۹٬۴۵۵
ویرایش
المكاسب و البيع: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} ''''
جز (جایگزینی متن - 'محمد باقر' به 'محمدباقر') |
Wikinoor.ir (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - '}}↵↵↵'''' به '}} '''') |
||
| (۳۱ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
{{جعبه اطلاعات کتاب | |||
| تصویر =NUR00435J1.jpg | |||
| عنوان =المکاسب و البيع | |||
| | | عنوان‌های دیگر =تقریر ابحاث الاستاذ الاعظم المیرزا النائینی | ||
| پدیدآوران = | |||
[[انصاری، مرتضی بن محمدامین]] (نویسنده) | |||
| | |||
| | |||
[[نایینی، محمدحسین]] (محاضر) | [[نایینی، محمدحسین]] (محاضر) | ||
[[آملی، محمدتقی]] (مقرر) | [[آملی، محمدتقی]] (مقرر) | ||
| زبان =عربی | |||
|زبان | | کد کنگره =BP 190/1 /الف8 م70228 | ||
| موضوع = | |||
انصاری، مرتضی بن محمد امین، 1214 - 1281ق. المکاسب - نقد و تفسیر | |||
|کد کنگره | |||
|موضوع | |||
خرید و فروش (فقه) | خرید و فروش (فقه) | ||
| خط ۳۰: | خط ۱۹: | ||
کسب و کار حرام | کسب و کار حرام | ||
| ناشر = | |||
|ناشر | جماعة المدرسين في الحوزة العلمیة بقم، مؤسسة النشر الإسلامي | ||
| مکان نشر =قم - ایران | |||
| سال نشر = 1413 ق | |||
|مکان نشر | |||
|سال نشر | |||
| کد اتوماسیون =AUTOMATIONCODE00435AUTOMATIONCODE | |||
| چاپ =1 | |||
| تعداد جلد =2 | |||
| کتابخانۀ دیجیتال نور =00435 | |||
| کتابخوان همراه نور =00435 | |||
| کد پدیدآور = | |||
| پس از = | |||
| پیش از = | |||
}} | |||
'''المكاسب و البيع''' تألیف [[آملی، محمدتقی|شيخ محمدتقى بن آخوند ملا محمد بن على آملى طبرى تهرانى]] (م 1391 ق). | '''المكاسب و البيع''' تألیف [[آملی، محمدتقی|شيخ محمدتقى بن آخوند ملا محمد بن على آملى طبرى تهرانى]] (م 1391 ق). | ||
كتاب المكاسب و البيع يا حاشية على المكاسب.<ref>مستدركات، ج /1 169، ج /6 259</ref>از بهترين شروح كتاب المكاسب [[شيخ انصارى]] «قده» مى‌باشد اين كتاب تقريرات درس [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] «قده» (م 1355 ق) است كه توسط شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] جمع‌آورى و تقرير شده است. | كتاب المكاسب و البيع يا حاشية على المكاسب.<ref>مستدركات، ج /1 169، ج /6 259</ref>از بهترين شروح كتاب المكاسب [[شيخ انصارى]] «قده» مى‌باشد اين كتاب تقريرات درس [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] «قده» (م 1355 ق) است كه توسط شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] جمع‌آورى و تقرير شده است. | ||
كتاب شامل | كتاب شامل اجزائی به شرح ذیل است: | ||
# مكاسب محرمه به صورت مختصر؛ | |||
اگر چه تقريبا تمام كتاب توسط مؤلف جمع‌آورى گرديده است اما از صفحۀ 487 به بعد مطالب كتاب توسط فرزند مؤلف، آقا | # قسمتى از كتاب البيع تا مبحث «اشتراط العلم بقدر الثمن و المثمن»؛ | ||
# حكم لباس مشکوک در نماز با نام ''[[رسالة في حكم اللباس المشکوک فيه]]'' كه تقرير درس محمد حسن بن محمود شيرازى «قده» (م 1312 ق) توسط يكى از شاگردانش است به آن ضميمه شده است. | |||
اگر چه تقريبا تمام كتاب توسط مؤلف جمع‌آورى گرديده است اما از صفحۀ 487 به بعد مطالب كتاب توسط فرزند مؤلف، آقا ضياء‌الدين آملى تكميل شده است.<ref>حاشيه، ج 2، ص487</ref> | |||
