۱۰۶٬۳۳۱
ویرایش
الكافي في الفقه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'في‌الدين' به 'في الدين'
جز (جایگزینی متن - ' الدين' به 'الدين') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'في‌الدين' به 'في الدين') |
||
| (۳۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR00316J1.jpg | |||
| عنوان =الکافی فی الفقه | |||
| | | عنوان‌های دیگر = | ||
| پدیدآوران = | |||
[[ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[استادی، رضا]] (مترجم) | [[استادی، رضا]] (مترجم) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 181/6 /الف2ک2 | ||
| موضوع = | |||
فقه جعفری - قرن 5ق. | |||
|کد کنگره | | ناشر = | ||
کتابخانه عمومی امام اميرالمؤمنين علی(ع) | |||
| مکان نشر =اصفهان - ایران | |||
|موضوع | | سال نشر = 1403 ق | ||
|ناشر | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00316AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
'''الكافي في الفقه''' تألیف ابوالصلاح تقى، يا تقى‌الدين بن نجم، يا [[ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم|نجم‌الدين بن | | کتابخانۀ دیجیتال نور =00316 | ||
| کتابخوان همراه نور =00316 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
{{کاربردهای دیگر|الکافی (ابهام زدایی)}} | |||
'''الكافي في الفقه''' از مهم‌ترين منابع فقهى قدماء تألیف ابوالصلاح تقى، يا تقى‌الدين بن نجم، يا [[ابوالصلاح حلبی، تقی بن نجم|نجم‌الدين بن عبيداللّه بن عبداللّه بن محمد حلبى]] (م 447 ق). | |||
==منزلت آن== | ==منزلت آن== | ||
| خط ۴۷: | خط ۳۳: | ||
كتاب الكافى از مهم‌ترين منابع فقهى قدماء است كه از زمان نگارش آن در بين بزرگان قوم و فقهاى عظام مورد توجه و اعتماد واقع شده است. | كتاب الكافى از مهم‌ترين منابع فقهى قدماء است كه از زمان نگارش آن در بين بزرگان قوم و فقهاى عظام مورد توجه و اعتماد واقع شده است. | ||
ابوالصلاح حلبى كه از شاگردان [[علم‌الهدی، علی بن حسین| | ابوالصلاح حلبى كه از شاگردان [[علم‌الهدی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] (قده) و جانشين وى در شهر حلب بوده است در اين كتاب با طرح نظريات محققانۀ خود يكى از آثار مورد اعتماد در فقه شيعه را تأليف نموده كه در كتاب‌هاى مفصل فقهى مورد استناد و استفاده واقع شده است. | ||
اين كتاب از سه قسمت مباحث اعتقادى (تكاليف عقلى)، مباحث فقهى (تكاليف سمعى) و مباحث مرتبط با مسائل اعتقادى (مستحق بالتكليف) تشكيل شده است. بنابر اين در واقع از دو قسمت كلامى اعتقادى و يك قسمت فقهى تشكيل شده است. | اين كتاب از سه قسمت مباحث اعتقادى (تكاليف عقلى)، مباحث فقهى (تكاليف سمعى) و مباحث مرتبط با مسائل اعتقادى (مستحق بالتكليف) تشكيل شده است. بنابر اين در واقع از دو قسمت كلامى اعتقادى و يك قسمت فقهى تشكيل شده است. | ||
| خط ۶۰: | خط ۴۶: | ||
اگر چه از تاريخ دقيق تأليف اين كتاب اطلاع دقيقى در دست نيست اما اين كتاب پس از كتاب‌هاى «تقريب المعارف في الكلام» و «العمدة في الفروع» و همين طور كتاب «الكافية المسائل الكافيه» تأليف شده است و مصنف در اين كتاب به آنها ارجاع داده است. (صفحات 466، 479، 510 كتاب الكافى). | اگر چه از تاريخ دقيق تأليف اين كتاب اطلاع دقيقى در دست نيست اما اين كتاب پس از كتاب‌هاى «تقريب المعارف في الكلام» و «العمدة في الفروع» و همين طور كتاب «الكافية المسائل الكافيه» تأليف شده است و مصنف در اين كتاب به آنها ارجاع داده است. (صفحات 466، 479، 510 كتاب الكافى). | ||
كتاب موجود در سال 1403ق بوسيلۀ كتابخانۀ عمومى امام | كتاب موجود در سال 1403ق بوسيلۀ كتابخانۀ عمومى امام اميرالمؤمنين عليه‌السلام در اصفهان چاپ شده است و محقق و مصحح آن [[استادی، رضا|رضا استادى]] مى‌باشد. | ||
==تذكر== | ==تذكر== | ||
منظور از الحلبيان در عبارات اصحاب، شيخ ابوالصلاح تقى بن نجم حلبى و | منظور از الحلبيان در عبارات اصحاب، شيخ ابوالصلاح تقى بن نجم حلبى و سيد ابوالمكارم حمزة بن زهرة صاحب الغنية است. ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 216/6). | ||
منظور از الشاميون در عبارات اصحاب 4 نفر هستند: | منظور از الشاميون در عبارات اصحاب 4 نفر هستند: | ||
#ابوالصلاح تقى بن نجم‌الدين حلبى. | #ابوالصلاح تقى بن نجم‌الدين حلبى. | ||
# | #سيد ابوالمكارم بن زهرة حلبى. | ||
#قاضى [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن براج]]. | #قاضى [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن براج]]. | ||
#سديد‌الدين محمود حمصى. | #سديد‌الدين محمود حمصى. | ||
اين 4 نفر يك | اين 4 نفر يك سبک علمى را در مباحث فقهى داشته‌اند. ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 328/7). | ||
==نسخه‌ها== | ==نسخه‌ها== | ||
در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به سه نسخه كه در مخزن كتاب‌هاى محمد على خوانسارى، | در [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]] به سه نسخه كه در مخزن كتاب‌هاى محمد على خوانسارى، سيد حاج آقا نوۀ حجت‌الاسلام اصفهانى، محمدحسین قمشه‌اى در اصفهان و شيخ مشكور اشاره دارد. ([[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]247/17). | ||
نسخه‌هاى ديگرى نيز در صفحات 76 و 77 كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه ذكر شده است كه خواننده مى‌تواند به آنان مراجعه نمايد. | نسخه‌هاى ديگرى نيز در صفحات 76 و 77 كتاب مقدمه‌اى بر فقه شيعه ذكر شده است كه خواننده مى‌تواند به آنان مراجعه نمايد. | ||
| خط ۸۷: | خط ۷۳: | ||
1 و 2 - نسخۀ‌هاى كتابخانۀ رضويه كه تاريخ نگارش يكى از آنان قرن 13 هجرى و ديگرى 1249ق مى‌باشد. | 1 و 2 - نسخۀ‌هاى كتابخانۀ رضويه كه تاريخ نگارش يكى از آنان قرن 13 هجرى و ديگرى 1249ق مى‌باشد. | ||
3 - نسخۀ كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى كه نگارش آن در سال 1199 | 3 - نسخۀ كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى كه نگارش آن در سال 1199 پایان يافته و قديمى‌ترين نسخۀ مورد استفاده است. | ||
4 و 5 - دو نسخۀ ديگر از كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى كه تاريخ نوشتن يكى 1244ق و ديگرى 1230ق مى‌باشد. | 4 و 5 - دو نسخۀ ديگر از كتابخانۀ مجلس شوراى اسلامى كه تاريخ نوشتن يكى 1244ق و ديگرى 1230ق مى‌باشد. | ||
6 - نسخۀ كتابخانۀ ملك در تهران كه در سال 1259 نوشتن آن | 6 - نسخۀ كتابخانۀ ملك در تهران كه در سال 1259 نوشتن آن پایان يافته است. | ||
7 - نسخۀ كتابخانۀ عمومى الهيات در تهران كه در سال 1203ق نوشته شده است. | 7 - نسخۀ كتابخانۀ عمومى الهيات در تهران كه در سال 1203ق نوشته شده است. | ||
| خط ۹۹: | خط ۸۵: | ||
9 - نسخۀ كتابخانۀ آیت‌الله نجفى مرعشى در قم كه در قرن 13 نوشته شده است. | 9 - نسخۀ كتابخانۀ آیت‌الله نجفى مرعشى در قم كه در قرن 13 نوشته شده است. | ||
10 - نسخۀ كتابخانۀ | 10 - نسخۀ كتابخانۀ آیت‌الله صفائى خوانسارى در قم كه در قرن 13 نوشته شده است. | ||
11 - نسخۀ كتابخانۀ حجت‌الاسلام | 11 - نسخۀ كتابخانۀ حجت‌الاسلام سيد محمد على روضاتى در اصفهان كه در سال 1239 به پایان رسيده است. | ||
==تقسيم‌بندى مطالب== | ==تقسيم‌بندى مطالب== | ||
| خط ۱۶۴: | خط ۱۵۰: | ||
در مباحث خمس، انفال، صوم (روزه‌خوارى علنى)، اجراى حد، قضاء، صلاة جماعت، صلاة عيدين، صلاة جنائز، جهاد ابتدايى، سلطان اسلام كه منصوب از طرف خداست به عنوان مجرى معرفى شده و سپس كسى كه از طرف او نصب مى‌شود يعنى ائمۀ اطهار و در آخر نيز فقيه مأمون، مأمور اجراى آنان مى‌باشد. (صفحات 173، 183، 151، 153، 156، 246 تا 262). | در مباحث خمس، انفال، صوم (روزه‌خوارى علنى)، اجراى حد، قضاء، صلاة جماعت، صلاة عيدين، صلاة جنائز، جهاد ابتدايى، سلطان اسلام كه منصوب از طرف خداست به عنوان مجرى معرفى شده و سپس كسى كه از طرف او نصب مى‌شود يعنى ائمۀ اطهار و در آخر نيز فقيه مأمون، مأمور اجراى آنان مى‌باشد. (صفحات 173، 183، 151، 153، 156، 246 تا 262). | ||
