۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره'
جز (جایگزینی متن - 'طبيعي' به 'طبیعی') |
جز (جایگزینی متن - 'در باره' به 'درباره') |
||
| خط ۱۵۴: | خط ۱۵۴: | ||
#«مقالات فلسفى» كه غير از مقالات «اصالت روح»، «قرآن و مسئله حيات»، «توحيد و تكامل» و «پرسشهاى فلسفى ابوريحان از بوعلى»، بقيه پس از شهادت استاد منتشر شده و مقاله «اصل تضاد در فلسفه اسلامى» تركيبى است از چند سخنرانى و يك مقاله استاد در اين زمينه. ساير مقالات، نوشتههايى نسبتا مدوّن از استاد مىباشد كه پس از شهادت ايشان از ميان يادداشتهايشان انتخاب شده است. البته همه مقالات اين بخش، فلسفى محض نيست؛ برخى از آنها جنبههاى ديگر نيز دارد. | #«مقالات فلسفى» كه غير از مقالات «اصالت روح»، «قرآن و مسئله حيات»، «توحيد و تكامل» و «پرسشهاى فلسفى ابوريحان از بوعلى»، بقيه پس از شهادت استاد منتشر شده و مقاله «اصل تضاد در فلسفه اسلامى» تركيبى است از چند سخنرانى و يك مقاله استاد در اين زمينه. ساير مقالات، نوشتههايى نسبتا مدوّن از استاد مىباشد كه پس از شهادت ايشان از ميان يادداشتهايشان انتخاب شده است. البته همه مقالات اين بخش، فلسفى محض نيست؛ برخى از آنها جنبههاى ديگر نيز دارد. | ||
#«مسئله شناخت»: مجموعه ده سخنرانى استاد | #«مسئله شناخت»: مجموعه ده سخنرانى استاد درباره «مسئله شناخت» است كه در سال 1356ش، ايراد شده و پس از شهادت استاد، تنظيم و منتشر شده است. انتخاب موضوع «شناخت» توسط استاد بىجهت نبوده است؛ در آن زمان، تبليغات ماركسيستى باعث شده بود كه عدهاى از جوانان مسلمان، گرايشات ماركسيستى پيدا كنند و برخى يك مكتب التقاطى پديد آورده بودند كه باطن آن ماركسيسم و ظاهر آن اسلام بود و مسئله شناخت، از اولين مسائلى بود كه به آن مىپرداختند. از قضا اين سخنرانىهاى استاد تأثير زيادى بر آن جوّ مسموم داشته و تا حد زيادى تبليغات مذكور را خنثى نمود. | ||
#«نقدى بر ماركسيسم» كه فراهمآمده از حدود چهل و پنج جلسه بحث | #«نقدى بر ماركسيسم» كه فراهمآمده از حدود چهل و پنج جلسه بحث درباره فلسفه ماركسيسم مىباشد، در سالهاى 1355 و 1356ش، در شهر قم و در يك جمع خصوصى از طلاب ايراد شده است. اين بحثها، شامل دو قسمت است: | ||
الف) سيرى در فلسفه ماركسيسم كه بر اساس كتاب «ماركس و ماركسيسم»(نوشته آندره پىيتر)، انجام شده است. در اين قسمت، تنها آشنا شدن با ديدگاههاى فلسفه ماركسيسم مورد توجه قرار گرفته است؛ با اين حال، گاهى نيز به نقد و بررسى اجمالى نظريات ماركسيسم پرداخته شده است. در اين قسمت، سير بحث، مطابق فصلبندى كتاب «ماركس و ماركسيسم» پيش رفته است و البته همه بخشهاى فصول كتاب مذكور مورد بررسى قرار نگرفته، بلكه بخشهايى انتخاب شده است. | الف) سيرى در فلسفه ماركسيسم كه بر اساس كتاب «ماركس و ماركسيسم»(نوشته آندره پىيتر)، انجام شده است. در اين قسمت، تنها آشنا شدن با ديدگاههاى فلسفه ماركسيسم مورد توجه قرار گرفته است؛ با اين حال، گاهى نيز به نقد و بررسى اجمالى نظريات ماركسيسم پرداخته شده است. در اين قسمت، سير بحث، مطابق فصلبندى كتاب «ماركس و ماركسيسم» پيش رفته است و البته همه بخشهاى فصول كتاب مذكور مورد بررسى قرار نگرفته، بلكه بخشهايى انتخاب شده است. | ||
ب) مشتمل بر نقد و بررسى مسائل گوناگون ماركسيسم و بيان اختلاف نظرهاى اسلام و ماركسيسم | ب) مشتمل بر نقد و بررسى مسائل گوناگون ماركسيسم و بيان اختلاف نظرهاى اسلام و ماركسيسم درباره اين مسائل است. | ||
اين كتاب، تنظيم شده تقريرات يكى از حاضرين در آن جلسات بوده، لذا در برخى موارد، عين كلام استاد نبوده و نارسا مىباشد؛ با اين حال، اين بخش، داراى نكات بديع فراوان و حاكى از دقت نظر و نكتهسنجى استاد در مسائل فلسفى است كه مىتوان آن را نوعى فلسفه تطبيقى دانست. | اين كتاب، تنظيم شده تقريرات يكى از حاضرين در آن جلسات بوده، لذا در برخى موارد، عين كلام استاد نبوده و نارسا مىباشد؛ با اين حال، اين بخش، داراى نكات بديع فراوان و حاكى از دقت نظر و نكتهسنجى استاد در مسائل فلسفى است كه مىتوان آن را نوعى فلسفه تطبيقى دانست. | ||
