۱۴۶٬۶۳۸
ویرایش
آیین شهرداری در قرن هفتم: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - '= ' به '='
(لینک درون متنی) |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '= ' به '=') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۴۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۵ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR10817J1.jpg | |||
| عنوان =آیین شهرداری در قرن هفتم | |||
| | | عنوانهای دیگر =معالم القربه فی احکام الحسبه. فارسی | ||
| پدیدآوران = | |||
[[شعار، جعفر]] (مترجم) | |||
| | [[ابن اخوه، محمد بن محمد]] (نویسنده) | ||
| زبان =فارسی | |||
| کد کنگره =BP 196/8 /الف2 م6041 | |||
| | | موضوع = | ||
بازار - متون قدیمی تا قرن ۱۴ | |||
[[ابن اخوه، محمد بن محمد]] ( | |||
|زبان | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
حسبت - متون قدیمی تا قرن ۱۴ | حسبت - متون قدیمی تا قرن ۱۴ | ||
شهرداری - متون قدیمی تا قرن ۱۴ | شهرداری - متون قدیمی تا قرن ۱۴ | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | شرکت انتشارات علمی و فرهنگی | ||
| مکان نشر =تهران - ایران | |||
|- | | سال نشر =1360 ش | ||
| | | کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE10817AUTOMATIONCODE | ||
| | | چاپ =2 | ||
| | | تعداد جلد =1 | ||
| | | کتابخانۀ دیجیتال نور =10817 | ||
| | | کتابخوان همراه نور =10817 | ||
| | | کد پدیدآور = | ||
|کد | | پس از = | ||
| | | پیش از = | ||
}} | |||
'''آيين شهردارى''' کتابى است به زبان فارسی كه از روى متن عربى آن كه «[[معالم القربة في أحكام الحسبة|معالم القربة في احكام الحسبة]]» نام دارد، توسط آقاى [[شعار، جعفر|جعفر شعار]] ترجمه شده است. موضوع کتاب بيان احكام حسبه است. | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب مشتمل بر مقدمهاى به قلم مترجم<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10817?pageNumber=11&viewType=html ر.ک: مقدمه کتاب، ص11]</ref>، مقدمهاى به قلم مؤلف<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10817?sectionNumber=2&pageNumber=3&viewType=html ر.ک: مقدمه مؤلف، ص3]</ref> و هفتاد باب است. در پایان هم يادداشتهاى مترجم بر چاپ دوم کتاب درج گرديده است<ref>[https://noorlib.ir/book/view/10817?sectionNumber=2&pageNumber=237&viewType=html ر.ک: متن، ص237]</ref>. | |||
کتاب مشتمل بر مقدمهاى به قلم | |||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
«حسبه» در اصطلاح ادارى اسلامى، رسيدگى به كار بازار و كوى و برزن و خريد و فروش و جلوگیرى از تقلبات و كلاهبردارىهاى كسبه و اصناف و تعليمات آنها و كارهایى نظير اينهاست كه از لحاظ تشكيلات ادارى جديد، قسمتهایى از وظائف شهردارى، شهربانى و دادستانى را در برمىگیرد و در واقع، یکى از واجبات دينى (امر به معروف و نهى از منكر) است كه از صورت فردى خارج شده وبه صورت اجتماعى درآمده است<ref>[http://marifat.nashriyat.ir/node/2007 ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه هاي اقتصادی، نشریه معرفت]</ref>. | |||
مؤلف كه خود محتسبى سختگیر بوده، برپايه آگاهىهاى شغلى و نيز مطالعات سرشار خود در احكام و مقررات اسلام، کتاب خود را تألیف كرده و در آن نخست به ذكر حكم فقهى هر موضوع با استناد به آيات قرآن مجيد و احاديث پرداخته و سپس آن را با وضع موجود روزگار خود تطبيق كرده است. فساد دستگاه حكومت و اولیاى امور از مدعیان امر به معروف و نهى از منكر گرفته تا طبقه فعّاله؛ يعنى كسبه و اصناف، او را دلآزرده ساخته و از اينرو در ضمن شكايت از اوضاع زمان، به ذكر تباهىهاى اجتماع و حتى تقلبات دكانداران پرداخته است. | |||
«حسبه» در اصطلاح ادارى اسلامى، رسيدگى به كار بازار و كوى و برزن و خريد و فروش و | در این کتاب درباره مسائل مربوط به دانش اقتصاد يعنى كسب و كار و پيمانه و ترازو و اوزان و مقادير و نيز خواص انواع گیاهان دارویى و همچنين علم اجتماع يعنى رفتار عمومى و مناسبات مردم با یکديگر و حسن معاشرت و منع از تجاوز و تعدى افراد به همديگر و سرانجام بهداشت عمومى گفتوگو شده است. | ||
حائز اهمیت است كه غالب اطلاعات موجود در این کتاب مطالبى است كه مؤلف مستقيماً آموخته و آن را ثبت نموده است نه اينكه از مآخذ پيشين نقل كرده باشد. به جز آنچه ذكر شد، اطلاعات و گاهى نكات مختلفى را مىتوان در مورد مسائل متنوع اجتماعى چون پوشش زنان (ص157)، جايگاه وعظ و وعاظ در میان مردم(ص180) و نظاير آن را در لابلاى مباحث کتاب ملاحظه كرد<ref>ر.ک: پاکتچی، احمد، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج2، صص715- 716</ref>. | |||
