۱۴۶٬۹۴۷
ویرایش
مفاتيح الشرائع (تحقیق رجایی): تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'رجایی، سید مهدی' به 'رجایی، مهدی'
بدون خلاصۀ ویرایش |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'رجایی، سید مهدی' به 'رجایی، مهدی') |
||
| (۲۵ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR01357J1.jpg | |||
| عنوان =مفاتیح الشرایع | |||
| عنوانهای دیگر = | |||
| پدیدآوران = | |||
[[فیض کاشانی، محمد بن شاه مرتضی]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[رجایی، مهدی]] (محقق) | [[رجایی، مهدی]] (محقق) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 182/7 /ف9م7 | ||
| موضوع = | |||
فقه جعفری - قرن 11ق. | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
کتابخانه عمومی آیتاللهمرعشی نجفی(ره) | |||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
|موضوع | | سال نشر = 1401 ق | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE01357AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =3 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =01357 | |||
| کتابخوان همراه نور =01357 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''مفاتيح الشرائع''' اثر [[فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی|ملا محسن فيض كاشانى]] متوفاى 1091ق است كه به زبان عربى و پيرامون مباحث فقهى با شيوه نوين و متفاوت از ساير فقهاست. | '''مفاتيح الشرائع''' اثر [[فیض کاشانی، محمد بن شاهمرتضی|ملا محسن فيض كاشانى]] متوفاى 1091ق است كه به زبان عربى و پيرامون مباحث فقهى با شيوه نوين و متفاوت از ساير فقهاست. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
وى در كتاب «مفاتيح الشرايع»، فقه را به دو بخش، تقسيم مىكند: | وى در كتاب «مفاتيح الشرايع»، فقه را به دو بخش، تقسيم مىكند: | ||
| خط ۵۵: | خط ۴۱: | ||
== گزارش محتوا == | == گزارش محتوا == | ||
خصوصيات فقهى اين فقيه بزرگوار و نظريات ويژه او را مىتوان از كتابهاى فقهى و روايى او به خصوص كتاب معتصم الشيعه فى احكام الشريعه و مفاتيح الشرايع و وافى و برخى رسالههاى كوچك وى دريافت كرد، بالاخص مفاتيح الشرايع كه مسائل فقهى در آن در چهار چوب خاصى ريخته و ساخته و پرداخته شده است، چهارچوبى كه هم از نظر ترتيب ابواب فقه و هم از نظر مطالب و کیفیت ويژهاى كه داراست، به فقه او رنگ ديگرى داده و آن را از فقه فقهاى مشهور جدا ساخته است. | |||
گر چه فقها در ترتيب ابواب فقهى سليقهها و ذوقهاى گوناگونى دارند، ولى ملا محسن فيض در ترتيب و تبويب كتابهاى فقهى خود از جمع فقها پيروى نكرده، به خصوص در كتاب حاضر و به ترتيبى بديع و سبکی ويژه دست زده و آن را در دو بخش فراهم آورده و از هر بخش آن به فن تعبير كرده است. فن اول، فن عبادات و سياسات و فن دوم فن عادات و معاملات است.هر يك از اين دو فن مشتمل است بر شش كتاب و يك خاتمه، بنابراین، فيض، تمام كتابهاى پنجاه و چند گانه فقه را فقط در دوازده كتاب و دو خاتمه قرار داده است. | |||
گر چه فقها در ترتيب ابواب فقهى سليقهها و ذوقهاى گوناگونى دارند، ولى ملا محسن فيض در ترتيب و تبويب كتابهاى فقهى خود از جمع فقها پيروى نكرده، به خصوص در كتاب حاضر و به ترتيبى بديع و | |||
ترتيب و دستهبندى فيض كاشانى، با اين كه ازنظر فنى، امتيازاتى نسبت به دستهبندى محقق دارد، با اين حال، از سوى فقيهان پس از وى، استقبال نشد. | ترتيب و دستهبندى فيض كاشانى، با اين كه ازنظر فنى، امتيازاتى نسبت به دستهبندى محقق دارد، با اين حال، از سوى فقيهان پس از وى، استقبال نشد. | ||
| خط ۸۶: | خط ۷۰: | ||
خاتمه اين فن درباره حيلههاى شرعى بحثهايى سودمند دارد. | خاتمه اين فن درباره حيلههاى شرعى بحثهايى سودمند دارد. | ||
يادآورى اين نكته لازم است كه كتاب مفاتيح الشرايع در عين ايجاز، كتابى است استدلالى كه به نحو مطلوبى شيوه احكام را از مآخذ آن به ما مىآموزد و به | يادآورى اين نكته لازم است كه كتاب مفاتيح الشرايع در عين ايجاز، كتابى است استدلالى كه به نحو مطلوبى شيوه احكام را از مآخذ آن به ما مىآموزد و به سبکی جالب، آيات مربوط به احكام در آغاز هر بحث آمده و مىتوان اين كتاب را مشتمل بر آيات الاحكام نيز دانست، سپس در هر مسأله، روايات و نصوص سنت مورد استفاده و استناد قرار گرفته، منتها گاه اصل روايت، ذكر شده و گاه فقط به آن اشاره شده كه العاقل يكفيه الاشاره؛ مثلاًيك جا گويد: للصحيح يا حسن يا معتبر و خود روايات به خاطر اختصار ذكر نشده و مىتوان در وافى او و برخى كتابهاى روايى ديگر آنها را يافت. | ||
خواب و روياى داماد [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى دوم]] درباره كتاب مفاتيح، هر چه باشد، دليل است بر اين كه كتاب مزبور در محافل علمى اعتبار زايد الوصفى را كسب كرده بوده و روى آن حساب مىشده است. | خواب و روياى داماد [[مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی|مجلسى دوم]] درباره كتاب مفاتيح، هر چه باشد، دليل است بر اين كه كتاب مزبور در محافل علمى اعتبار زايد الوصفى را كسب كرده بوده و روى آن حساب مىشده است. | ||
نكته مهم اينكه فيض با آنكه جامع علوم عقلى و نقلى بوده، از هيچ علمى از علوم متنوع خود در علم ديگر مايه نگذاشته، و در هيچ علمى تحت تاثير علم ديگر خود نبوده است، او در فقه يك فقيه است، چنانچه در فلسفه، يك فيلسوف، در عرفان، يك عارف، و در تفسير، يك مفسر است و هرگز تصوف و عرفان و فلسفه و كلام را با فقه در نياميخته است، و اين خود عظمت و ابعاد مستقل فكرى و نظرى او را مىرساند. و روشنگر اين نكته است كه فيض در عين حال به مسئوليت | نكته مهم اينكه فيض با آنكه جامع علوم عقلى و نقلى بوده، از هيچ علمى از علوم متنوع خود در علم ديگر مايه نگذاشته، و در هيچ علمى تحت تاثير علم ديگر خود نبوده است، او در فقه يك فقيه است، چنانچه در فلسفه، يك فيلسوف، در عرفان، يك عارف، و در تفسير، يك مفسر است و هرگز تصوف و عرفان و فلسفه و كلام را با فقه در نياميخته است، و اين خود عظمت و ابعاد مستقل فكرى و نظرى او را مىرساند. و روشنگر اين نكته است كه فيض در عين حال به مسئوليت خطیر خود در برابر فقه ناب اسلامى وقوف كامل دارد. | ||
وى در مقدمه كتاب مفاتيح گويد: پس از آنكه يك جلد از كتاب معتصم الشيعه درباره نماز و متعلقات و مقدمات آن را به پايان رساندم، به كار ديگرى مهمتر كه سزاوار بود، پرداختم و آن تحصيل علوم دين توام با بصيرت و يقين بود، و اين كار چند سال وقت مرا به خود مشغول داشت و آنگاه بار ديگر به معتصم الشيعه مراجعه كردم؛ ولى برآن شدم كه آن را مختصر گردانم و به پايان برم. | وى در مقدمه كتاب مفاتيح گويد: پس از آنكه يك جلد از كتاب معتصم الشيعه درباره نماز و متعلقات و مقدمات آن را به پايان رساندم، به كار ديگرى مهمتر كه سزاوار بود، پرداختم و آن تحصيل علوم دين توام با بصيرت و يقين بود، و اين كار چند سال وقت مرا به خود مشغول داشت و آنگاه بار ديگر به معتصم الشيعه مراجعه كردم؛ ولى برآن شدم كه آن را مختصر گردانم و به پايان برم. | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۸۸: | ||
به يارى خدا به نوشتن كتاب مفاتيح شروع كردم و با آنكه مختصر است، به گونهاى است كه مىتوان از آن بيشتر مسائل پيش آمده و اتفاق افتاده را شناخت، زيرا اين كتاب چون آن كتاب؛ يعنى معتصم، مشتمل است و لو به اشاره بر دلائل اصول مسائل و چگونگى استنباط و غيره... | به يارى خدا به نوشتن كتاب مفاتيح شروع كردم و با آنكه مختصر است، به گونهاى است كه مىتوان از آن بيشتر مسائل پيش آمده و اتفاق افتاده را شناخت، زيرا اين كتاب چون آن كتاب؛ يعنى معتصم، مشتمل است و لو به اشاره بر دلائل اصول مسائل و چگونگى استنباط و غيره... | ||
فيض در مقدمه كتاب مفاتيح الشرايع درباره منابع فقه بحث كرده، گويد: مآخذ استوار احكام فقه، و اصول محكم آن، محكمات كلام الله تعالى، و كلام رسولالله، صلىاللهعليه وآله، و كلام | فيض در مقدمه كتاب مفاتيح الشرايع درباره منابع فقه بحث كرده، گويد: مآخذ استوار احكام فقه، و اصول محكم آن، محكمات كلام الله تعالى، و كلام رسولالله، صلىاللهعليه وآله، و كلام اهلبيت عليهمالسلام است، بى آنكه از ديگران و لو فحول باشند، تقليد شود، و بى آنكه به چيزى كه آن را اجماع مىنامند، استناد شود، و بى متابعت كردن از شهرت بدون دليل، و بى آنكه بنا گذاشته شود، بر اصول فقه كه بدعت است و شرع نسبت به آن راه نداده و آن را حجت ندانسته است، نه آنكه با دست كوتاه نسبت به الفاظ جمود شود، و نه آن كه به قياسها عمل شود. | ||
== وضعيت كتاب == | == وضعيت كتاب == | ||
كتاب مفاتيح چون ساير كتابهاى فيض از همان آغاز تألیف، شهرت و اعتبار خود را بدست آورد و مورد توجه و عنايت مجتهدان و محدثان قرار گرفت. و از همان اوان، علماى بزرگ بدان توجه كرده و به شرح و تحشيه آن دست زدند. چهارده شرح و چندين حاشيه بر آن كتاب نگاشته شده كه از آن جمله بهبهانى رئيس مجتهدان قرن دوازدهم بوده كه با | كتاب مفاتيح چون ساير كتابهاى فيض از همان آغاز تألیف، شهرت و اعتبار خود را بدست آورد و مورد توجه و عنايت مجتهدان و محدثان قرار گرفت. و از همان اوان، علماى بزرگ بدان توجه كرده و به شرح و تحشيه آن دست زدند. چهارده شرح و چندين حاشيه بر آن كتاب نگاشته شده كه از آن جمله بهبهانى رئيس مجتهدان قرن دوازدهم بوده كه با اخباریين مبارزهاى بىامان داشته است. | ||
== منابع مقاله == | == منابع مقاله == | ||
#متن و مقدمه كتاب | #متن و مقدمه كتاب | ||
#نشريه گروه تحقيقات، دانشكده الهيات، عنوان مقاله: ويژگىهاى فقه ملا فيض كاشانى، | #نشريه گروه تحقيقات، دانشكده الهيات، عنوان مقاله: ويژگىهاى فقه ملا فيض كاشانى، نویسنده: دكتر عليرضا فيض | ||
== وابستهها == | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[مفاتيح الشرائع (تحقیق توحیدی)]] | |||
[[الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع]] | [[الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع]] | ||
[[مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرایع]] | [[مصابیح الظلام فی شرح مفاتیح الشرایع]] | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||