۱۴۴٬۵۹۹
ویرایش
معالمالدين و ملاذ المجتهدين: تفاوت میان نسخهها
جز
جایگزینی متن - 'علمالهدی، علی بن حسین' به 'سید مرتضی، علی بن حسین'
جز (جایگزینی متن - ' .' به '.') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'علمالهدی، علی بن حسین' به 'سید مرتضی، علی بن حسین') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| (۱۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR02761J1.jpg | |||
| عنوان =معالم الدین و ملاذ المجتهدین | |||
| عنوانهای دیگر =معالم الاصول | |||
| | |||
المقدمه فی اصول الفقه | المقدمه فی اصول الفقه | ||
معالم الدین و ملاذ المجتهدین | معالم الدین و ملاذ المجتهدین | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
| | | پدیدآوران = | ||
[[جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی. گروه تحقیق]] (محقق) | |||
[[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین]] ( | [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین]] (نویسنده) | ||
|زبان | |زبان | ||
| | | زبان =عربی | ||
| کد کنگره =BP 158/86 /الف2م6 1300 | |||
|کد کنگره | | موضوع = | ||
اصول فقه شیعه | |||
|موضوع | |||
|ناشر | |ناشر | ||
| | | ناشر = | ||
جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي | |||
|مکان نشر | | مکان نشر =قم - ایران | ||
| سال نشر = | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE02761AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =9 | |||
| تعداد جلد =1 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =02761 | |||
| کتابخوان همراه نور =02761 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''معالمالدين و ملاذ المجتهدين''' (قسم الأصول)، تألیف [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|شيخ جمالالدين حسن بن شيخ زينالدين شهيد ثانى بن على بن احمد عاملى جبعى]] (متوفاى 1011 قمرى) است. | '''معالمالدين و ملاذ المجتهدين''' (قسم الأصول)، تألیف [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|شيخ جمالالدين حسن بن شيخ زينالدين شهيد ثانى بن على بن احمد عاملى جبعى]] (متوفاى 1011 قمرى) است. | ||
| خط ۴۹: | خط ۳۴: | ||
كتاب معالمالدين كه كتابى اصولى است، مقدمۀ كتاب معالمالدين و ملاذ المجتهدين، كه كتابى فقهى است، مىباشد. | كتاب معالمالدين كه كتابى اصولى است، مقدمۀ كتاب معالمالدين و ملاذ المجتهدين، كه كتابى فقهى است، مىباشد. | ||
اين كتاب مشهورترين تأليف و تصنيف شيخ حسن بن [[شهيد ثانى]] مىباشد، به طورى كه او را به نام [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] | اين كتاب مشهورترين تأليف و تصنيف شيخ حسن بن [[شهيد ثانى]] مىباشد، به طورى كه او را به نام [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] مىشناسند. | ||
در الذريعة گفته شده، هنگامى كه اين مقدمه، از كتاب معالمالدين و ملاذ المجتهدين جدا شده، به نام معالم الأصول ناميده شده است.<ref>الذريعة ج 21 ص 198</ref> | در الذريعة گفته شده، هنگامى كه اين مقدمه، از كتاب معالمالدين و ملاذ المجتهدين جدا شده، به نام معالم الأصول ناميده شده است.<ref>الذريعة ج 21 ص 198</ref> | ||
| خط ۸۰: | خط ۶۵: | ||
كتاب معالم داراى نقاط مثبت زيادى است كه به بعضى از آنان اشاره مىشود: | كتاب معالم داراى نقاط مثبت زيادى است كه به بعضى از آنان اشاره مىشود: | ||
