ابن اثیر، نصرالله بن محمد: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ابن اثير، ضياء‌ الدين، ابوالفتح نصر الله بن ابى‌الكرم محمد شيبانى جَزَرى''' (558-637ق / 1163-1239م)، منسوب به جزيره ابن عمر است.

پدرش را كه از طايفه بزرگ بنى شيبان بود، به سبب برخوردارى از اعتبار اجتماعى، اَثير، لقب داده بودند و به همين سبب، ضياء‌ الدين و دو برادر بزرگ‌ترش مجد‌ الدين و عز‌الدين على بن محمد به «بنو الاثير» شهرت يافتند. اثير از جانب اتابكان موصل سمت فرماندارى جزيره ابن عمر را داشت و سخت مورد اعتماد آنان و درعين‌حال، مورد احترام فراوان مردم جزيره بود.

ضياء‌ الدين، دوران كودكى و نوجوانى را در زادگاه خود بسربرد و چون پدرش علاوه بر مقام و نفوذ اجتماعى، داراى اراضى زراعى فراوان نيز بود و فعاليت‌هاى بازرگانى هم داشت، در ناز و نعمت زيست و از كودكى به امر و نهى و داشتن خدم و حشم خوى گرفت. 21 ساله بود كه با پدر و برادرانش به موصل رفت و در آنجا اقامت گزيد.

ضياء‌ الدين در موصل كه در آن روزگار، مركز علم و ادب و جايگاه تلاقى فرهنگ‌ها و افكار گوناگون شرقى و غربى بود و مدارس پرآوازه داشت، به تحصيل علم اشتغال ورزيد و پس از مدتى كه - ظاهراً در حدود 10 سال - در صرف، نحو، لغت و فنون بلاغت مهارت يافت و از محضر استادان بزرگ آن زمان بهره‌مند شد. پيشرفت وى در اين دوره، آن‌چنان سريع و چشمگير بود كه برخى آن را بالغ بر 20 سال انگاشته‌اند، اما ضياء‌ الدين قاعدتاً بايد مراحل حفظ قرآن كريم و احاديث نبوى و اشعار قديم و جديد عربى و فراگيرى مقدمات علوم را در همان زادگاهش گذرانيده و به همت پدر، همانند دو برادر ديگر، در سنين نوجوانى به كمالات علمى و ادبى آراسته شده باشد.

در 595ق / 1199م كه افضل بر قاهره چيره شد، مكاتباتى از جانب اميران شام با او انجام داد، سپس در 596ق، به خدمت او شتافت. در همان سال باز ملك افضل از قاهره گريخت و ضياء‌ الدين نيز مخفيانه از آنجا خارج شد. اين دو يار وفادار بار ديگر در سُمَيْساط گرد هم آمدند. ضياء‌ الدين در «المثل»، جابه‌جا به اين دوره از زندگى‌اش كه تا 607ق / 1210م ادامه داشت، اشاره كرده است.

ويژگى ضياء‌ الدين علاوه بر وسعت اطلاع و آشنايى با بيشتر علوم و فنون عصر، حتى پزشكى و شايد هم زبان‌هاى بيگانه كه توضيح فنى و عالمانه وى درباره شاهنامه فردوسى، نمونه بارز آن است، در اين است كه وى با استقصا و مطالعه و بررسى و گزينش ماهرانه كتب معانى و بيان، به تأليف آثار متعدد در فنون بلاغت پرداخته و مهم‌تر آنكه در پى آن برآمده است كه فن نگارش را از انحصار صنفى به درآورد و به ميدان علم و هنر منتقل نمايد و روش آموزش بلاغت و شيوه‌هاى كاربردى آن و چگونگى تكوين ملكه بلاغت را براى همگان تشريح كند. وى هر بار كه از خود و شيوه كار خويش سخن به ميان مى‌آورد، ارائه شيوه‌هاى تجربى را منظور دارد، اما در زمينه شعر نتوانسته است همانند قاضى فاضل، توفيقى به دست بياور.

#منتخبى از حماسه ابوتمام، مشتمل بر 500 بيت از اشعار وى كه به نظر ضياء‌ الدين، فروتر از ديگر اشعار ابوتمام آمده است.