پرش به محتوا

پاتانجلی: تفاوت میان نسخه‌ها

۵۳۲ بایت اضافه‌شده ،  ‏۲۱ ژانویهٔ ۲۰۱۸
لینک درون متنی
(صفحه‌ای تازه حاوی «<div class='wikiInfo'> بندانگشتی|پاتانجلی {| class="wikitable aboutBookTable" style="text-...» ایجاد کرد)
 
(لینک درون متنی)
خط ۱: خط ۱:
<div class='wikiInfo'>
<div class="wikiInfo">
[[پرونده:NUR17170J1.jpg|بندانگشتی|پاتانجلی]]
[[پرونده:NUR17170J1.jpg|بندانگشتی|پاتانجلی]]
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
{| class="wikitable aboutBookTable" style="text-align:Right"
|+ |
|+  
|-
|-
! نام کتاب!! data-type='bookName'|پاتانجلی
! نام کتاب!! data-type="bookName" |پاتانجلی
|-
|-
|نام های دیگر کتاب  
|نام های دیگر کتاب  
|data-type='otherBookNames'|
| data-type="otherBookNames" |
|-
|-
|پدیدآورندگان  
|پدیدآورندگان  
|data-type='authors'|[[ابو ريحان بيروني، محمد بن احمد]] (نويسنده)
| data-type="authors" |[[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد]](نويسنده)
   
   
[[صدوقي سها، منوچهر]] (مصحح)
[[صدوقی‌سها، منوچهر]](مصحح)


[[ريتر، هلموت]] (مصحح)
[[ريتر، هلموت]] (مصحح)
خط ۱۸: خط ۱۸:
|-
|-
|زبان  
|زبان  
|data-type='language'| فارسي عربي
| data-type="language" | فارسي عربي
|-
|-
|کد کنگره  
|کد کنگره  
|data-type='congeressCode' style='direction:ltr'|‏‎‏B‎‏ ‎‏131‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏پ‎‏2  
| data-type="congeressCode" style="direction:ltr" |‏‎‏B‎‏ ‎‏131‎‏ ‎‏/‎‏الف‎‏2‎‏پ‎‏2  
|-
|-
|موضوع  
|موضوع  
|data-type='subject'|عرفان هندي - متون قديمي تا قرن 14  
| data-type="subject" |عرفان هندي - متون قديمي تا قرن 14  


فلسفه هندي - متون قديمي تا قرن 14  
فلسفه هندي - متون قديمي تا قرن 14  
خط ۳۱: خط ۳۱:
|-
|-
|ناشر  
|ناشر  
|data-type='publisher'|پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگى‏  
| data-type="publisher" |پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگى‏  
|-
|-
|مکان نشر  
|مکان نشر  
|data-type='publishPlace'| ايران - تهران
| data-type="publishPlace" | ايران - تهران
|-
|-
||سال نشر  
||سال نشر  
|ata-type='publishYear'|مجلد1: 1379ش ,  
| ata-type="publishYear" |مجلد1: 1379ش ,  
|-class='articleCode'
|- class="articleCode"


|کد اتوماسیون  
|کد اتوماسیون  
|data-type='automationCode'|AUTOMATIONCODE17170AUTOMATIONCODE
| data-type="automationCode" |AUTOMATIONCODE17170AUTOMATIONCODE
|}
|}
</div>
</div>
'''پاتانجلی'''یا '''باتنجل الهندي في ا لخلاص من الارتباك'''، که به دست ابوریحان بیرونی به عربی برگردانده شده است، اثری است با موضوع فلسفه و عرفان و به‎ویژه درباره عرفان پاتنجلی هندی. دکتر منوچهر صدوقی سها این اثر را تصحیح کرده است.
'''پاتانجلی'''یا '''باتنجل الهندي في ا لخلاص من الارتباك'''، که به دست [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]] به عربی برگردانده شده است، اثری است با موضوع فلسفه و عرفان و به‎ویژه درباره عرفان پاتنجلی هندی. دکتر [[صدوقی‌سها، منوچهر|منوچهر صدوقی سها]] این اثر را تصحیح کرده است.