در بسيارى از موارد كه طرح بحث اصولى ثمرۀ عملى ندارد، مؤلف آن را مطرح نمىكند. به عنوان نمونه در بحث امر به شىء يا اشياء على وجه التخيير، نظريهاى را از عامه كه علامه به صورت طولانى مطرح كرده ذكر كرده و مىگويد بحث آن را صحيح نمىداند؛ چون: «فلا فائدة لنا مهمة في إطالة القول في توجيهه و ردّه و لقد أحسن المحقق - | در بسيارى از موارد كه طرح بحث اصولى ثمرۀ عملى ندارد، مؤلف آن را مطرح نمىكند. به عنوان نمونه در بحث امر به شىء يا اشياء على وجه التخيير، نظريهاى را از عامه كه علامه به صورت طولانى مطرح كرده ذكر كرده و مىگويد بحث آن را صحيح نمىداند؛ چون: «فلا فائدة لنا مهمة في إطالة القول في توجيهه و ردّه و لقد أحسن المحقق - رحمهاللّه - حيث قال بعد نقل الخلاف في هذه المسألة و ليست المسألة كثيرة الفائدة». | ||
و يا ورود در بحث تصويب را صحيح نمىداند و مىفرمايد: چون اماميّه در اين مسأله اختلافى ندارند، «فلا أرى في البحث عن ذلك بعد الحكم بعدم التأثيم كثير طائل، فلا جرم كان ترك الاشتغال بتقرير حججهم على ما فيها من الإشكال أوفق بمقتضى الحال». | و يا ورود در بحث تصويب را صحيح نمىداند و مىفرمايد: چون اماميّه در اين مسأله اختلافى ندارند، «فلا أرى في البحث عن ذلك بعد الحكم بعدم التأثيم كثير طائل، فلا جرم كان ترك الاشتغال بتقرير حججهم على ما فيها من الإشكال أوفق بمقتضى الحال». | ||
| خط ۸۶: | خط ۷۱: | ||
نكتۀ ديگر اين كه مؤلف به نظريات مختلف علامه و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] احاطۀ كامل داشته و به كرات به نظريات علامه در مواضع مختلف كتابهايش اشاره مىكند؛ مثل «قال السيد المرتضى و جماعة منهم العلامة في أحد قوليه... و منهم العلامة في تهذيبه... و قال في النهاية». | نكتۀ ديگر اين كه مؤلف به نظريات مختلف علامه و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] احاطۀ كامل داشته و به كرات به نظريات علامه در مواضع مختلف كتابهايش اشاره مىكند؛ مثل «قال السيد المرتضى و جماعة منهم العلامة في أحد قوليه... و منهم العلامة في تهذيبه... و قال في النهاية». | ||
روان بودن و طراوت عبارتهاى كتاب و در عين حال پر معنا و عميق بودن آنها و خوددارى از تعقيد و پيچيدگى در عبارتها از ديگر نقاط مثبت كتاب است؛ | روان بودن و طراوت عبارتهاى كتاب و در عين حال پر معنا و عميق بودن آنها و خوددارى از تعقيد و پيچيدگى در عبارتها از ديگر نقاط مثبت كتاب است؛ مثلاًاز كلماتى نظير «الجواب الجواب، جوابها كجوابها و جوابه مثل جوابه» كه داراى هماهنگى خاصى است، استفاده مىكند. | ||
از ديگر نكات، توجه به نظريات علماى اهل تسنن در كتابهاى [[ | از ديگر نكات، توجه به نظريات علماى اهل تسنن در كتابهاى [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]؛ مثل الذريعة إلى أصول الشريعة و الشافية است كه با عبارتهايى نظير «هو قول جماعة من العامة» به نقد و بررسى نظريات آنها مىپردازد. | ||
اصولا [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] | اصولا [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] در برخورد با نظريات علماى قبل از خود، با احترام برخورد مىكند و از كلمات فاسد، توهم و نظائر آن استفاده نمىكند، بلكه از عبارتهايى نظير «و ما اختاره السيد فيه محل تأمل» استفاده مىكند. | ||
مطلب ديگر اين كه در بعضى از مباحث كه نياز به تحقيق بيشترى را ضرورى مىداند؛ مانند: مبحث ضد، با عبارت «و عليك بإمعان النظر في هذه المباحث فإني لا أعلم أحداً حام حولها» خواننده را به تحقيق بيشترى تشويق مىكند. | مطلب ديگر اين كه در بعضى از مباحث كه نياز به تحقيق بيشترى را ضرورى مىداند؛ مانند: مبحث ضد، با عبارت «و عليك بإمعان النظر في هذه المباحث فإني لا أعلم أحداً حام حولها» خواننده را به تحقيق بيشترى تشويق مىكند. | ||
