حلاج، حسین بن منصور: تفاوت میان نسخه‌ها

حلاج پس از اين كه چند سالى را در بغداد گذرانيد، بار ديگر به شوشتر رفت و از همين جا بود كه سفرهاى تبليغى خود را آغاز كرد. وى به سال 270ق در 26 سالگى، نخستين حج خود را به جاى آورد و سالى را در آن جا به رياضت، عبادت و روزه‌دارى پرداخت. چون از مكه به اهواز بازگشت، به ارشاد مردم پرداخت و خود به عنوان اعتراض به رفتار ناپسند «عمرو مكى» و تبليغات سوء او بر عليه وى، خرقه از تن درآورد و به سفر پرداخت و به خراسان، طالقان، بصره، واسط، شوشتر و بغداد سفر كرد. او دومين سفر خود را به قصد زيارت كعبه از بغداد همراه با چهارصد مريد آغاز كرد؛ و پس از بازگشت، به قصد ارشاد، به هندوستان، تركستان، عربستان، افغانستان، كشمير و چين سفر كرد و بت‌پرستان آن ديار را به آيين اسلام راهنمايى نمود. حلاج در حدود سال 294ق سومين حج خود را كه دو سال طول كشيد، به جاى آورد. پس از بازگشت به بغداد، بار ديگر به تبليغ ميان مردم پرداخت. در اين سال‌ها بود كه با پيش آمدن غائله خلع «مقتدر» و بيعت گروهى از سران حكومت با «ابن المعتز»، بغداد گرفتار شورش و خون‌ريزى شد و عده‌اى بر اين عقيده شدند كه اين شورش و آشوب به اشارت حلاج و تدبير وى بوده است. بدين سبب حلاج از بغداد به شوش گريخت و مدتى در آن جا پنهان شد. ولى به سبب خيانت يكى از شاگردانش؛ نهان‌گاه او را كشف كرده و دستگيرش ساختند و سوار بر شترى به بغداد بردند. در سال 302ق نخستين محاكمه حلاج در بغداد صورت گرفت كه به شكنجه و هشت سال زندانى شدن وى در زندان‌هاى بغداد انجاميد. پس از آزادى، به جهت تقرّبى كه نزد مادر خليفه يافت، اندك اندك به كاخ خليفه راه جست، اما سعايت‌گران با ساحر خواندن حلاّج، خليفه را از خطرش بيمناك ساختند، از اين رو «حامد بن عباس»، وزير مقتدر از او خواست كه حلاج را دوباره محاكمه كنند. در 309ق دومين محاكمه حلاّج به مدت هفت ماه در حضور «حامد وزير» به طول انجاميد و سرانجام به تحريك شريك وزير و هواداران وى، گواهان بسيارى بر بطلان گفتار و عقايد حلاّج گواهى دادند و بدين ترتيب، در روز سه شنبه 24 ذى القعده 309ق حلاّج را براى اعدام حاضر كردند. ابتدا جلاّد هزار تازيانه به او زد و سپس دست و پايش بريدند و پيكر نيمه جانش را بردار آويختند و فرداى همان روز به فرمان خليفه، سر از تنش جدا ساختند و جسدش را به آتش كشيدند و خاكسترش را به دجله سپردند.