| خط ۱۹۰: | خط ۱۹۰: | ||
#«سيرى در سيره نبوى»: داراى ديباچه، مقدمه و يك ضميمه مىباشد. ديباچه، شامل دو مقاله است تحت عنوان «دعوتهاى سه بعدى» و «موج اسلامى» كه در اصل مقدمههاى جلدهاى اول و دوم كتاب محمد(ص) خاتم پيامبران مىباشد كه مجموعه مقالاتى است از چند تن از نويسندگان اسلامى كه در سال 1346ش منتشر شده است. | #«سيرى در سيره نبوى»: داراى ديباچه، مقدمه و يك ضميمه مىباشد. ديباچه، شامل دو مقاله است تحت عنوان «دعوتهاى سه بعدى» و «موج اسلامى» كه در اصل مقدمههاى جلدهاى اول و دوم كتاب محمد(ص) خاتم پيامبران مىباشد كه مجموعه مقالاتى است از چند تن از نويسندگان اسلامى كه در سال 1346ش منتشر شده است. | ||
#:مقدمه، بحثى است كوتاه | #:مقدمه، بحثى است كوتاه درباره اين فكر كه «ما قادر به پيروى از اولياى دين نيستيم» و استاد، قبل از ورود به بحث، «سيره نبوى» را مطرح كردهاند. عنوان اوليه اين بحث، «منابع شناخت از نظر اسلام» بوده است كه استاد پس از برشمردن چند منبع، سيره اولياى دين را بهعنوان يكى از منابع شناخت از نظر اسلام معرفى نموده و از آنجا وارد بحث «سيره نبوى» شدهاند. | ||
#:ضميمه را يك سخنرانى و ترجمه صد سخن از پيامبر اسلام(ص) تشكيل مىدهد. اين سخنرانى تاريخچهاى است از زندگانى رسول اكرم(ص) و نيز تحليل سخنانى چند از آن بزرگوار كه در سال 1348ش ايراد شده است و آن صد سخن، توضيحى دارد كه در همين بخش ذكر شده است. | #:ضميمه را يك سخنرانى و ترجمه صد سخن از پيامبر اسلام(ص) تشكيل مىدهد. اين سخنرانى تاريخچهاى است از زندگانى رسول اكرم(ص) و نيز تحليل سخنانى چند از آن بزرگوار كه در سال 1348ش ايراد شده است و آن صد سخن، توضيحى دارد كه در همين بخش ذكر شده است. | ||
#:قسمت اصلى اين بخش، مجموع هشت سخنرانى استاد تحت عنوان «سيره نبوى» است كه در ايام فاطميه سال 1354ش ايراد شده است. | #:قسمت اصلى اين بخش، مجموع هشت سخنرانى استاد تحت عنوان «سيره نبوى» است كه در ايام فاطميه سال 1354ش ايراد شده است. | ||
#«جاذبه و دافعه على(ع)»: مجموعهاى است از چهار سخنرانى كه در رمضان سال 1388ش، ايراد شده است. اين كتاب، مشتمل است بر يك مقدمه و دو بخش. در مقدمه، كلياتى | #«جاذبه و دافعه على(ع)»: مجموعهاى است از چهار سخنرانى كه در رمضان سال 1388ش، ايراد شده است. اين كتاب، مشتمل است بر يك مقدمه و دو بخش. در مقدمه، كلياتى درباره جذب و دفع بهطور عموم و جاذبه و دافعه انسانها بهطور خصوص بحث شده است. | ||
#:در بخش اول، جاذبه على(ع) كه همواره دلهايى را بهسوى خود كشيده و مىكشد و فلسفه، فايده و اثر آن، موضوع بحث قرار گرفته است. | #:در بخش اول، جاذبه على(ع) كه همواره دلهايى را بهسوى خود كشيده و مىكشد و فلسفه، فايده و اثر آن، موضوع بحث قرار گرفته است. | ||
#:در بخش دوم، دافعه نيرومند آن حضرت كه چگونه عناصرى را به سختى طرد مىكرد و دور مىانداخت، توضيح و تشريح شده است. نويسنده، معتقد است همانگونه كه على(ع) داراى اين دو نيرو بوده، هر كس كه بخواهد در مكتب او پرورش يابد نيز بايد صاحب اين دو نيرو باشد. | #:در بخش دوم، دافعه نيرومند آن حضرت كه چگونه عناصرى را به سختى طرد مىكرد و دور مىانداخت، توضيح و تشريح شده است. نويسنده، معتقد است همانگونه كه على(ع) داراى اين دو نيرو بوده، هر كس كه بخواهد در مكتب او پرورش يابد نيز بايد صاحب اين دو نيرو باشد. | ||
#:از آنجا كه به نظر نويسنده، دو نيرويى بودن به تنهايى كافى نيست كه معرّف مكتب على باشد، وى كوشش كرده است تا حد امكان نشان دهد كه جاذبه على(ع)، افرادى از چه طراز را جذب مىكرد و دافعه او چه سنخ افرادى را طرد مىنمود. در قسمت دافعه، به بحث | #:از آنجا كه به نظر نويسنده، دو نيرويى بودن به تنهايى كافى نيست كه معرّف مكتب على باشد، وى كوشش كرده است تا حد امكان نشان دهد كه جاذبه على(ع)، افرادى از چه طراز را جذب مىكرد و دافعه او چه سنخ افرادى را طرد مىنمود. در قسمت دافعه، به بحث درباره خوارج اكتفا شده است. | ||
