «[[تفسير الراغب الإصفهانی|تفسير الراغب]]»، از آن به‌عنوان يكى از مآخذ «أنوار التنزيل» بيضاوى ياد مى‌كند .<ref>مصلايى‌پور، عباس، دانشنامه قرآن كريم؛ مقدمه محقق، ص12</ref> | اين کتاب در حقيقت، در برابر «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] به نگارش درآمده و گرايش به فكر اشعرى از نكات بارز اين تفسير است. مطالب تفسير بيشتر برگرفته از «[[الكشاف عن حقائق غوامض التنزيل و عيون الأقاويل في وجوه التأويل|كشاف]]» [[زمخشری، محمود بن عمر|زمخشرى]] و تفسير كبير [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخرالدين رازى]] است. يكى ديگر از منابع مورد استفاده بيضاوى، به‌ويژه در لغت و اشتقاق و بيان دقايق زبانى و ادبى قرآن كريم، تفسير [[راغب اصفهانی، حسین بن محمد|راغب اصفهانى]] است. صاحب «[[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]» همچنين ذيل مدخل «[[تفسير الراغب الإصفهانی|تفسير الراغب]]»، از آن به‌عنوان يكى از مآخذ «أنوار التنزيل» بيضاوى ياد مى‌كند .<ref>مصلايى‌پور، عباس، دانشنامه قرآن كريم؛ مقدمه محقق، ص12</ref> | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا ==تفسير بيضاوى از جمله تفاسير مختصر، مفيد و محكم است كه به‌خاطر ويژگى‌ها و برجستگى‌هايى كه دارد، مورد توجه عالمان و حوزه‌هاى علوم اسلامى قرار گرفته و همت بسيارى از تفسيرپژوهندگان و محققان را به خود جلب كرده است؛ ازاين‌رو عالمان بسيارى به آن شرح نوشته و يا حاشيه و تعليقه نگاشته‌اند.<ref>رستمى، مريم، ص66</ref> مرعشلى، در مقدمه‌اش بر کتاب، اسامى 50 حاشيه و تعليقه بر کتاب را ذكر كرده است .<ref>مقدمه محقق، ص16 - 20</ref> | ||
تفسير بيضاوى از جمله تفاسير مختصر، مفيد و محكم است كه به‌خاطر ويژگى‌ها و برجستگى‌هايى كه دارد، مورد توجه عالمان و حوزه‌هاى علوم اسلامى قرار گرفته و همت بسيارى از تفسيرپژوهندگان و محققان را به خود جلب كرده است؛ ازاين‌رو عالمان بسيارى به آن شرح نوشته و يا حاشيه و تعليقه نگاشته‌اند.<ref>رستمى، مريم، ص66</ref> مرعشلى، در مقدمه‌اش بر کتاب، اسامى 50 حاشيه و تعليقه بر کتاب را ذكر كرده است .<ref>مقدمه محقق، ص16 - 20</ref> | |||
«أنوار التنزيل»، از نظر حجم از تفاسير متوسط است؛ ازاين‌روى از مباحث طولانى و نقد و بررسى‌هاى طولانى و عرضه ديدگاه‌ها و ارزيابى آنها به‌طور گسترده در آن خبرى نيست. بيشترين همت مؤلف آن، تبيين واژه‌ها و تشريح جملات آيات و توضيح مفهوم آيات الهى است. او در اين راستا به اقوال مختلف در كمال اختصار روى مى‌آورد و تفصيل و توسيع را برنمى‌تابد. بيضاوى غالباً معنايى را مى‌گزيند و به آن استدلال مى‌كند و پس از آن به گفته‌ها و يافته‌هاى ديگران روى مى‌آورد. او به‌جز آنچه را كه انتخاب كرده است، با تعبير «قيل»، «روى» و... مى‌آورد تا نشانگر تضعيف آن ديدگاه‌ها و يا عدم اعتماد وى به آنها باشد .<ref>مقدمه محقق، ص13</ref> | «أنوار التنزيل»، از نظر حجم از تفاسير متوسط است؛ ازاين‌روى از مباحث طولانى و نقد و بررسى‌هاى طولانى و عرضه ديدگاه‌ها و ارزيابى آنها به‌طور گسترده در آن خبرى نيست. بيشترين همت مؤلف آن، تبيين واژه‌ها و تشريح جملات آيات و توضيح مفهوم آيات الهى است. او در اين راستا به اقوال مختلف در كمال اختصار روى مى‌آورد و تفصيل و توسيع را برنمى‌تابد. بيضاوى غالباً معنايى را مى‌گزيند و به آن استدلال مى‌كند و پس از آن به گفته‌ها و يافته‌هاى ديگران روى مى‌آورد. او به‌جز آنچه را كه انتخاب كرده است، با تعبير «قيل»، «روى» و... مى‌آورد تا نشانگر تضعيف آن ديدگاه‌ها و يا عدم اعتماد وى به آنها باشد .<ref>مقدمه محقق، ص13</ref> | ||
| خط ۶۳: | خط ۵۴: | ||