==شيوۀ تأليف== | ==شيوۀ تأليف== | ||
شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] كه از مبرزترين و فاضل‌ترين شاگردان [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] «قده» و [[عراقی، ضیاءالدین|آقا ضياء عراقى]] «قده» (م 1361 ق) بوده است. وى | شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] كه از مبرزترين و فاضل‌ترين شاگردان [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] «قده» و [[عراقی، ضیاءالدین|آقا ضياء عراقى]] «قده» (م 1361 ق) بوده است. وى نهایت تلاش خود را در شركت در درس [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] و جمع‌آورى و تقرير آن صرف نموده است تا جايى كه [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] در تعريف و ستايش از كتاب، از وى چنين ياد نموده است: | ||
محمد الأفاضل المراقبين للحضور على أبحاثنا فقها و أصولا هو قرة | محمد الأفاضل المراقبين للحضور على أبحاثنا فقها و أصولا هو قرة عينیالعالم العلام و الفاضل الهمام صفوة المجتهدين الغطام و ركن الإسلام المؤيد المسدد التقي الزكي... | ||
و سپس در ادامه مى‌نويسد: فهذه الصحائف طبق ما استفاده من أبحاثنا راجعت ببعض مواقعه المهم فوجدته من حسن الضبط و جودة التحرير و إيراده لما أوردناه بعبارات رائقة خالية عن الإيجاز المخل و الإطناب الممل. | و سپس در ادامه مى‌نويسد: فهذه الصحائف طبق ما استفاده من أبحاثنا راجعت ببعض مواقعه المهم فوجدته من حسن الضبط و جودة التحرير و إيراده لما أوردناه بعبارات رائقة خالية عن الإيجاز المخل و الإطناب الممل. | ||
| خط ۷۱: | خط ۵۷: | ||
قد بسطنا الكلام في ذلك في غير موضع من تحريرات الأصول حسب ما أفاده شيخنا العلامة أدام الله أيامه.<ref>جلد /1 142</ref> | قد بسطنا الكلام في ذلك في غير موضع من تحريرات الأصول حسب ما أفاده شيخنا العلامة أدام الله أيامه.<ref>جلد /1 142</ref> | ||
شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] دربارۀ تلاش در جمع‌آورى مطالب و متن روان كتاب در پايان آن مى‌نويسد: و بذلت جهدي في تأدية المطالب بأسهل العبارات الخالية عن الإعضال و الغلق على حسب ما تفضّل علي الله العظيم | شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] دربارۀ تلاش در جمع‌آورى مطالب و متن روان كتاب در پايان آن مى‌نويسد: و بذلت جهدي في تأدية المطالب بأسهل العبارات الخالية عن الإعضال و الغلق على حسب ما تفضّل علي الله العظيم.<ref>جلد 2، ص500</ref> | ||
قابل ذكر است كه يكى ديگر از تقريرات خوب درس [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] توسط [[خوانساری نجفی، موسی|شيخ موسى خوانسارى]] نجفى (م 1363 ق) بنام «منية الطالب» نوشته و چاپ شده است. | قابل ذكر است كه يكى ديگر از تقريرات خوب درس [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] توسط [[خوانساری نجفی، موسی|شيخ موسى خوانسارى]] نجفى (م 1363 ق) بنام «منية الطالب» نوشته و چاپ شده است. | ||
در اين كتاب علاوه بر مكاسب محرمه، تمام كتاب‌هاى البيع و خيارات آورده شده است و در پايان نيز رسالۀ حكم لباس | در اين كتاب علاوه بر مكاسب محرمه، تمام كتاب‌هاى البيع و خيارات آورده شده است و در پايان نيز رسالۀ حكم لباس مشکوک كه توسط [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] تقرير شده است بعدها به آن ضميمه شده است. | ||
با مراجعه به اين كتاب هم مى‌توان مباحث مذكور در «المكاسب و البيع» و «منية الطالب» را با هم مقايسه نمود و هم نواقص المكاسب و البيع را جبران نمود. | با مراجعه به اين كتاب هم مى‌توان مباحث مذكور در «المكاسب و البيع» و «منية الطالب» را با هم مقايسه نمود و هم نواقص المكاسب و البيع را جبران نمود. | ||
| خط ۸۲: | خط ۶۸: | ||
با توجه به تعريف و ستايش [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] (م 1356 ق) از كتاب و عبارت «دام ظلّه» كه پس از نام ايشان ديده مى‌شود بنظر مى‌رسد كه تاريخ صحيح تأليف جلد اول ربيع الثانى 1353ق و جلد دوم صفر الخير سال 1353ق باشد | با توجه به تعريف و ستايش [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] (م 1356 ق) از كتاب و عبارت «دام ظلّه» كه پس از نام ايشان ديده مى‌شود بنظر مى‌رسد كه تاريخ صحيح تأليف جلد اول ربيع الثانى 1353ق و جلد دوم صفر الخير سال 1353ق باشد.<ref>ج 1، ص491 و ج 2، صفحۀ 500</ref> | ||
بنابراین عبارت (ثلاث ماة و ثلاثة و سبعين بعد ألف) صحيح نمى‌باشد و بايد لفظ سبعين تبديل به خمسين شود تا سال تأليف جلد اول به 1353ق تصحيح گردد.<ref>ج 1، ص491</ref> | |||
از زمان تقرير درس [[میرزای شیرازی، محمدحسن | از زمان تقرير درس [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|ميرزاى بزرگ شيرازى]] توسط بعضى از شاگردانش در رسالۀ كوچك حكم لباس مشکوک اطلاع دقيقى در دست نيست اما با توجه به عبارت «دام ظلّه» پس از نام [[میرزای شیرازی، سید محمدحسن|ميرزاى شيرازى]]، در زمان حيات وى تأليف شده است. | ||
==تاريخ انتشار== | ==تاريخ انتشار== | ||
| خط ۹۸: | خط ۸۴: | ||
كتاب موجود از روى نسخۀ اصلى كه شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] آن را نوشته است چاپ شده است. و از صفحۀ 487 جلد دوم از روى نوشته‌هاى آقا | كتاب موجود از روى نسخۀ اصلى كه شيخ [[آملی، محمدتقی|محمدتقى آملى]] آن را نوشته است چاپ شده است. و از صفحۀ 487 جلد دوم از روى نوشته‌هاى آقا ضياء‌الدين آملى فرزند وى تكميل شده است. رسالۀ كوچك لباس مشکوک نيز توسط آقا ضياء‌الدين آملى استنساخ و از روى آن چاپ شده است. | ||
==مطالب== | ==مطالب== | ||
| خط ۱۰۷: | خط ۹۳: | ||
در مكاسب محرمه در مبحث كلّى مبادلۀ عين با مال مثل بيع و نظائر آن و نقل منافع مثل اجاره و در انتها نيز بحث جوائز سلطان مفصّلا مطرح شده است. | در مكاسب محرمه در مبحث كلّى مبادلۀ عين با مال مثل بيع و نظائر آن و نقل منافع مثل اجاره و در انتها نيز بحث جوائز سلطان مفصّلا مطرح شده است. | ||
در جلد دوم، قسمت ديگرى از كتاب البيع از بحث بيع فضولى تا اشتراط علم به مقدار ثمن و مثمن و همين طور رسالۀ مختصر و كوچك لباس | در جلد دوم، قسمت ديگرى از كتاب البيع از بحث بيع فضولى تا اشتراط علم به مقدار ثمن و مثمن و همين طور رسالۀ مختصر و كوچك لباس مشکوک آورده شده است. | ||