[[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] | [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] در ذكر نظريات علماى اصولى قبل از خود در ابتداى كتاب به نظريات پدر بزرگوارشان [[شهيد ثانى]] اشارهاى ندارد؛ امّا از بحث عدالت راوى به نظريات ايشان متعرض مىشوند و اين گونه در عبارتهايشان ديده مىشود «و ذهب والدي - ره - إلى الاكتفاء بالإطلاق فيهما... و هذا هو الأقوى... هو اختيار والدي... هو مختار والدي» و نظائر آن. | ||
== ضعفها == | == ضعفها == | ||
از نقاط ضعف كتاب اين كه مباحث الفاظ به صورت كامل مطرح نشده و بعدها با نگارش شرح [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالمالدين|هداية المسترشدين]] | از نقاط ضعف كتاب اين كه مباحث الفاظ به صورت كامل مطرح نشده و بعدها با نگارش شرح [[هداية المسترشدين في شرح أصول معالمالدين|هداية المسترشدين]] بر معالم، تأليف محمدتقى اصفهانى (متوفاى 1248 قمرى) تا حدودى اين ضعف جبران شده است. | ||
از طرف ديگر در مباحث اصول عمليّه نيز دو اصل برائت و احتياط به صورت مستقل طرح نشده و استصحاب و تعادل و تراجيح نيز به صورت مختصر مطرح شدهاند و | از طرف ديگر در مباحث اصول عمليّه نيز دو اصل برائت و احتياط به صورت مستقل طرح نشده و استصحاب و تعادل و تراجيح نيز به صورت مختصر مطرح شدهاند و مثلاًمبحث استصحاب را منحصر در استصحاب حال دانسته و در مبحث تعادل و تراجيح نيز بسيارى از مباحث اصلى ذكر نگرديده است. | ||
از ديگر نقاط ضعف اين كه معمولا در معالم نام عدۀ معدودى از اصوليين نظير [[ | از ديگر نقاط ضعف اين كه معمولا در معالم نام عدۀ معدودى از اصوليين نظير [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]] و [[شهید اول، محمد بن مکی|شهيد اوّل]] ذكر شده و كتاب، با عنايت به نظريات اين بزرگان نگاشته شده است. اما علماى اصولى ديگر با عبارت نافين، مثبتين، فقال قوم، آخرون، الأولون، جماعة، أكثرون، بعض الأصوليين، مفصلون و نظائر آن بيان شده كه در نتيجه خواننده نمىتواند به مصادر اصلى مراجعه كند. | ||
== شروح و حواشى معالم == | == شروح و حواشى معالم == | ||
| خط ۱۱۰: | خط ۹۵: | ||
با توجه به زمان زيادى كه كتاب معالمالدين متن درسى حوزههاى علميّه بوده و مورد توجه علماى اصولى واقع شده، شروح و حواشى زيادى بر آن نوشته شده است. در الذريعة جلد 6 از صفحۀ 204 تا 210 در حدود 45 حاشيه بر معالم ذكر شده كه مهمترين آنها را در اين جا ذكر مىكنيم: | با توجه به زمان زيادى كه كتاب معالمالدين متن درسى حوزههاى علميّه بوده و مورد توجه علماى اصولى واقع شده، شروح و حواشى زيادى بر آن نوشته شده است. در الذريعة جلد 6 از صفحۀ 204 تا 210 در حدود 45 حاشيه بر معالم ذكر شده كه مهمترين آنها را در اين جا ذكر مىكنيم: | ||
حواشى استاد [[ | حواشى استاد [[بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل|وحيد بهبهانى]]، آقا محمدباقر(متوفاى 1206 قمرى) بر معالم. در الذريعة از قول ميرزا محمد تهرانى به نقل از ملا محمدحسین كرهرودى (متوفاى 1314 قمرى) كه از اجلاى شاگردان [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|ميرزاى شيرازى]] مشهور بوده است، نقل مىكند: «إنّه كان يقول إن تدريس الأستاذ الوحيد كان في المعالم حتى درس المعالم عشرين مرة، كان يكتب في كل مرّة حاشية جديدة عليه، و قد رأيت في بلدة بروجرد من تلك الحواشي تسع عشرة حاشية». | ||
حاشيۀ ديگر، حاشيۀ سيد محمدجواد حسينى، صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (متوفاى 1226 قمرى) بر مقدمۀ واجب است. | حاشيۀ ديگر، حاشيۀ سيد محمدجواد حسينى، صاحب [[مفتاح الكرامة في شرح قواعد العلامة|مفتاح الكرامة]] (متوفاى 1226 قمرى) بر مقدمۀ واجب است. | ||
| خط ۱۱۸: | خط ۱۰۳: | ||
حاشيۀ سلطان العلماء سيد حسين بن محمد مرعشى آملى (متوفاى 1064 قمرى). | حاشيۀ سلطان العلماء سيد حسين بن محمد مرعشى آملى (متوفاى 1064 قمرى). | ||
حاشيۀ حسامالدين [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|محمد صالح بن احمد مازندرانى]] | حاشيۀ حسامالدين [[مازندرانی، محمدصالح بن احمد|محمد صالح بن احمد مازندرانى]] (متوفاى 1081 قمرى) داماد [[مجلسی، محمدتقی|محمدتقى مجلسى]]، كه در جوانى اين حاشيه را نوشته است. | ||
حاشيۀ آقا عبدالحسين بن آقا محمدباقر[[ | حاشيۀ آقا عبدالحسين بن آقا محمدباقر[[بهبهانی، محمدباقر بن محمداکمل|وحيد بهبهانى]]. | ||
حاشيۀ [[تونی، عبدالله بن محمد|فاضل تونى]]، ملا عبداللّه بن محمد بشروى (متوفاى 1071 قمرى). | حاشيۀ [[تونی، عبدالله بن محمد|فاضل تونى]]، ملا عبداللّه بن محمد بشروى (متوفاى 1071 قمرى). | ||
حاشيۀ سيد [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمد علی|على بن محمد طباطبايى]] | حاشيۀ سيد [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمد علی|على بن محمد طباطبايى]] حائرى صاحب [[رياض المسائل في بيان الأحكام بالدلائل (ط - القدیمة)|رياض المسائل]](متوفاى 1231 قمرى). | ||
حاشيۀ فرزند [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] | حاشيۀ فرزند [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|صاحب معالم]] فخرالدين ابوجعفر محمد بن [[ابن شهید ثانی، حسن بن زینالدین|حسن بن زينالدين]] [[شهيد ثانى]] (متوفاى 1030 قمرى). | ||
حاشيۀ ميرزا محمد بن حسن شيروانى، مدقق شيروانى (متوفاى 1098 قمرى). | حاشيۀ ميرزا محمد بن حسن شيروانى، مدقق شيروانى (متوفاى 1098 قمرى). | ||
حاشيۀ سيد محمد مجاهد بن [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على صاحب رياض]] | حاشيۀ سيد محمد مجاهد بن [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على صاحب رياض]] (متوفاى 1242 قمرى). | ||
حاشيۀ منسوب به سيد محمد مهدى بحرالعلوم يا سيد مهدى بن [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على صاحب رياض]]. | حاشيۀ منسوب به سيد محمد مهدى بحرالعلوم يا سيد مهدى بن [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|سيد على صاحب رياض]]. | ||
| خط ۱۳۶: | خط ۱۲۱: | ||
از بين حواشى مذكور، حاشيۀ ملا محمد صالح مازندرانى و حاشيۀ مدقق شيروانى و حاشيۀ سلطان العلما همراه با كتاب معالم داراى حواشى چاپ شده است. | از بين حواشى مذكور، حاشيۀ ملا محمد صالح مازندرانى و حاشيۀ مدقق شيروانى و حاشيۀ سلطان العلما همراه با كتاب معالم داراى حواشى چاپ شده است. | ||
== منابع == | == منابع مقاله == | ||
#المقنعة و التذكرة بأصول الفقه، تأليف [[شيخ مفيد]]، محمد بن محمد نعمان حارثى، استاد [[ | #المقنعة و التذكرة بأصول الفقه، تأليف [[شيخ مفيد]]، محمد بن محمد نعمان حارثى، استاد [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]] و [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] (متوفاى 413 قمرى). | ||
#الذريعة إلى أصول الشريعة، تأليف [[ | #الذريعة إلى أصول الشريعة، تأليف [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، على بن حسين موسوى (متوفاى 436 قمرى). | ||