تفسير بيضاوى، به‌ويژه در شناخت ملل مختلف نسبت به اسلام اثرى شگرف نهاد؛ براى نمونه در سده‌هاى 9 و 10ق / 15 و 16م، يكى از پرتداول‌ترين آثار اسلامى در آسياى جنوب شرقى، اين تفسير بود. همچنين در اروپاى سده‌هاى 16م، به بعد، ترجمه اين اثر نقطه عطفى در بالا بردن ميزان آشنايى اروپاييان با دين اسلام بود. در سده‌هاى پسين نيز مترجمان قرآن كريم به زبان‌هاى اروپايى از اين تفسير بهره‌هاى فراوان برده‌اند .<ref>همان</ref> | تفسير بيضاوى، به‌ويژه در شناخت ملل مختلف نسبت به اسلام اثرى شگرف نهاد؛ براى نمونه در سده‌هاى 9 و 10ق / 15 و 16م، يكى از پرتداول‌ترين آثار اسلامى در آسياى جنوب شرقى، اين تفسير بود. همچنين در اروپاى سده‌هاى 16م، به بعد، ترجمه اين اثر نقطه عطفى در بالا بردن ميزان آشنايى اروپاييان با دين اسلام بود. در سده‌هاى پسين نيز مترجمان قرآن كريم به زبان‌هاى اروپايى از اين تفسير بهره‌هاى فراوان برده‌اند .<ref>همان</ref> | ||
== وضعيت کتاب == | == وضعيت کتاب ==از ديد حاجى خليفه پرفايده‌ترين و سودمندترين حاشيه كامل بر تفسير بيضاوى، حاشيه محيى‌الدين محمد بن مصطفى قوجوى، معروف به شيخ‌زاده (م 951ق) است. اين حاشيه، از شروح مفصل ادبى و بيانى تفسير بيضاوى است كه براى طلاب و محصلان علوم قرآنى نگارش شده است. [[ذهبى]]، مشهورترين حواشى بر تفسير بيضاوى را حاشيه قاضى‌زاده، حاشيه شهاب و حاشيه قونوى مى‌داند .<ref>مقدمه محقق، ص15</ref>[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] نيز يكى از بهترين حواشى غير كامل بر تفسير بيضاوى را، حاشيه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] مى‌داند. | ||
از ديد حاجى خليفه پرفايده‌ترين و سودمندترين حاشيه كامل بر تفسير بيضاوى، حاشيه محيى‌الدين محمد بن مصطفى قوجوى، معروف به شيخ‌زاده (م 951ق) است. اين حاشيه، از شروح مفصل ادبى و بيانى تفسير بيضاوى است كه براى طلاب و محصلان علوم قرآنى نگارش شده است. [[ذهبى]]، مشهورترين حواشى بر تفسير بيضاوى را حاشيه قاضى‌زاده، حاشيه شهاب و حاشيه قونوى مى‌داند .<ref>مقدمه محقق، ص15</ref>[[آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن|آقابزرگ]] نيز يكى از بهترين حواشى غير كامل بر تفسير بيضاوى را، حاشيه [[شیخ بهایی، محمد بن حسین|شيخ بهايى]] مى‌داند. | |||
تفسير بيضاوى، توسط برخى مختصر نيز شده است. حاجى خليفه از «الإتحاف بتمييز ما تبع فيه البيضاوي» به‌عنوان مختصر تفسير بيضاوى توسط محمدبن يوسف شامى ياد مى‌كند. وى همچنين از مختصرى متعلق به محمد بن محمد بن عبدالرحمان شافعى قاهرى، معروف به امام الكامليه (م 874ق) ياد مى‌نمايد. شيخ [[مناوی، محمد عبدالرئوف|عبدالرئوف مناوى]]، احاديث تفسير بيضاوى را مستنديابى كرده و آن را «الفتح السماوي بتخريج أحاديث البيضاوي» نام‌گذارى كرده است .<ref>مصلايى‌پور، عباس، دانشنامه موضوعى قرآن</ref> | تفسير بيضاوى، توسط برخى مختصر نيز شده است. حاجى خليفه از «الإتحاف بتمييز ما تبع فيه البيضاوي» به‌عنوان مختصر تفسير بيضاوى توسط محمدبن يوسف شامى ياد مى‌كند. وى همچنين از مختصرى متعلق به محمد بن محمد بن عبدالرحمان شافعى قاهرى، معروف به امام الكامليه (م 874ق) ياد مى‌نمايد. شيخ [[مناوی، محمد عبدالرئوف|عبدالرئوف مناوى]]، احاديث تفسير بيضاوى را مستنديابى كرده و آن را «الفتح السماوي بتخريج أحاديث البيضاوي» نام‌گذارى كرده است .<ref>مصلايى‌پور، عباس، دانشنامه موضوعى قرآن</ref> | ||
| خط ۷۳: | خط ۶۱: | ||
=پانویس = | =پانویس = | ||
<references /> | <references />== منابع مقاله == | ||
== منابع مقاله == | |||
# مقدمه محقق و متن کتاب. | # مقدمه محقق و متن کتاب. | ||
# مصلايى‌پور، عباس، دانشنامه موضوعى قرآن، مركز فرهنگ و معارف قرآن، صفحه اصلى موضوعات، تفسير قرآن، تفاسير كامل قرآن، تفاسير اهل سنت، أنوار التنزيل (بيضاوى) به آدرس اينترنتى: | # مصلايى‌پور، عباس، دانشنامه موضوعى قرآن، مركز فرهنگ و معارف قرآن، صفحه اصلى موضوعات، تفسير قرآن، تفاسير كامل قرآن، تفاسير اهل سنت، أنوار التنزيل (بيضاوى) به آدرس اينترنتى: | ||