متأسفانه ساير مباحث كتاب البيع و كتاب خيارات تقرير و تدوين نشده است. مطالب باقى مانده از كتاب البيع حدود 17 مسألۀ فقهى است كه مباحث مهمى نظير بيع كلى در ذمّه، مسألۀ حرمت احتكار در ميان آنان وجود دارد كه براى يافتن نظر [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] مى‌توان به «منية الطالب» مراجعه نمود. | متأسفانه ساير مباحث كتاب البيع و كتاب خيارات تقرير و تدوين نشده است. مطالب باقى مانده از كتاب البيع حدود 17 مسألۀ فقهى است كه مباحث مهمى نظير بيع كلى در ذمّه، مسألۀ حرمت احتكار در ميان آنان وجود دارد كه براى يافتن نظر [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] مى‌توان به «منية الطالب» مراجعه نمود. | ||
| خط ۱۱۶: | خط ۱۰۲: | ||
كتاب المكاسب و البيع مجموعه‌اى از ابتكارات [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] «قده» است كه حاصل فكر عميق و دقت نظر فوق العادۀ اين فقيه بزرگوار است كه در اين جا به مختصرى از آن اشاره مى‌شود. | كتاب المكاسب و البيع مجموعه‌اى از ابتكارات [[نائینی، محمدحسین|محقق نائينى]] «قده» است كه حاصل فكر عميق و دقت نظر فوق العادۀ اين فقيه بزرگوار است كه در اين جا به مختصرى از آن اشاره مى‌شود. | ||
اگر چه بر حسب اعتبار و قرارداد، كسب و تجارت را به اقسام چهارگانۀ حرام، مكروه، مندوب و مباح تقسيم مى‌كنند اما [[نایینی، محمدحسین|مرحوم نائينى]] كسب و تجارت را به عنوان اولى و بدون سبب و عارضه‌اى واجب نمى‌دانند | اگر چه بر حسب اعتبار و قرارداد، كسب و تجارت را به اقسام چهارگانۀ حرام، مكروه، مندوب و مباح تقسيم مى‌كنند اما [[نایینی، محمدحسین|مرحوم نائينى]] كسب و تجارت را به عنوان اولى و بدون سبب و عارضه‌اى واجب نمى‌دانند.<ref>ج 1، ص5</ref> | ||
وى تعريف بيع را ممكن نمى‌دانند و تعاريف را تقريبى و غير دقيق مى‌دانند و مى‌نويسند: | وى تعريف بيع را ممكن نمى‌دانند و تعاريف را تقريبى و غير دقيق مى‌دانند و مى‌نويسند: | ||
اعلم أنهم ذكروا في تعريف البيع عبائر مختلفة كلّها تعاريف تقريبيّة لا معرفات حقيقيّة لعدم اشتمال البيع على الجنس و الفصل كسائر الماهيات المحدودة بالحدود | اعلم أنهم ذكروا في تعريف البيع عبائر مختلفة كلّها تعاريف تقريبيّة لا معرفات حقيقيّة لعدم اشتمال البيع على الجنس و الفصل كسائر الماهيات المحدودة بالحدود.<ref>ج /1 84</ref> | ||
ايشان حدود سى و دو مورد از مكاسب محرمه را مثل معاملات هياكل عبادات، آلات قمار، رشوه، سحر، غنا، قمار، بيع مصحف و نظائر آن را از آن جهت كه استطردا مورد بحث واقع شده‌اند، كنار گذاشته و مورد بررسى قرار نمى‌دهد. وى در صفحۀ 5 از جلد اول مى‌نويسد: | ايشان حدود سى و دو مورد از مكاسب محرمه را مثل معاملات هياكل عبادات، آلات قمار، رشوه، سحر، غنا، قمار، بيع مصحف و نظائر آن را از آن جهت كه استطردا مورد بحث واقع شده‌اند، كنار گذاشته و مورد بررسى قرار نمى‌دهد. وى در صفحۀ 5 از جلد اول مى‌نويسد: | ||
إن الفقهاء | إن الفقهاء رضوان‌الله‌عليهم ذكروا في باب المكاسب المحرمة أمورا محرمة لا ربط لها بباب المعاملات كالغيبة و النسية و الكذب استطرادا (فربما يورد عليهم) بأنّه إن كان الغرض هو البحث عما يتعلّق بالمكاسب المحرمة فما وجه هذا الاستطراد؟ | ||