عنوان رساله به‎صورت «باتنجل الهندي في الخلاص من الأمثال» هم ضبط شده که به دلیل بی معنی بودن کلمه امثال، به استدراک از فهرست آثار استاد رئیس که ریخته خامه شخص شخیص آن بزرگ است (چاپ آقای دکتر محقق) به کلمه «الارتباك» تصحیح شده و مصحح نیز این مورد را برگزیده است<ref>ر.ک: مقدمه فارسی کتاب، صفحه شانزده</ref>.
عنوان رساله به‎صورت «باتنجل الهندي في الخلاص من الأمثال» هم ضبط شده که به دلیل بی معنی بودن کلمه امثال، به استدراک از فهرست آثار استاد رئیس که ریخته خامه شخص شخیص آن بزرگ است (چاپ آقای دکتر محقق) به کلمه «الارتباك» تصحیح شده و مصحح نیز این مورد را برگزیده است<ref>ر.ک: مقدمه فارسی کتاب، صفحه شانزده</ref>.


==ساختار==
==ساختار==
کتاب دارای دو مقدمه (مقدمه به زبان فارسی به قلم منوچهر صدوقی سها و مقدمه خود ابوریحان به زبان عربی) و محتوای مطالب در چهار قطعه اصلی است‎.
کتاب دارای دو مقدمه (مقدمه به زبان فارسی به قلم [[صدوقی‌سها، منوچهر|منوچهر صدوقی سها]] و مقدمه خود [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان]] به زبان عربی) و محتوای مطالب در چهار قطعه اصلی است‎.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
از آنجا که مقدمه مصحح کتاب، منوچهر صدوقی سها، مشتمل بر مطالب فراوان و متنوعی پیرامون تصحیح و رمزگذاری و سایر امور مربوط به کتاب است، بخش‎هایی از آن در اینجا گزارش می‎شود:
از آنجا که مقدمه مصحح کتاب، [[صدوقی‌سها، منوچهر|منوچهر صدوقی سها]]، مشتمل بر مطالب فراوان و متنوعی پیرامون تصحیح و رمزگذاری و سایر امور مربوط به کتاب است، بخش‎هایی از آن در اینجا گزارش می‎شود:
الف)- مبنای محقق، کاری بوده است که ریتر روی این نسخه ا نجام داده، ولی وی مواردی را در تصحیح مجدد به آن افزوده است. از جمله این کارها موارد ذیل است:
الف)- مبنای محقق، کاری بوده است که ریتر روی این نسخه ا نجام داده، ولی وی مواردی را در تصحیح مجدد به آن افزوده است. از جمله این کارها موارد ذیل است:
# توضیحات چاپ ریتر در ذیل صفحات آمده و توضیحات محقق ذیل پاراگراف‎ها؛
# توضیحات چاپ ریتر در ذیل صفحات آمده و توضیحات محقق ذیل پاراگراف‎ها؛
خط ۷۴: خط ۷۴:
# پاتانجلی از منابع علمی حکمای هندی بوده؛
# پاتانجلی از منابع علمی حکمای هندی بوده؛
# اثری موزون بوده و فهمش به‎خاطر در بر داشتن مسائل تخصصی بر عموم مردم مشکل بوده است؛
# اثری موزون بوده و فهمش به‎خاطر در بر داشتن مسائل تخصصی بر عموم مردم مشکل بوده است؛
# این اثر، به‎طور کامل بر ابوریحان بیرونی خوانده شده، به‎نحوی که وی بر آن تسلط یافته است؛
# این اثر، به‎طور کامل بر [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]] خوانده شده، به‎نحوی که وی بر آن تسلط یافته است؛
# ابوریحان پس از احاطه و فهم کتاب، آن را به عربی ترجمه کرده که دوستداران آن که زبان سانسکریت نمی‎دانند بتوانند از آن بهره ببرند؛
# [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان]] پس از احاطه و فهم کتاب، آن را به عربی ترجمه کرده که دوستداران آن که زبان سانسکریت نمی‎دانند بتوانند از آن بهره ببرند؛
# بیرونی، مسائل فنی و ادبی را مطرح نکرده و از این جهت کتاب را خلاصه هم کرده است؛
# بیرونی، مسائل فنی و ادبی را مطرح نکرده و از این جهت کتاب را خلاصه هم کرده است؛
# وی به‎خاطر تبیین بهتر مطالب، نکاتی را به آن افزوده و یا محتوا را به‎صورت پرسش و پاسخ مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحات هشت و نه</ref>.
# وی به‎خاطر تبیین بهتر مطالب، نکاتی را به آن افزوده و یا محتوا را به‎صورت پرسش و پاسخ مطرح کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحات هشت و نه</ref>.