#«سيرى در نهجالبلاغة»: مجموع مقالات متسلسلى است كه در سالهاى1351 و 1352ش، در مجله گرامى «مكتب اسلام» منتشر شده است. | #«سيرى در نهجالبلاغة»: مجموع مقالات متسلسلى است كه در سالهاى1351 و 1352ش، در مجله گرامى «مكتب اسلام» منتشر شده است. | ||
#:كتاب، با مقدمه استاد در بيان نحوه آشنايى ايشان با «نهجالبلاغة» آغاز و مطالب، در هفت بخش، ارائه گرديده است. الهيات و ما وراء الطبيعه، سلوك و عبادت، حكومت و عدالت، اهل بيت(ع) و خلافت، موعظه و حكمت و دنيا و دنياپرستى، از جمله موضوعات مطرح شده در كتاب مىباشند. | #:كتاب، با مقدمه استاد در بيان نحوه آشنايى ايشان با «نهجالبلاغة» آغاز و مطالب، در هفت بخش، ارائه گرديده است. الهيات و ما وراء الطبيعه، سلوك و عبادت، حكومت و عدالت، اهل بيت(ع) و خلافت، موعظه و حكمت و دنيا و دنياپرستى، از جمله موضوعات مطرح شده در كتاب مىباشند. | ||
#«مشكلات على(ع)»: حاوى تحليل عميقى است | #«مشكلات على(ع)»: حاوى تحليل عميقى است درباره مشكلات على(ع)، خصوصاً مشكل اساسى آن حضرت؛ يعنى خوارج كه حاصل سخنرانى استاد در رمضان 1390ش، مىباشد. | ||
#:مشكل نفاقى كه پس از كشته شدن عثمان به وجود آمد، اولين مشكلى است كه نويسنده، به آن اشاره كرده و معتقد است انعطافناپذيرى در اجراى عدالت، مشكل بعدى آن حضرت بوده است. به باور نويسنده، اين مشكل، از يكسو مربوط به روش آن حضرت و از طرفى حاصل تغييرى بود كه مسلمين پيدا كرده بودند؛ بعد از پيامبر(ص)، سالها بود كه جامعه اسلامى عادت كرده بود به امتياز دادن به افراد متنفّذ و على(ع) مردى بود انعطافناپذير كه حاضر نبود سر مويى از عدالت منحرف شود. | #:مشكل نفاقى كه پس از كشته شدن عثمان به وجود آمد، اولين مشكلى است كه نويسنده، به آن اشاره كرده و معتقد است انعطافناپذيرى در اجراى عدالت، مشكل بعدى آن حضرت بوده است. به باور نويسنده، اين مشكل، از يكسو مربوط به روش آن حضرت و از طرفى حاصل تغييرى بود كه مسلمين پيدا كرده بودند؛ بعد از پيامبر(ص)، سالها بود كه جامعه اسلامى عادت كرده بود به امتياز دادن به افراد متنفّذ و على(ع) مردى بود انعطافناپذير كه حاضر نبود سر مويى از عدالت منحرف شود. | ||
#:ايشان، صراحت و صداقت در سياست را مشكل سوم و خوارج را اساسىترين معزل خلافت آن حضرت دانسته و به توضيح آنها پرداخته است. وى، سه خصيصه براى خوارج ذكر كرده است كه عبارتند از: شجاعت و فداكارى زياد، عبادت بسيار(همان چيزى كه ديگران را زياد به شك و شبهه مىانداخت كه على(ع) مىفرمود: غير از من كسى ديگر جرأت نمىكرد اينها را بكشد) و جهالت و نادانى زياد. | #:ايشان، صراحت و صداقت در سياست را مشكل سوم و خوارج را اساسىترين معزل خلافت آن حضرت دانسته و به توضيح آنها پرداخته است. وى، سه خصيصه براى خوارج ذكر كرده است كه عبارتند از: شجاعت و فداكارى زياد، عبادت بسيار(همان چيزى كه ديگران را زياد به شك و شبهه مىانداخت كه على(ع) مىفرمود: غير از من كسى ديگر جرأت نمىكرد اينها را بكشد) و جهالت و نادانى زياد. | ||
| خط ۲۱۶: | خط ۲۱۶: | ||
#«سيرى در سيره ائمه(ع)» كه از يك مقدمه و هشت فصل به ترتيب زير تشكيل شده است: | #«سيرى در سيره ائمه(ع)» كه از يك مقدمه و هشت فصل به ترتيب زير تشكيل شده است: | ||
#:مقدمه، يادداشتى است از استاد تحت عنوان «مقايسه روش امام حسين(ع) با ساير ائمه(ع)». | #:مقدمه، يادداشتى است از استاد تحت عنوان «مقايسه روش امام حسين(ع) با ساير ائمه(ع)». | ||
#:فصل اول، بحث كوتاهى است | #:فصل اول، بحث كوتاهى است درباره امام چهارم(ع) كه استاد در ادامه سخنرانى «خرافه سيزده» كه در سال 1349ش، شده است، به تناسب زمان ايراد نمودهاند. | ||
#:فصل دوم را يك سخنرانى تحت عنوان «[[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]» تشكيل مىدهد كه در تاريخ 1381ق، ايراد شده است. | #:فصل دوم را يك سخنرانى تحت عنوان «[[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]» تشكيل مىدهد كه در تاريخ 1381ق، ايراد شده است. | ||
