۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
بیهقی، احمد بن حسین: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '؛م' به '؛ م'
جز (جایگزینی متن - '؛ي' به '؛ ی') |
جز (جایگزینی متن - '؛م' به '؛ م') |
||
| خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
از ديگر اساتيد و مشايخ او مى‌توان از اينان نام برد: [[سلمی، محمد بن حسین |أبو عبدالرحمان سلمى]] (303-412)، مؤلف [[طبقات الصوفية (للسلمي)|طبقات الصوفيه]]؛[[خرگوشی، عبدالملک بن محمد|عبدالملك بن أبى عثمان خركوشى نيشابورى]] (متوفى 407)، مؤلف [[شرف النبي (ترجمه شرف المصطفی)|شرف النّبى]]؛ سهل بن محمد صعلوكى (متوفى 404)؛و [[ابن فورک، محمد بن حسن|ابن فورك انصارى اصفهانى]] (332-406)، فقيه، مفسّر، اصولى، اديب و نحوى و رجالى مشهور <ref>صريفينى، ص127- 128؛ احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص16- 31؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1132، همو، 1406، ج 18، ص164-165</ref>. بيهقى دانش اصول را نيز فراگرفته بود. وى حافظه‌اى بسيار قوى داشت و در حفظ حديث و استوارى در آن، يگانۀ روزگار خويش بود <ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص167؛ همو، 1388-1390، ج 3، ص1133؛ على بيهقى، ص183؛ ياقوت حموى، همانجا</ref>. | از ديگر اساتيد و مشايخ او مى‌توان از اينان نام برد: [[سلمی، محمد بن حسین |أبو عبدالرحمان سلمى]] (303-412)، مؤلف [[طبقات الصوفية (للسلمي)|طبقات الصوفيه]]؛[[خرگوشی، عبدالملک بن محمد|عبدالملك بن أبى عثمان خركوشى نيشابورى]] (متوفى 407)، مؤلف [[شرف النبي (ترجمه شرف المصطفی)|شرف النّبى]]؛ سهل بن محمد صعلوكى (متوفى 404)؛و [[ابن فورک، محمد بن حسن|ابن فورك انصارى اصفهانى]] (332-406)، فقيه، مفسّر، اصولى، اديب و نحوى و رجالى مشهور <ref>صريفينى، ص127- 128؛ احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص16- 31؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1132، همو، 1406، ج 18، ص164-165</ref>. بيهقى دانش اصول را نيز فراگرفته بود. وى حافظه‌اى بسيار قوى داشت و در حفظ حديث و استوارى در آن، يگانۀ روزگار خويش بود <ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص167؛ همو، 1388-1390، ج 3، ص1133؛ على بيهقى، ص183؛ ياقوت حموى، همانجا</ref>. | ||
به نوشتۀ [[اسنوی، عبدالرحیم بن حسن|اسنوى]] <ref>همانجا</ref>، بيهقى در پايان سفرهاى علمى خود به خسروجرد رفت و اولين اثرش را در 406 نگاشت <ref>قس ذهبى، 1406، ج 18، ص165</ref>. سپس در 441، براى نشر علم به نيشابور دعوت شد و به املاى كتاب معرفة السنن و الآثار خود پرداخت و سرانجام در 458 در اين شهر درگذشت <ref>سبكى، ج 4، ص9، 11، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]؛[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، همانجاها؛[[ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، ج 12، ص94؛ذهبى 1388-1390، ج 3، ص1134؛ قس ياقوت حموى، همانجا، كه تاريخ فوت او را 454 نوشته است</ref>. بيهقى شاگردان زيادى داشته است كه برخى از آنها عبارتند از: ابوعلى انصارى؛ نوۀ او ابوالحسن عبيد الله بن محمد بن احمد؛ ابوعبدالله فزارى؛ ابوالقاسم شحامى؛ ابوالمعالى محمد بن اسماعيل فارسى؛ عبدالمنعم قشيرى؛و پسر بزرگ بيهقى، اسماعيل كه مؤلف تاريخ بيهق (على بيهقى) از او حديث شنيده است <ref>[[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، ج 1، ص76؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1135؛همو، 1406، ج 18، ص169؛ على بيهقى، ص184</ref>. [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]] از جمله افرادى است كه ده نفر از شاگردان بيهقى را ديده و از آنها حديث شنيده است <ref>همانجا</ref>. برخى اسناد روايى ذهبى (متوفى 748) نيز به بيهقى منتهى مى‌شود <ref>ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1134؛ براى آگاهى از تأثير آثار بيهقى در نوشته‌هاى بعد از وى نهاية الارب نويرى؛طبقات الشافعيه سبكى؛ السيرة النبوية [[ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]؛ الروضة رافعى؛صبح الاعشى | به نوشتۀ [[اسنوی، عبدالرحیم بن حسن|اسنوى]] <ref>همانجا</ref>، بيهقى در پايان سفرهاى علمى خود به خسروجرد رفت و اولين اثرش را در 406 نگاشت <ref>قس ذهبى، 1406، ج 18، ص165</ref>. سپس در 441، براى نشر علم به نيشابور دعوت شد و به املاى كتاب معرفة السنن و الآثار خود پرداخت و سرانجام در 458 در اين شهر درگذشت <ref>سبكى، ج 4، ص9، 11، [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]؛[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، همانجاها؛[[ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، ج 12، ص94؛ذهبى 1388-1390، ج 3، ص1134؛ قس ياقوت حموى، همانجا، كه تاريخ فوت او را 454 نوشته است</ref>. بيهقى شاگردان زيادى داشته است كه برخى از آنها عبارتند از: ابوعلى انصارى؛ نوۀ او ابوالحسن عبيد الله بن محمد بن احمد؛ ابوعبدالله فزارى؛ ابوالقاسم شحامى؛ ابوالمعالى محمد بن اسماعيل فارسى؛ عبدالمنعم قشيرى؛و پسر بزرگ بيهقى، اسماعيل كه مؤلف تاريخ بيهق (على بيهقى) از او حديث شنيده است <ref>[[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، ج 1، ص76؛ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1135؛همو، 1406، ج 18، ص169؛ على بيهقى، ص184</ref>. [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]] از جمله افرادى است كه ده نفر از شاگردان بيهقى را ديده و از آنها حديث شنيده است <ref>همانجا</ref>. برخى اسناد روايى ذهبى (متوفى 748) نيز به بيهقى منتهى مى‌شود <ref>ذهبى، 1388-1390، ج 3، ص1134؛ براى آگاهى از تأثير آثار بيهقى در نوشته‌هاى بعد از وى نهاية الارب نويرى؛طبقات الشافعيه سبكى؛ السيرة النبوية [[ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]؛ الروضة رافعى؛صبح الاعشى قلقشندى؛ مفتاح السعادة طاشكوپرى زاده؛ تاريخ ابن‌وردى؛ ابجد العلوم قنّوجى</ref>. | ||
بيهقى در عين وسعت دايرۀ حديث شناسى از برخى آثار برجستۀ اهل سنت مانند [[المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)|سنن نسائى]]، [[ابن ماجه، محمد بن یزید|ابن ماجه]] و ترمذى بى بهره بوده، اگر چه از سنن أبى داوود، با اسناد عالى مطلع بوده است <ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص165؛ سبكى، ج 4، ص9</ref>. | بيهقى در عين وسعت دايرۀ حديث شناسى از برخى آثار برجستۀ اهل سنت مانند [[المجتبی من السنن (المشهور بسنن النسائی)|سنن نسائى]]، [[ابن ماجه، محمد بن یزید|ابن ماجه]] و ترمذى بى بهره بوده، اگر چه از سنن أبى داوود، با اسناد عالى مطلع بوده است <ref>ذهبى، 1406، ج 18، ص165؛ سبكى، ج 4، ص9</ref>. | ||