در بحث نماز جمعه، مؤلف بر خلاف استادش [[ | در بحث نماز جمعه، مؤلف بر خلاف استادش [[سلار دیلمی، حمزة بن عبدالعزیز|سلار بن عبدالعزيز]] (م 448 ق) قائل به حرمت نماز جمعه در زمان غيبت نيست بلكه قائل به جواز و استحباب آن در زمان غيبت است. (صفحۀ 169 و 171 كتاب [[المراسم في الفقه الإمامي|المراسم]] و صفحۀ 143 الكافى). | ||
در مباحث مربوط به امر به معروف و نهى از منكر در باب اكراه و احكام آن، مؤلف مباحث بسيار دقيق عقلى و فقهى را مطرح مى‌نمايد نظير اين كه وجوب احتراز و دورى از ضرر اقتضاء مى‌كند كه بخاطر دورى از ضرر اعظم (عقاب به دليل حضور در امر قبيح) واجب است در معرض ضرر كوچك‌تر (مشكلات ناشى از امر به معروف و نهى از منكر) واقع شويم، يا اين كه همان طور كه دورى از ضرر واجب است واقع شده در ضرر و تحمل آن به خاطر جلب منفعت بيشتر نيز واجب است. (صفحۀ 273 الكافى). | در مباحث مربوط به امر به معروف و نهى از منكر در باب اكراه و احكام آن، مؤلف مباحث بسيار دقيق عقلى و فقهى را مطرح مى‌نمايد نظير اين كه وجوب احتراز و دورى از ضرر اقتضاء مى‌كند كه بخاطر دورى از ضرر اعظم (عقاب به دليل حضور در امر قبيح) واجب است در معرض ضرر كوچك‌تر (مشكلات ناشى از امر به معروف و نهى از منكر) واقع شويم، يا اين كه همان طور كه دورى از ضرر واجب است واقع شده در ضرر و تحمل آن به خاطر جلب منفعت بيشتر نيز واجب است. (صفحۀ 273 الكافى). | ||
| خط ۱۷۹: | خط ۱۶۵: | ||
همان طور كه گذشت از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب، ديد حكومتى و توجه مؤلف به حضور فقيه عادل و مأمون در عرصۀ مسائل اجتماعى و اجراى حدود الهى است. اين ديدگاه در جاى جاى كتاب مشهود است. | همان طور كه گذشت از مهم‌ترين ويژگى‌هاى كتاب، ديد حكومتى و توجه مؤلف به حضور فقيه عادل و مأمون در عرصۀ مسائل اجتماعى و اجراى حدود الهى است. اين ديدگاه در جاى جاى كتاب مشهود است. | ||
شايد | شايد اولین كتابى كه به صراحت در مورد ولايت فقيه به عنوان نائب امام زمان عليه‌السلام نظر داده شده باشد اين كتاب است. | ||
مؤلف در بحث قضاء پس از بيان ولايت او اين گونه مى‌نويسد: فهو نائب عن ولى الاضرع في الحكم....و در چند سطر بعد: فهو في الحقيقة مأهول لذلك بإذن ولاة الأمر، و إخوانه | مؤلف در بحث قضاء پس از بيان ولايت او اين گونه مى‌نويسد: فهو نائب عن ولى الاضرع في الحكم....و در چند سطر بعد: فهو في الحقيقة مأهول لذلك بإذن ولاة الأمر، و إخوانه في الدين مأمورون بالتحاكم و حمل حقوق الأموال إليه و التمكين من أنفسهم لحد أو تأديب تعين عليهم. | ||
سپس در ادامه مى‌نويسد: اگر كسى حكم ولى فقيه را نپذيرد فعن دين اللّه رغب و لحكمه سبحانه رد و | سپس در ادامه مى‌نويسد: اگر كسى حكم ولى فقيه را نپذيرد فعن دين اللّه رغب و لحكمه سبحانه رد و لرسول‌اللّه(ص) خالف و لحكم الجاهلية ابتغى و إلى الطاغوت تحاكم. (صفحات 423 و 424). | ||
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، آوردن مباحث اعتقادى و كلامى در ابتدا و انتهاى كتاب و بررسى مباحث فقهى در اواسط كتاب مى‌باشد تا جائى كه مؤلف در آخر كتاب اين گونه مى‌نويسد: و إذا وضح برهان ما قدمناه من مسائل التوحيد و العدل... | از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، آوردن مباحث اعتقادى و كلامى در ابتدا و انتهاى كتاب و بررسى مباحث فقهى در اواسط كتاب مى‌باشد تا جائى كه مؤلف در آخر كتاب اين گونه مى‌نويسد: و إذا وضح برهان ما قدمناه من مسائل التوحيد و العدل... | ||
| خط ۱۹۹: | خط ۱۸۵: | ||