#:فصل سوم، بحثى است با عنوان «[[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و مسئله خلافت» كه به تشريح اوضاع سياسى و اجتماعى آن امام پرداخته است. | #:فصل سوم، بحثى است با عنوان «[[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] و مسئله خلافت» كه به تشريح اوضاع سياسى و اجتماعى آن امام پرداخته است. | ||
| خط ۲۲۲: | خط ۲۲۲: | ||
#:فصل پنجم، متن يك سخنرانى تحت عنوان «موجبات شهادت امام موسى كاظم(ع)» كه ضمن بررسى تأثير مقتضيات زمان در شكل مبارزه، علت دستگيرى امام(ع) مورد تحليل و بررسى قرار گرفته است. در ادامه، جريان بشر حافى و امام(ع) تعريف شده است. | #:فصل پنجم، متن يك سخنرانى تحت عنوان «موجبات شهادت امام موسى كاظم(ع)» كه ضمن بررسى تأثير مقتضيات زمان در شكل مبارزه، علت دستگيرى امام(ع) مورد تحليل و بررسى قرار گرفته است. در ادامه، جريان بشر حافى و امام(ع) تعريف شده است. | ||
#:فصل ششم، مشتمل بر بحثى پيرامون «مسئله ولايتعهدى امام رضا(ع)» است كه پس از بررسى رفتار عباسيان با علويان، نقلهاى تاريخى مختلف، از جمله نظر [[شيخ مفيد]] و [[ابنبابویه، محمد بن علی|صدوق]] پيرامون مسئله ولايتعهدى [[امام رضا(ع)]] مورد تحليل قرار گرفته است. | #:فصل ششم، مشتمل بر بحثى پيرامون «مسئله ولايتعهدى امام رضا(ع)» است كه پس از بررسى رفتار عباسيان با علويان، نقلهاى تاريخى مختلف، از جمله نظر [[شيخ مفيد]] و [[ابنبابویه، محمد بن علی|صدوق]] پيرامون مسئله ولايتعهدى [[امام رضا(ع)]] مورد تحليل قرار گرفته است. | ||
#:فصل هفتم، بحثى است با عنوان «سخنى | #:فصل هفتم، بحثى است با عنوان «سخنى درباره [[امام حسن عسکری(ع)]]» كه استاد در ادامه يكى از سخنرانىهاى «سيره نبوى»، در سال 1354ش، ايراد فرمودهاند. در اين بخش، پس از تعريف عدالت و پاسخ به اين سؤال كه آيا عدالتخواهى فطرى است يا نه، ديدگاههاى مختلف، از جمله نظر افرادى چون: نيچه، ماكياولى و برتراند راسل، مورد تحليل و بررسى قرار گرفته است. | ||
#:آخرين فصل را دو سخنرانى | #:آخرين فصل را دو سخنرانى درباره حضرت مهدى(ع) با عناوين «عدل كلى» و «مهدى موعود» تشكيل مىدهد كه در سال1349ش، ايراد شدهاند. مهدويت در قرآن و احاديث نبوى، قيام مختار و اعتقاد به مهدويت، قيام «نفس زكيّه» و اعتقاد به مهدويت، نيرنگ منصور عباسى، اعتقاد به مهدويت در جهان تسنن و ماهيت قيام مهدى موعود(عج) از جمله موضوعات مطرح شده در اين بخش مىباشند. | ||
#:از ابتداى جلد شانزدهم تا پايان اين بخش، نظر به اينكه ترتيب تاريخى در آن حفظ شده است، مىتواند بهعنوان تحليل گوشههايى از تاريخ صدر اسلام مورد مطالعه قرار گيرد؛ گر چه كتاب بعدى نيز در بعضى قسمتها مىتواند اين نقش را ايفا كند. | #:از ابتداى جلد شانزدهم تا پايان اين بخش، نظر به اينكه ترتيب تاريخى در آن حفظ شده است، مىتواند بهعنوان تحليل گوشههايى از تاريخ صدر اسلام مورد مطالعه قرار گيرد؛ گر چه كتاب بعدى نيز در بعضى قسمتها مىتواند اين نقش را ايفا كند. | ||
#«داستان راستان» كه دربردارنده حكايتها و داستانهايى شيرين و حكمتآميز است، چون شامل سيره معصومين(ع) و ساير راستان و نيكان مىباشد، در اين مجلد قرار گرفته است. | #«داستان راستان» كه دربردارنده حكايتها و داستانهايى شيرين و حكمتآميز است، چون شامل سيره معصومين(ع) و ساير راستان و نيكان مىباشد، در اين مجلد قرار گرفته است. | ||
| خط ۲۴۶: | خط ۲۴۶: | ||
#:در دو كتاب فوق، وضع و موقعيت زن، وظايف، حقوق و نقش او در زندگى بررسى و منطق اسلام در اين مسائل روشن شده است. | #:در دو كتاب فوق، وضع و موقعيت زن، وظايف، حقوق و نقش او در زندگى بررسى و منطق اسلام در اين مسائل روشن شده است. | ||