| خط ۷۸: | خط ۷۸: | ||
#خلافيّات. بيهقى در اين اثر مسائل مورد اختلاف ميان فقه شافعى و حنفى را بررسى كرده است <ref>همو، 1361 ش، مقدمۀ مهدوى دامغانى، ج 1، ص19</ref>. اين كتاب را از آثار برجسته، ابتكارى، و بى نظير بيهقى دانسته‌اند <ref>يافعى، ج 3، ص63؛[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، ج 6، ص354؛ سبكى، ج 4، ص9</ref>. | #خلافيّات. بيهقى در اين اثر مسائل مورد اختلاف ميان فقه شافعى و حنفى را بررسى كرده است <ref>همو، 1361 ش، مقدمۀ مهدوى دامغانى، ج 1، ص19</ref>. اين كتاب را از آثار برجسته، ابتكارى، و بى نظير بيهقى دانسته‌اند <ref>يافعى، ج 3، ص63؛[[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، ج 6، ص354؛ سبكى، ج 4، ص9</ref>. | ||
#المدخل الى السنن الكبرى. مقدمه‌اى است بر السنن الكبرى. نسخۀ خطى اين كتاب، به سماع و تأييد برخى از بزرگان اهل سنت همچون ابن صلاح و حافظ مزّى رسيده است <ref>احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص43-44</ref>. اين كتاب در كويت به چاپ رسيده است <ref>همو، 1408 الف، مقدمۀ ابيانى، ص6</ref>. كتابى به نام معرفة علوم الحديث <ref>على بيهقى، ص183؛ یاقوت حموى، ج 1، ص805</ref>، نيز به او منسوب است. | #المدخل الى السنن الكبرى. مقدمه‌اى است بر السنن الكبرى. نسخۀ خطى اين كتاب، به سماع و تأييد برخى از بزرگان اهل سنت همچون ابن صلاح و حافظ مزّى رسيده است <ref>احمد بيهقى، 1408 ب، مقدمۀ عامر احمد حيدر، ص43-44</ref>. اين كتاب در كويت به چاپ رسيده است <ref>همو، 1408 الف، مقدمۀ ابيانى، ص6</ref>. كتابى به نام معرفة علوم الحديث <ref>على بيهقى، ص183؛ یاقوت حموى، ج 1، ص805</ref>، نيز به او منسوب است. | ||
#:برخى ديگر از آثار چاپ شدۀ او عبارتند از: الآداب؛ القراءة خلف | #:برخى ديگر از آثار چاپ شدۀ او عبارتند از: الآداب؛ القراءة خلف الامام؛ مناقب الشافعى؛ الاربعون الصغرى؛حيات الانبياء في قبورهم؛ اثبات عذاب القبر؛ بيان خطأ من أخطأ على الشافعى <ref>احمد بيهقى، 1408 الف، مقدمۀ ابيانى، ص6-7؛ براى آگاهى از ديگر آثار بيهقى زركلى، ج 1، ص116؛ سركيس، ج 1، ستون 620-621</ref>. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||
<references /> | <references /> | ||
| خط ۸۶: | خط ۸۶: | ||
[[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، [[الكامل في التاريخ]]، بيروت 1385-1965/1386-1966؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، وفيات الاعيان، چاپ [[عباس، احسان|احسان عباس]]، بيروت[بى‌تا. ]؛ [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساكر]]، تبيين كذب المفترى فيما نسب الى الامام ابى الحسن الاشعرى، بيروت 1984/1404؛ ابن عماد، شذرات الذّهب في اخبار من ذهب، بيروت 1979/1399؛[[ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، [[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]]، بيروت 