#[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]: أقول و قد رأيت كتابه (الكافي) في الفقه على ترتيب أبوابه و هو كتاب حسن معروف بين أصحابنا معول عليه عندهم من عشرين ألف بيتا. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] 113/2). | #[[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]: أقول و قد رأيت كتابه (الكافي) في الفقه على ترتيب أبوابه و هو كتاب حسن معروف بين أصحابنا معول عليه عندهم من عشرين ألف بيتا. ([[روضات الجنات في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] في أحوال العلماء و السادات|روضات الجنات]] 113/2). | ||
#[[ | #[[ابن ادریس، محمد بن احمد| ابن ادريس]] در مسأله‌اى از مسائل مزارعه: و ما اخترناه مذهب السيد المرتضى(ره) و خيرته في الناصريات المسألة المأتين و مذهب أبيالصلاح الحلبي في كتابه الكافي و هو كتاب حسن فيه تحقيق مواضع. (السرائر 266). | ||
#تسترى در المقابيس: له كتب أشار إليها شيخه الشيخ في الرجال و ذكرها غيره، منها الكافي في أصول‌الدين و فروعه و هو مأخذ مذاهبه. (المقابيس صفحۀ 8). | #تسترى در المقابيس: له كتب أشار إليها شيخه الشيخ في الرجال و ذكرها غيره، منها الكافي في أصول‌الدين و فروعه و هو مأخذ مذاهبه. (المقابيس صفحۀ 8). | ||
#[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] در [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]: صاحب كتاب الكافي في الفقه المنقول فتاواه في الكتب المبسوطة. ([[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]] 480/3). | #[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] در [[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]]: صاحب كتاب الكافي في الفقه المنقول فتاواه في الكتب المبسوطة. ([[مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل|مستدرك الوسائل]] 480/3). | ||
#[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: الكافي في أصول‌الدين و فروعه مبوّب على حسب أبواب الفقه و هو مأخذ مذاهبه عند الفقهاء. ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 635/3). | #[[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: الكافي في أصول‌الدين و فروعه مبوّب على حسب أبواب الفقه و هو مأخذ مذاهبه عند الفقهاء. ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 635/3). | ||
#كتاب خلاصة به نقل از [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: تقي بن نجم الحلبي ثقة عين له تصانيف حسنة ذكرناها في الكتاب الكبير. (خلاصة الأقوال | #كتاب خلاصة به نقل از [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: تقي بن نجم الحلبي ثقة عين له تصانيف حسنة ذكرناها في الكتاب الكبير. (خلاصة الأقوال ص28، [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 635/3). | ||
#ابن | #ابن أبيالروح به نقل از [[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]]: له مصنفات في الأصول و الفروع... ثم قال و كتبه مشهورة بين أئمة القوم. ([[أعيان الشيعة (12 جلدی)|أعيان الشيعة]] 635/3 به نقل از أعلام النبلاء بتاريخ حلب الشهباء ج 77/4). | ||
#قاموس الرجال: أقول و يتبعه في كاتبة | #قاموس الرجال: أقول و يتبعه في كاتبة غالباً أبو المجد الحلبي في كتابه إشارة السبق و ابن زهرة الحلبي في كتابه الغنية إلى أن كتاب كافي هذا مشتمل على الأصولین و الفقه و اقتصرا في كتابیهما على الفقه و أصوله. (قاموس الرجال 254/2). | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
- [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]247/17 | - [[الذريعة إلی تصانيف الشيعة|الذريعة]]247/17 | ||
| خط ۲۳۰: | خط ۲۱۴: | ||
- معجم مؤلفي الشيعة 141 | - معجم مؤلفي الشيعة 141 | ||
==وابسته‌ها== | |||
{{وابسته‌ها}} | |||
[[الكافي في الفقه (بوستان کتاب)]] | |||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||