#:پس از پيروزى انقلاب، استاد، شروع به نگارش مقدمه جديدى براى كتاب «مسئله حجاب» با توجه به فضاى جديد حاكم بر كشور و دنياى اسلام نمودند. اين مقدمه به اتمام نرسيده و استاد به شهادت رسيدند. اين مقدمه كه ناقص مىباشد، در ابتداى اين كتاب قرار گرفته است. | #:پس از پيروزى انقلاب، استاد، شروع به نگارش مقدمه جديدى براى كتاب «مسئله حجاب» با توجه به فضاى جديد حاكم بر كشور و دنياى اسلام نمودند. اين مقدمه به اتمام نرسيده و استاد به شهادت رسيدند. اين مقدمه كه ناقص مىباشد، در ابتداى اين كتاب قرار گرفته است. | ||
#:نكته مهم | #:نكته مهم درباره اين دو كتاب، تأثير شگرفى است كه بر جوّ فاسد و مسموم قبل از انقلاب در كشور گذاشته و بعد از انقلاب نيز در آشنا ساختن افكار با منطق اسلام در اين مسائل و خنثى كردن تبليغات گذشته تأثير بسزايى داشته است. | ||
#«پاسخهاى استاد به نقدهايى بر كتاب مسئله حجاب»، مشتمل است بر نقدهاى يكى از فضلا بر كتاب مسئله حجاب و پاسخهاى استاد به آن نقدها. | #«پاسخهاى استاد به نقدهايى بر كتاب مسئله حجاب»، مشتمل است بر نقدهاى يكى از فضلا بر كتاب مسئله حجاب و پاسخهاى استاد به آن نقدها. | ||
#:در هر نقد و پاسخى، ابتدا متن كتاب مسئله حجاب با ذكر صفحه آن مطابق با همين مجلد از «مجموعه آثار»، سپس نقد آن متن با حروف ريزتر و به دنبال آن پاسخ استاد با حروف سياه و عرض كمتر ذكر گرديده است. | #:در هر نقد و پاسخى، ابتدا متن كتاب مسئله حجاب با ذكر صفحه آن مطابق با همين مجلد از «مجموعه آثار»، سپس نقد آن متن با حروف ريزتر و به دنبال آن پاسخ استاد با حروف سياه و عرض كمتر ذكر گرديده است. | ||
| خط ۲۶۸: | خط ۲۶۸: | ||
فصل ششم را مباحث «جهاد» تشكيل مىدهد. اين مباحث، حاصل چهار جلسه سخنرانى استاد در سال 1350ش، است. | فصل ششم را مباحث «جهاد» تشكيل مىدهد. اين مباحث، حاصل چهار جلسه سخنرانى استاد در سال 1350ش، است. | ||
فصل هفتم، مباحثى | فصل هفتم، مباحثى درباره «مسئله ربا و بانك» است كه در سال 1354ش، در سلسله جلساتى كه در انجمن اسلامى پزشكان برقرار بوده ايراد شده است. در آن جلسات، قبل از استاد، به ترتيب، آقايان مهندس اكبر طاهرى، مهندس بازرگان و شهيد دكتر بهشتى در اين موضوع سخن گفتهاند، لذا استاد، ضمن بيانات خود، اشاراتى به نظريات آنها دارد. | ||
فصل هشتم، مباحثى است | فصل هشتم، مباحثى است درباره «مسئله بيمه». اين مباحث، مجموع سخنرانىهايى است كه در سال 1352ش، در انجمن اسلامى پزشكان انجام شده است. | ||
فصل آخر را كتاب «نظرى به نظام اقتصادى اسلام» تشكيل مىدهد. اين كتاب، مشتمل بر يادداشتهاى استاد تحت همين عنوان است. | فصل آخر را كتاب «نظرى به نظام اقتصادى اسلام» تشكيل مىدهد. اين كتاب، مشتمل بر يادداشتهاى استاد تحت همين عنوان است. | ||
| خط ۲۹۱: | خط ۲۹۱: | ||
#:مطالعه اين بخش، در آشنايى با راه و رسم صحيح زندگى، درك درست از مفاهيم اسلامى و تهذيب و پالايش نفس، تأثير خواهد داشت و براى عارف و عامى سودمند و فرحزاست. | #:مطالعه اين بخش، در آشنايى با راه و رسم صحيح زندگى، درك درست از مفاهيم اسلامى و تهذيب و پالايش نفس، تأثير خواهد داشت و براى عارف و عامى سودمند و فرحزاست. | ||
#«فلسفه اخلاق»، مشتمل بر سيزده سخنرانى است كه در دو قسمت تنظيم شده است: | #«فلسفه اخلاق»، مشتمل بر سيزده سخنرانى است كه در دو قسمت تنظيم شده است: | ||
#:الف) بخش اعظم مباحث را تشكيل داده و مشتمل بر بحثهاى مسجد ارك تهران است كه طى ده جلسه در سال 1351ش، ايراد شده است. در اين مبحث، علاوه بر فلسفه اخلاق، | #:الف) بخش اعظم مباحث را تشكيل داده و مشتمل بر بحثهاى مسجد ارك تهران است كه طى ده جلسه در سال 1351ش، ايراد شده است. در اين مبحث، علاوه بر فلسفه اخلاق، درباره اخلاق اسلامى نيز بحث شده است. | ||
#:فعل طبيعى و فعل اخلاقى، اخلاق اسلامى، خودشناسى، بحرانهاى معنوى و اخلاقى در عصر حاظر و نظريههاى زيبايى، وجدانى و... از جمله مباحث مطرح شده در اين بخش است. | #:فعل طبيعى و فعل اخلاقى، اخلاق اسلامى، خودشناسى، بحرانهاى معنوى و اخلاقى در عصر حاظر و نظريههاى زيبايى، وجدانى و... از جمله مباحث مطرح شده در اين بخش است. | ||