مؤلف كه خود محتسبى | کتاب آيين شهردارى يا همان معالم القربة اگرچه در چند باب آغازين بهخصوص باب اول با بخش مربوط به حسبه از احكام سلطانيه [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]] و به تبع با بخش مزبور از احكام سلطانيه قاضى ابویعلى قرابت قابل ملاحظهاى دارد و ابن اخوه به استفاده خود از کتاب [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]] تصريح مىكند. با این همه نبايد از نظر دور داشت كه آثار [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]] و ابویعلى نظرى بوده و با اثر ابن اخوه اختلاف اساسى دارد. کتاب ابن اخوه را مىتوان ادامه و تكمیل کتاب «نهایة الرتبة في طلب الحسبة» عبدالرحمن بن نصر شيزرى دانست كه در 40 باب تدوین شده است.<ref>ر.ک: همان، ص716</ref> | ||
از محاسن کتاب حاضر آن است كه مؤلف تنها به بيان حكم فقهى بسنده نكرده، بلكه وارد موضوع و مصداق نيز شده و موارد عملى هر یک را نشان داده و وظايف محتسب را در آن موارد برشمرده است<ref>[http://marifat.nashriyat.ir/node/2007 ر.ک: خليلي تيرتاشي، نصرالله، ابن اخوه و انديشه هاي اقتصادی، نشریه معرفت]</ref>. | |||
در | همچنين این کتاب حاوى اطلاعات سودمندى درباره اصناف قرن هفتم هجرى است و نوع معيشت و حرف و پيشهها را در آن دوره معلوم مىكند و زمینهاى برای مطالعه و تحقيق در تحول پيشهها به دست مىدهد. | ||
گذشته از اين، قواعد دستورى رفتار اجتماعى را برمىشمرد و دوگانگى میان این قواعد را با رفتارهاى واقعى مردم نشان مىدهد. | |||
حائز | و مهمتر از همه اينكه برخى ویژگىهاى زندگى شهرى و تسلط دستگاه حكومت را بر جزئيات امور و رفتارهاى اصناف شهرى تا حدى روشن مىكند و از اينرو مأخذى برای شناخت برخى از ویژگىهاى تاريخ زندگى شهرى و سازمانهاى صنفى در دوره اسلامى گذشته به دست مىدهد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
احتساب برای این انجام مىشد كه کیفیت كالا و خدمات تأمین شود. اولین مرحله احتساب تعيين شاخصها و معيارهاى متناسب برای کیفیت كالاها و خدمات مورد نظر است. ابن اخوه در این کتاب به نحو مفصل به تعيين این معيارها و شاخصها مىپردازد. | |||
کتاب آيين شهردارى يا همان معالم القربة اگرچه در چند باب آغازين بهخصوص باب اول با بخش مربوط به حسبه از احكام سلطانيه [[ماوردی، علی بن محمد|ماوردى]] و به تبع با بخش مزبور از احكام سلطانيه قاضى | دومین مرحله احتساب، تهيه و تدوین اطلاعات مربوط به کیفیت كالاها و خدمات است.سومین مرحله مقايسه اطلاعات مدوّن با معيارها و شاخصهاست. اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخصها منطبق باشد، يعنى همه چيز تحت كنترل است و نيازى به اقدام اصلاحى نيست؛ اما اگر اطلاعات به دست آمده با معيارها و شاخصها تطبيق نكردند، اقدامات اصلاحى لازم هستند؛ چرا كه اگر نسبت به كسانى كه از اداى وظائف سرباز زدهاند و آنها كه وظائف خود را به خوبى انجام دادهاند، تفاوت لازم وجود نداشته باشد، انگیزهها برای انجام دادن درست وظيفه و دلسوزى در كار و فعاليت از بين مىرود<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
شيوههاى اصلاحى كه ابن اخوه ذكر كرده است عبارت است از: | |||
از محاسن کتاب حاضر آن است كه مؤلف تنها به بيان حكم فقهى بسنده نكرده، بلكه وارد موضوع و مصداق نيز شده و موارد عملى هر | |||
همچنين | |||
گذشته از اين، قواعد دستورى رفتار اجتماعى را برمىشمرد و دوگانگى | |||
و مهمتر از همه اينكه برخى | |||
احتساب | |||
# شيوههاى ارشادى با گفتار و كردار | # شيوههاى ارشادى با گفتار و كردار | ||
# تنبيه افراد خطاكار و بىتوجه به وظايف | # تنبيه افراد خطاكار و بىتوجه به وظايف<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
==وضعيت کتاب== | ==وضعيت کتاب== | ||
ترجمه انگليسى این کتاب در كمبريج به چاپ رسيده است. نسخه حاضر در برنامه مشتمل بر پاورقىهایى به قلم مترجم و فاقد فهرستهاى تفصيلى است. تنها فهرست مطالب کتاب در ابتداى آن آمده است. | |||
==پانويس == | |||
ترجمه انگليسى | <references /> | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# دائرةالمعارف بزرگ | # دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، تهران، مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، چاپ دوم، 1374 | ||
# مقدمه | # مقدمه و متن کتاب. | ||
# خليلى تيرتاشى، نصرالله، ابن اخوه و انديشه اقتصاد، معرفت، ارديبهشت 1384، ش89. | # خليلى تيرتاشى، نصرالله، ابن اخوه و انديشه اقتصاد، معرفت، ارديبهشت 1384، ش89. | ||
==وابستهها== | |||
== وابستهها == | {{وابستهها}} | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
| خط ۹۸: | خط ۶۱: | ||
[[رده: فقه و اصول]] | [[رده: فقه و اصول]] | ||
[[رده:مباحث خاص فقه]] | [[رده:مباحث خاص فقه]] | ||
[[رده:بهمن (1400)]] | |||