در مسألۀ معاطاة، وى با استناد به سيرۀ قطعى بر عدم فساد معاطاة و همين طور سيرۀ قطعى تا زمان | در مسألۀ معاطاة، وى با استناد به سيرۀ قطعى بر عدم فساد معاطاة و همين طور سيرۀ قطعى تا زمان معصوم عليه‌السلام بر صحت جميع تصرفات، حتى تصرفات متوقف بر ملك، اثبات مى‌نمايند كه معاطاة بيع است و سپس براى اثبات صحت آن به عمومات «أحل الله البيع» و «تجارة عن تراض» و نظائر آن دو استناد مى‌نمايند.<ref>ج /1 128، 129</ref> | ||
==ويژگى‌ها== | ==ويژگى‌ها== | ||
از ويژگى‌هاى كتاب اين كه بسيارى از حواشى به صورت مبهم ذكر شده است و از | از ويژگى‌هاى كتاب اين كه بسيارى از حواشى به صورت مبهم ذكر شده است و از عبارت‌هایى نظير «بعض المحشين في حاشيته» يا «أورده بعض السادة الأجلاء قده».<ref>ج /2 53، 173</ref>استفاده شده كه متأسفانه ناشرين كتاب اين منابع و مآخذ اقوال و نظريات محشين را ذكر ننموده‌اند كه در نتيجه خواننده دچار مشكل مى‌شود. | ||
البته گاهى به اين منابع خود مؤلف اشاره نموده است، | البته گاهى به اين منابع خود مؤلف اشاره نموده است، مثلاًپس از عبارت «بعض مشايخ أستادنا دامت إفاداته» آمده است: هو الشيخ محمدباقرالأصفهانی«قده». و يا پس از عبارت «ما نقل عن بعض الأعاظم «قده»» آمده است: هو العلامة المدقق الميرزا محمد تقي الشیرازی «قده».<ref>ج /2 84، ج /1 65</ref> | ||
از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، تمسك و استمداد مقرر از | از ديگر ويژگى‌هاى كتاب، تمسك و استمداد مقرر از اميرالمؤمنين عليه‌السلام و ائمۀ معصومين عليهم‌السلام در تقرير مطالب كتاب است، به عنوان نمونه وى در صفحۀ 60 از جلد اوّل مى‌نويسد: | ||
هذا ما أفاده الأستاذ دامت إفاداته توضيحا و تلخيصا لما اختاره في تصحيح عمل الأجير في العبادات. (أقول) و المتحصل لي ببركة مولى الأنام مستمدا من فضل | هذا ما أفاده الأستاذ دامت إفاداته توضيحا و تلخيصا لما اختاره في تصحيح عمل الأجير في العبادات. (أقول) و المتحصل لي ببركة مولى الأنام مستمدا من فضل علمه عليه‌السلام في دفع عويصة الإشكال... | ||
و در صفحۀ 64 همان جلد آمده: هذا ما تيسر لي فهمه في هذا المقام بالاستمساك بحبل ولاية باب علم | و در صفحۀ 64 همان جلد آمده: هذا ما تيسر لي فهمه في هذا المقام بالاستمساك بحبل ولاية باب علم العلم عليه‌السلام و الحمد اللّه ولی الإفضال و الإنعام. | ||
از ديگر ويژگى‌ها اضافاتى است كه مقرر به مطالب كتاب نموده است كه با عبارت «لم يذكر في مجلس البحث» به آنها اشاره نموده است، به عنوان نمونه.<ref>ج /2 188، 271</ref> | از ديگر ويژگى‌ها اضافاتى است كه مقرر به مطالب كتاب نموده است كه با عبارت «لم يذكر في مجلس البحث» به آنها اشاره نموده است، به عنوان نمونه.<ref>ج /2 188، 271</ref> | ||
| خط ۱۴۶: | خط ۱۳۲: | ||
==پانويس == | ==پانويس == | ||
<references /> | <references/> | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: فقه و اصول]] | [[رده: فقه و اصول]] | ||
[[رده:مباحث خاص فقه]] | [[رده: مباحث خاص فقه]] | ||
[[رده:معاملات]] | [[رده: معاملات]] | ||