1990/1411؛ عبدالرحيم بن حسن اسنوى، طبقات الشافعية، چاپ كمال يوسف حوت، بيروت 1987/ | [[ابن اثیر، علی بن محمد|ابن اثير]]، [[الكامل في التاريخ]]، بيروت 1385-1965/1386-1966؛ [[ابن خلکان، احمد بن محمد|ابن خلّكان]]، وفيات الاعيان، چاپ [[عباس، احسان|احسان عباس]]، بيروت[بى‌تا. ]؛ [[ابن عساکر، علی بن حسن|ابن عساكر]]، تبيين كذب المفترى فيما نسب الى الامام ابى الحسن الاشعرى، بيروت 1984/1404؛ ابن عماد، شذرات الذّهب في اخبار من ذهب، بيروت 1979/1399؛[[ابن‌کثیر، اسماعیل بن عمر|ابن كثير]]، [[البداية و النهاية (دارالفکر)|البداية و النهاية]]، بيروت 1990/1411؛ عبدالرحيم بن حسن اسنوى، طبقات الشافعية، چاپ كمال يوسف حوت، بيروت 1987/1407؛ محسن امين، اعيان الشيعة، چاپ حسن امين، بيروت 1983/1403، احمد بن حسين بيهقى، الاعتقاد و الهداية الى سبيل الرشاد على مذهب السلف و اصحاب الحديث، چاپ احمد عصام كاتب، بيروت 1981/1401؛همو، دلائل النبوة، ترجمۀ [[مهدوی دامغانی، محمود|محمود مهدوى دامغانى]]، تهران 1361 ش؛همو، كتاب البعث و النشور، چاپ محمد سعيد ابيانى، بيروت 1408 الف؛همو، كتاب الزهد الكبير، چاپ عامر احمد حيدر، بيروت 1408 ب؛[[بیهقی، علی بن زید|على بن زيد بيهقى]]، تاريخ بيهقى، چاپ [[بهمنیار، احمد|احمد بهمنيار]]، تهران 1345 ش، چاپ افست تهران 1361 ش؛ مصطفى بن عبداللّه حاجى خليفه، [[كشف الظنون عن أسامي الكتب و الفنون|كشف الظنون]]، بيروت 1990/1410؛ محمدباقربن زين‌العابدين خوانسارى، [[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] في احوال العلماء و السادات، چاپ اسد اللّه اسماعيليان، قم 1390-1392؛ محمد بن احمد ذهبى، سير اعلام النبلاء، ج 18، چاپ شعيب ارنؤوط و محمد نعيم عرقسوسى، بيروت 1986/1406؛همو، كتاب تذكرة الحفاظ، حيدر آباد دكن 1388-1968/1390-1970؛ خير‌الدين زركلى، الاعلام، بيروت 1986؛ عبدالوهاب بن على سبكى، طبقات الشافعية الكبرى، چاپ محمود محمد طناحى و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره 1964-1967؛ یوسف اليان سركيس، معجم المطبوعات العربية و المعربة، قاهره 1928/1346، چاپ افست قم 1410؛[[سزگین، فؤاد|فؤاد سزگين]]، تاريخ التراث العربى، ج 1، جزء 3، نقله الى العربية محمود فهمى حجازى، رياض 1983/1403؛ عبدالكريم بن محمد [[سمعانی، عبدالکریم بن محمد |سمعانى]]، الانساب، چاپ عبداللّه عمر بارودى، بيروت 1988/1408؛ ابراهيم بن محمد صريفينى، تاريخ نيسابور: المنتخب من السياق، چاپ [[محمودی، محمدکاظم|محمد كاظم محمودى]]، قم 1362 ش؛ خليل بن ايبك [[صفدی، خلیل بن ایبک|صفدى]]، كتاب الوافى بالوفيات، چاپ س. ددرينگ، و يسبادن 1972/1392؛ محمد بن محمد غزالى، [[احياء علوم‌الدين]]، بيروت 1417؛ محمد بن جعفر كتانى، الرسالة المستطرفة، كراچى 1960/1379؛ عبداللّه بن اسعد يافعى، مرآة الجنان و عبرة اليقظان، بيروت 1997/1417؛ یاقوت حموى، [[معجم البلدان]]، چاپ فرديناند و وستنفلد، لايپزيگ 1866-1873، چاپ افست تهران 1965. | ||
ترجمۀ [[بیهقی، احمد بن حسین|ابوبكر بيهقى]] (صاحب دلائل النبوة) از دانشنامۀ جهان اسلام ج 5 | ترجمۀ [[بیهقی، احمد بن حسین|ابوبكر بيهقى]] (صاحب دلائل النبوة) از دانشنامۀ جهان اسلام ج 5 | ||