و)- پاتانجلی و فی‎الحقیقه، تصوّف هندی در تصوّف ما بلاشک مؤثّر افتاده است؛ چنان‎که استاد رئیس می‎فرماید: «و إلی طريق پاتانجل ذهبت الصّوفية في الاشتغال بالحق و قالوا... و يوجد في كلامهم ما يدلّ علی القول بالاتحاد» و از میانه فضلای معاصرین ما نیز مرحوم سعید نفیسی آورده است به کتاب سرچشمه تصوّف در ایران که: فلسفه وحدت وجود در تصوّف ایران و هند، مأخوذ از فلسفه هندی «پتنجالی: Patanjali است‎<ref> ر.ک: همان، صفحه هجده</ref>.
و)- پاتانجلی و فی‎الحقیقه، تصوّف هندی در تصوّف ما بلاشک مؤثّر افتاده است؛ چنان‎که استاد رئیس می‎فرماید: «و إلی طريق پاتانجل ذهبت الصّوفية في الاشتغال بالحق و قالوا... و يوجد في كلامهم ما يدلّ علی القول بالاتحاد» و از میانه فضلای معاصرین ما نیز مرحوم [[نفیسی، سعید|سعید نفیسی]] آورده است به کتاب سرچشمه تصوّف در ایران که: فلسفه وحدت وجود در تصوّف ایران و هند، مأخوذ از فلسفه هندی «پتنجالی: Patanjali است‎<ref>ر.ک: همان، صفحه هجده</ref>.


ز)- مصحح، از کسانی که نامشان را ذکر کرده (حجت‎الاسلام مهدوی، استاد جعفری، دکتر اذکائی، دکتر سید محمدرضا جلالی نائینی و...) و مسئولین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که یاری‎‎گرانش در نشر بوده‎اند و سید جلیل شاهری لنگرودی، مصحح و فاطمه آقاجانی، حروف‎نگار کتاب، تشکر کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‎وهفت</ref>.
ز)- مصحح، از کسانی که نامشان را ذکر کرده (حجت‎الاسلام مهدوی، استاد جعفری، دکتر [[اذکایی، پرویز|اذکائی]]، دکتر [[جلالی نایینی، محمد رضا|سید محمدرضا جلالی نائینی]] و...) و مسئولین پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی که یاری‎‎گرانش در نشر بوده‎اند و سید جلیل شاهری لنگرودی، مصحح و فاطمه آقاجانی، حروف‎نگار کتاب، تشکر کرده است<ref>ر.ک: همان، صفحه بیست‎وهفت</ref>.