#النهاية و عدة الأصول، تأليف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ابوجعفر محمد بن حسن (متوفاى 460 قمرى). | #النهاية و عدة الأصول، تأليف [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]]، ابوجعفر محمد بن حسن (متوفاى 460 قمرى). | ||
#المهذب، المعتمد، الروضة، المعالم، المناهج و شرح [[جمل العلم و العمل]] [[ | #المهذب، المعتمد، الروضة، المعالم، المناهج و شرح [[جمل العلم و العمل]] [[سید مرتضی، علی بن حسین|سيد مرتضى]]، تأليف [[ابن براج، عبدالعزیز بن نحریر|ابن براج]] (متوفاى 481 قمرى). | ||
#غنية النزوع إلى علمي الأصول و الفروع، تأليف ابن زهرة، ابوالمكارم حمزه بن ابى المعاسن زهرة حلبى (متوفاى 585 قمرى). | #غنية النزوع إلى علمي الأصول و الفروع، تأليف ابن زهرة، ابوالمكارم حمزه بن ابى المعاسن زهرة حلبى (متوفاى 585 قمرى). | ||
#السرائر و مختصر التبيان، تأليف فخرالدين محمد بن إدريس عجلى حلى (متوفاى 598 قمرى). | #السرائر و مختصر التبيان، تأليف فخرالدين محمد بن إدريس عجلى حلى (متوفاى 598 قمرى). | ||
#البهجة لثمرة المهجة، تأليف سيد رضىالدين على بن طاوس حلى (متوفاى 664 قمرى). | #البهجة لثمرة المهجة، تأليف سيد رضىالدين على بن طاوس حلى (متوفاى 664 قمرى). | ||
#معارج الأصول، المعتبر، المختصر النافع و شرايع الإسلام، تأليف [[ | #معارج الأصول، المعتبر، المختصر النافع و شرايع الإسلام، تأليف [[حلی، جعفر بن حسن|محقق حلى]]، جعفر بن حسن بن يحيى (متوفاى 676 قمرى). | ||
#تهذيب الأصول، شرح الذريعة، مبادىء الوصول و مختلف الشيعة، تأليف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، حسن بن يوسف (متوفاى 726 قمرى). | #تهذيب الأصول، شرح الذريعة، مبادىء الوصول و مختلف الشيعة، تأليف [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]]، حسن بن يوسف (متوفاى 726 قمرى). | ||
#[[إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد|إيضاح الفوائد]] | #[[إيضاح الفوائد في شرح مشكلات القواعد|إيضاح الفوائد]] تأليف [[فخرالمحققین، محمد بن حسن|فخرالمحققين]]، فرزند [[علامه حلی، حسن بن یوسف|علامۀ حلى]] محمد بن حسن (متوفاى 771 قمرى). | ||
#[[الدروس الشرعية في فقه الإمامية|الدروس]]، ذكرى الشيعة و القوائد و الفوائد، تأليف [[شهيد اول]]، محمد بن جمالالدين مكى (متوفاى 786 قمرى). | #[[الدروس الشرعية في فقه الإمامية|الدروس]]، ذكرى الشيعة و القوائد و الفوائد، تأليف [[شهيد اول]]، محمد بن جمالالدين مكى (متوفاى 786 قمرى). | ||
#تمهيد القواعد، شرح الدراية و الروضة، تأليف شهيد ثانى، [[شهید ثانی، زینالدین بن علی|زينالدين بن على عاملى]] (متوفاى 966 قمرى). | #تمهيد القواعد، شرح الدراية و الروضة، تأليف شهيد ثانى، [[شهید ثانی، زینالدین بن علی|زينالدين بن على عاملى]] (متوفاى 966 قمرى). | ||
| خط ۱۷۹: | خط ۱۶۴: | ||
تعداد صفحات فهرست: 8 صفحه | تعداد صفحات فهرست: 8 صفحه | ||
==پانویس == | ==پانویس== | ||
<references /> | <references/> | ||
==وابستهها== | |||
{{وابستهها}} | |||
[[لباب معالم الدين للمنتهين و المبتدئين]] | |||
[[تعلیقة علی معالم الأصول (موسوی قزوینی، علی)]] | [[تعلیقة علی معالم الأصول (موسوی قزوینی، علی)]] | ||
| خط ۱۹۸: | خط ۱۸۷: | ||
[[هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین(طبع قدیم)]] | [[هدایة المسترشدین فی شرح معالم الدین(طبع قدیم)]] | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||