#:ب) سه سخنرانى استاد با عنوان «معيار فعل اخلاقى»(كه نظريات افلاطون، كانت و ديگر فلاسفه در آن مطرح شده است)، «اخلاق كمونيستى»(كه مكتب اخلاقى راسل در آن بحث شده است) و «مسئله خودى در اخلاق»(كه به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه چرا بشر نياز به روش اخلاقى و تربيتى دارد؟). | #:ب) سه سخنرانى استاد با عنوان «معيار فعل اخلاقى»(كه نظريات افلاطون، كانت و ديگر فلاسفه در آن مطرح شده است)، «اخلاق كمونيستى»(كه مكتب اخلاقى راسل در آن بحث شده است) و «مسئله خودى در اخلاق»(كه به دنبال پاسخ به اين سؤال است كه چرا بشر نياز به روش اخلاقى و تربيتى دارد؟). | ||
| خط ۲۹۸: | خط ۲۹۸: | ||
#:ب) بحثهايى كه در انجمن اسلامى پزشكان تحت عنوان «تربيت اسلامى» صورت گرفته است. در اين مباحث، امورى چون پرورش جسم و پرورش استعداد عقلانى، تاريخچه تعقل از نظر مسلمين، عوامل تربيت تقويت اراده، عبادت، محبت، حس حقيقتجويى، مراقبه و محاسبه، تفكر، محبت اولياء، ازدواج، جهاد و كار، مورد بررسى و تحليل قرار گرفته است. | #:ب) بحثهايى كه در انجمن اسلامى پزشكان تحت عنوان «تربيت اسلامى» صورت گرفته است. در اين مباحث، امورى چون پرورش جسم و پرورش استعداد عقلانى، تاريخچه تعقل از نظر مسلمين، عوامل تربيت تقويت اراده، عبادت، محبت، حس حقيقتجويى، مراقبه و محاسبه، تفكر، محبت اولياء، ازدواج، جهاد و كار، مورد بررسى و تحليل قرار گرفته است. | ||
اين مجلد، علاوه بر بحثهاى نظرى | اين مجلد، علاوه بر بحثهاى نظرى درباره اخلاق، به اخلاق اسلامى نيز پرداخته است و طبعاً مىتواند در اصلاح و تهذيب نفوس مؤثر واقع شود. | ||
مجلد بيست و سوم كه جلد دوم از بخش اخلاق و عرفان مىباشد، مشتمل بر پنج كتاب است كه بيشتر آنها جنبه عرفانى دارند: | مجلد بيست و سوم كه جلد دوم از بخش اخلاق و عرفان مىباشد، مشتمل بر پنج كتاب است كه بيشتر آنها جنبه عرفانى دارند: | ||
| خط ۳۰۴: | خط ۳۰۴: | ||
#«عرفان»: قسمتى از مجموعه كليات علوم اسلامى است كه دربردارنده ده درس مىباشد. برخى از موضوعات مطرح شده در اين كتاب عبارتد از: | #«عرفان»: قسمتى از مجموعه كليات علوم اسلامى است كه دربردارنده ده درس مىباشد. برخى از موضوعات مطرح شده در اين كتاب عبارتد از: | ||
#:الف) عرفان و تصوف: در آن، از جنبه فرهنگى عرفان وارد بحث شده است؛ يعنى نويسنده، به عرفان بهعنوان يك علم و يك شاخه از شاخههاى فرهنگ اسلامى نظر داشته است، نه بهعنوان يك روش و طريقه كه فرقهاى اجتماعى پيرو آن هستند. | #:الف) عرفان و تصوف: در آن، از جنبه فرهنگى عرفان وارد بحث شده است؛ يعنى نويسنده، به عرفان بهعنوان يك علم و يك شاخه از شاخههاى فرهنگ اسلامى نظر داشته است، نه بهعنوان يك روش و طريقه كه فرقهاى اجتماعى پيرو آن هستند. | ||
#:ب) عرفان نظرى: در آن، به تفسير هستى پرداخته و | #:ب) عرفان نظرى: در آن، به تفسير هستى پرداخته و درباره خدا، جهان و انسان بحث مىنمايد. نويسنده، معتقد است كه عرفان در اين بخش، خود، مانند فلسفه الهى در مقام تفسير و توضيح هستى است و همچنانكه فلسفه الهى براى خود، موضوع، مبادى و مسائل معرفى مىكند، عرفان نيز موضوع، مسائل و مبادى معرفى كرده است. | ||
#:ج) مايههاى عرفان اسلامى و تاريخچه آن: نويسنده، معتقد است كه براى شناخت هر علمى، توجه به تاريخ آن علم و تحولات مربوط به آن، آشنايى با شخصيتهايى كه حامل و وارث آن علم يا مبتكر در آن علم بودهاند و همچنين آشنايى با كتب اساسى آن علم، لازم و ضرورى است. وى، در دروس آخر، به اين مسائل پرداخته است. | #:ج) مايههاى عرفان اسلامى و تاريخچه آن: نويسنده، معتقد است كه براى شناخت هر علمى، توجه به تاريخ آن علم و تحولات مربوط به آن، آشنايى با شخصيتهايى كه حامل و وارث آن علم يا مبتكر در آن علم بودهاند و همچنين آشنايى با كتب اساسى آن علم، لازم و ضرورى است. وى، در دروس آخر، به اين مسائل پرداخته است. | ||
#«انسان كامل»: مجموع سيزده جلسه سخنرانى استاد مىباشد كه در آن، انسان كامل از نظر مكاتب مختلف از جمله مكتب عرفان مورد بررسى قرار گرفته است. | #«انسان كامل»: مجموع سيزده جلسه سخنرانى استاد مىباشد كه در آن، انسان كامل از نظر مكاتب مختلف از جمله مكتب عرفان مورد بررسى قرار گرفته است. | ||
| خط ۳۲۵: | خط ۳۲۵: | ||
#مقاله «الغدير و وحدت اسلامى»: ابتدا مفهوم و حدود وحدت اسلامى را بررسى كرده و سپس نقش كتاب «الغدير» و مؤلف آن را توضيح داده است. | #مقاله «الغدير و وحدت اسلامى»: ابتدا مفهوم و حدود وحدت اسلامى را بررسى كرده و سپس نقش كتاب «الغدير» و مؤلف آن را توضيح داده است. | ||
#«حج»: در دو بخش و هر بخش در چند درس، به بررسى نقش حج در وحدت و تفاهم مسلمانان و فايده و لزوم درس اخلاق براى مسافران حج پرداخته است. | #«حج»: در دو بخش و هر بخش در چند درس، به بررسى نقش حج در وحدت و تفاهم مسلمانان و فايده و لزوم درس اخلاق براى مسافران حج پرداخته است. | ||
#«نهضت آزادىبخش اسلام»: متن دو سخنرانى تحت همين عنوان مىباشد. نقطه شروع دعوت اسلام، دعوتِ مركّب از آزادى و بندگى، شعارهاى آزادى در آيات و روايات، سخن ملائكه | #«نهضت آزادىبخش اسلام»: متن دو سخنرانى تحت همين عنوان مىباشد. نقطه شروع دعوت اسلام، دعوتِ مركّب از آزادى و بندگى، شعارهاى آزادى در آيات و روايات، سخن ملائكه درباره انسان و دو مشخّصه آزادىبخشى اسلام، از جمله مباحث مطرح شده در اين كتاب است. | ||
#«نجات و آزادى بشر»: پس از تعريف آزادى، اشتباه دنياى امروز (كه مىخواهد آزادىهاى اجتماعى را تأمين كند، ولى اسارت معنوى ايجاد مىكند) را معرفى كرده است. | #«نجات و آزادى بشر»: پس از تعريف آزادى، اشتباه دنياى امروز (كه مىخواهد آزادىهاى اجتماعى را تأمين كند، ولى اسارت معنوى ايجاد مىكند) را معرفى كرده است. | ||
#«غدير و خطرى كه مسلمين را از داخل تهديد مىكرد»: متن يك سخنرانى است كه در سال 1347ش، ايراد شده است. از جمله مباحث مطرح شده در اين كتاب، مىتوان به نظريه اغفال شدن مسلمين در جريان سقيفه، فرق اتمام و اكمال، ترديد اكابر اصحاب على(ع) در جنگ با نفاق و مشكلات [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] اشاره كرد. | #«غدير و خطرى كه مسلمين را از داخل تهديد مىكرد»: متن يك سخنرانى است كه در سال 1347ش، ايراد شده است. از جمله مباحث مطرح شده در اين كتاب، مىتوان به نظريه اغفال شدن مسلمين در جريان سقيفه، فرق اتمام و اكمال، ترديد اكابر اصحاب على(ع) در جنگ با نفاق و مشكلات [[امام على(ع)|اميرالمؤمنين(ع)]] اشاره كرد. | ||
| خط ۳۳۴: | خط ۳۳۴: | ||
#«نقش حادثه كربلا در تحول تاريخ اسلام»: نويسنده، پس از تشريح وظيفه پيامبر(ص) و امام(ع)، خطر نفاق در جريانهاى فكرى و انقلابها را بررسى كرده و نهضت امام حسين(ع) را نقطه عطفى در تاريخ اسلام دانسته است. | #«نقش حادثه كربلا در تحول تاريخ اسلام»: نويسنده، پس از تشريح وظيفه پيامبر(ص) و امام(ع)، خطر نفاق در جريانهاى فكرى و انقلابها را بررسى كرده و نهضت امام حسين(ع) را نقطه عطفى در تاريخ اسلام دانسته است. | ||
#«خطابه و منبر»: مشتمل بر دو سخنرانى تحت همين عنوان است كه در سال 1380ق، ايراد شده و در كتاب «ده گفتار» منتشر گرديده است. پيوند خطابه با اسلام، تأثير اسلام در تحول و تكامل خطابه، خطابه در متن دين و خطابههاى حسينى، از جمله مباحث اين كتاب است. | #«خطابه و منبر»: مشتمل بر دو سخنرانى تحت همين عنوان است كه در سال 1380ق، ايراد شده و در كتاب «ده گفتار» منتشر گرديده است. پيوند خطابه با اسلام، تأثير اسلام در تحول و تكامل خطابه، خطابه در متن دين و خطابههاى حسينى، از جمله مباحث اين كتاب است. | ||
#«لزوم تعظيم شعائر اسلامى»: عنوان دو گفتار است كه در سال 1350ش، ايراد شده و ضمن پرداختن به مسئله نامگذارى كودكان، به بحث | #«لزوم تعظيم شعائر اسلامى»: عنوان دو گفتار است كه در سال 1350ش، ايراد شده و ضمن پرداختن به مسئله نامگذارى كودكان، به بحث درباره شعارهاى اسلامى از جمله شعار توابين پرداخته است. | ||
#«دفاع از 13»: بخشى از يك سخنرانى است كه به بررسى ريشه تفكر نحوست عدد سيزده و نقد آن پرداخته است. | #«دفاع از 13»: بخشى از يك سخنرانى است كه به بررسى ريشه تفكر نحوست عدد سيزده و نقد آن پرداخته است. | ||
#«احياى تفكر اسلامى»: از چهار سخنرانى با عناوين «اقبال و احياى فكر دينى»، «تفكر ديروز و امروز مسلمين | #«احياى تفكر اسلامى»: از چهار سخنرانى با عناوين «اقبال و احياى فكر دينى»، «تفكر ديروز و امروز مسلمين درباره ميزان تأثير عمل در سعادت انسان»، «تفكر زنده و تفكر مرده»، «تفكر اسلامى درباره زهد و ترك دنيا» تشكيل شده است. | ||
#«احياى فكر دينى»: فرضيه اهل سنت مبنى بر ظهور يك مجدد دين در طول هر صد سال را مورد نقد و بررسى قرار داده است. | #«احياى فكر دينى»: فرضيه اهل سنت مبنى بر ظهور يك مجدد دين در طول هر صد سال را مورد نقد و بررسى قرار داده است. | ||
#«تكامل اجتماعى انسان در تاريخ(نبرد حق و باطل)»: پس از بررسى مفهوم تكامل اجتماعى و بيان فرق تكامل با پيشرفت، آينده بشر از ديدگاههاى مختلف، از جمله ماركسيسم، اگزيستانسياليسم و اسلام را مورد بحث قرار داده است. | #«تكامل اجتماعى انسان در تاريخ(نبرد حق و باطل)»: پس از بررسى مفهوم تكامل اجتماعى و بيان فرق تكامل با پيشرفت، آينده بشر از ديدگاههاى مختلف، از جمله ماركسيسم، اگزيستانسياليسم و اسلام را مورد بحث قرار داده است. | ||
| خط ۳۸۴: | خط ۳۸۴: | ||
مجلد بيست و نهم: اين مجلد از مجموعه آثار استاد [[مطهری، مرتضی|شهيد مرتضى مطهرى]]، به «جلد اول از بخش متفرقات» معروف است. | مجلد بيست و نهم: اين مجلد از مجموعه آثار استاد [[مطهری، مرتضی|شهيد مرتضى مطهرى]]، به «جلد اول از بخش متفرقات» معروف است. | ||
اين مجلد شامل پنج بخش است: بخش اول را كتاب گفتارهايى در اخلاق اسلامى تشكيل مىدهد كه | اين مجلد شامل پنج بخش است: بخش اول را كتاب گفتارهايى در اخلاق اسلامى تشكيل مىدهد كه درباره چهار موضوع اخلاقى؛ يعنى توكل، رضا و تسليم، صبر و طول امل بحث كرده و حاصل پنج جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامى پزشكان در سال 1347ش، است. | ||
بخش دوم كتاب به انسانشناسى قرآن مىپردازد كه شامل دوازده جلسه سخنرانى آن استاد | بخش دوم كتاب به انسانشناسى قرآن مىپردازد كه شامل دوازده جلسه سخنرانى آن استاد درباره خداشناسى، جهانشناسى و انسانشناسى قرآن در يك مجمع علاقهمند به معارف اسلامى در زمستان سال 1380 و بهار 1381ش، است. | ||
بخش سوم اين كتاب را هدف زندگى تشكيل مىدهد كه مشتمل بر پنج جلسه صحبت استاد شهيد در جمع حدود ده تن از شاگران خود در سال 1351 است. در اين جلسات برخى از مباحث جهانبينى اسلامى مورد بحث قرار گرفته است؛ بهطورىكه اين بحثها مانند بخش قبلى مىتواند شرح و توضيح برخى از مباحث مجموعه مقدمهاى بر جهانبينى اسلامى واقع شود. | بخش سوم اين كتاب را هدف زندگى تشكيل مىدهد كه مشتمل بر پنج جلسه صحبت استاد شهيد در جمع حدود ده تن از شاگران خود در سال 1351 است. در اين جلسات برخى از مباحث جهانبينى اسلامى مورد بحث قرار گرفته است؛ بهطورىكه اين بحثها مانند بخش قبلى مىتواند شرح و توضيح برخى از مباحث مجموعه مقدمهاى بر جهانبينى اسلامى واقع شود. | ||
بخش چهارم كتاب به زن و مسائل قضايى و سياسى مربوط است. اين بخش شامل پنج جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامى پزشكان در اواخر سال 1345 و اوايل سال 1346ش، است. در اين بخش | بخش چهارم كتاب به زن و مسائل قضايى و سياسى مربوط است. اين بخش شامل پنج جلسه بحث و انتقاد انجمن اسلامى پزشكان در اواخر سال 1345 و اوايل سال 1346ش، است. در اين بخش درباره زن و چهار مسئله شهادت، قضاوت، افتاء و سياست بحث شده و به سؤالاتى كه معمولا در اين موضوعات مطرح است، پاسخ داده شده است. | ||
آخرين بخش اين مجموعه را كتاب «خاتميت» تشكيل مىدهد كه مشتمل بر ده جلسه سخنرانى آن استاد در حدود سال 1347ش، در حسينيه ارشاد است. | آخرين بخش اين مجموعه را كتاب «خاتميت» تشكيل مىدهد كه مشتمل بر ده جلسه سخنرانى آن استاد در حدود سال 1347ش، در حسينيه ارشاد است. | ||