ابوریحان بیرونی درباره کتاب چنین می‎گوید: همت‎های مردم در دنیا مختلف است و سعی من بلکه وجود من وقف بر فایده‎رسانی به دیگران نهاده است. لذت استفاده، از من گذشته است و این امر را از بزرگ‎ترین سعادت‎ها می‎دانم. هرکه واقف بر حال باشد، مرا بر زحماتی که برای ترجمه این اثر از هندی به عربی کشیده‎ام سرزنش نمی‎کند و کسی که برخلاف آن باشد، نسبت‎هایی مانند جهالت و شقاوت به من می‎دهد و البته هرکسی، آنچه را داراست که نیت می‎کند. در میان نقل کتاب‎های حساب و نجوم هندی، به کتابی برخورد کردم که خواص آنان در حکمت و روش زاهدانشان در عبادت را نشان می‎داد و چون از محتوای آن آگاه شدم، سعی کردم مطالعه آن را با راغبین در این امر به اشتراک بگذارم؛ زیرا بخل در دانش از بدترین ظلم‎ها و گناهان است و هیچ سیاهی بر سفیدی نمی‎آید (نوشتن)، مگر اینکه فایده‎ای دارد که شناخت آن، جلب خیر یا دفع شر می‎کند. گفتارهای این قوم، خالی از تناسخ و حلول و اتحاد و تولد (نه بر حکم ولادت) نیست؛ ازاین‎رو هنگامی که سخنانشان را شنیدم، از آن، ترکیبی از عقاید قدمای یونانیان و مسیحیان و صوفیه را برداشت کردم. به‎هرحال تمامی اینان معتقدند که نفس انسانی که در عالم، به علایقش وابستگی دارد، به بقا نمی‎رسد، مگر اینکه نهایت سعی و اجتهاد را در این راه به‎کار بگیرد. حال اگر از این حد نهایی، اندکی هم کوتاه بیاید، محکوم به بقای در عالم است و در آنجا در میان موجودات مردد میان خیر و شر است تا زمانی که تهذیب و تصفیه و خالص شود. کتاب‎های اینان به‎صورت منظوم نوشته شده...<ref>ر.ک: مقدمه عربی، ص2-3</ref>.
[[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]] درباره کتاب چنین می‎گوید: همت‎های مردم در دنیا مختلف است و سعی من بلکه وجود من وقف بر فایده‎رسانی به دیگران نهاده است. لذت استفاده، از من گذشته است و این امر را از بزرگ‎ترین سعادت‎ها می‎دانم. هرکه واقف بر حال باشد، مرا بر زحماتی که برای ترجمه این اثر از هندی به عربی کشیده‎ام سرزنش نمی‎کند و کسی که برخلاف آن باشد، نسبت‎هایی مانند جهالت و شقاوت به من می‎دهد و البته هرکسی، آنچه را داراست که نیت می‎کند. در میان نقل کتاب‎های حساب و نجوم هندی، به کتابی برخورد کردم که خواص آنان در حکمت و روش زاهدانشان در عبادت را نشان می‎داد و چون از محتوای آن آگاه شدم، سعی کردم مطالعه آن را با راغبین در این امر به اشتراک بگذارم؛ زیرا بخل در دانش از بدترین ظلم‎ها و گناهان است و هیچ سیاهی بر سفیدی نمی‎آید (نوشتن)، مگر اینکه فایده‎ای دارد که شناخت آن، جلب خیر یا دفع شر می‎کند. گفتارهای این قوم، خالی از تناسخ و حلول و اتحاد و تولد (نه بر حکم ولادت) نیست؛ ازاین‎رو هنگامی که سخنانشان را شنیدم، از آن، ترکیبی از عقاید قدمای یونانیان و مسیحیان و صوفیه را برداشت کردم. به‎هرحال تمامی اینان معتقدند که نفس انسانی که در عالم، به علایقش وابستگی دارد، به بقا نمی‎رسد، مگر اینکه نهایت سعی و اجتهاد را در این راه به‎کار بگیرد. حال اگر از این حد نهایی، اندکی هم کوتاه بیاید، محکوم به بقای در عالم است و در آنجا در میان موجودات مردد میان خیر و شر است تا زمانی که تهذیب و تصفیه و خالص شود. کتاب‎های اینان به‎صورت منظوم نوشته شده...<ref>ر.ک: مقدمه عربی، ص2-3</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
خط ۸۹: خط ۸۹:


==پانویس==
==پانویس==
<references/>
<references />


==منابع مقاله==
==منابع مقاله==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش