۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دروس في أصول الفقه (توضيح الحلقة الثانية): تفاوت میان نسخه‌ها
دروس في أصول الفقه (توضيح الحلقة الثانية) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۳۰ اوت ۲۰۱۷، ساعت ۱۲:۵۲
، ۳۰ اوت ۲۰۱۷جایگزینی متن - 'محمدباقر' به 'محمد باقر'
جز (جایگزینی متن - 'محمد حسين' به 'محمدحسین') |
جز (جایگزینی متن - 'محمدباقر' به 'محمد باقر') |
||
| خط ۱۰: | خط ۱۰: | ||
|- | |- | ||
|پدیدآورندگان | |پدیدآورندگان | ||
|data-type='authors'|[[صدر، | |data-type='authors'|[[صدر، محمد باقر]] (نويسنده) | ||
[[اشکنانی، محمد حسین]] (شارح) | [[اشکنانی، محمد حسین]] (شارح) | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
«دروس فى اصول الفقه»، اثر عربى محمدحسین اشكنانى، در شرح و توضيح حلقه دوم از حلقات [[صدر، | «دروس فى اصول الفقه»، اثر عربى محمدحسین اشكنانى، در شرح و توضيح حلقه دوم از حلقات [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]] است كه شارح، در آن، از كتاب‌های «المعالم الجديدة» [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]، تقريرات درس استاد شيخ اسد قصير، دروس [[حیدری، کمال|سيد كمال حيدرى]]، تعليقات سيد على اكبر حائرى، شرح شيخ عبدالجبار رفاعى و شرح شيخ محمد بحرانى استفاده كرده است. | ||
== ساختار == | == ساختار == | ||
| خط ۵۷: | خط ۵۷: | ||
2. اصول عمليه: مشتمل بر مباحث عمومى و مقدماتى و مباحث مربوط به خود اصول شامل اصل عملى در مورد فقدان علم اجمالى(استصحاب و برائت)، اصل عملى در مورد وجود علم اجمالى(اشتغال و اقل و اكثر)؛ | 2. اصول عمليه: مشتمل بر مباحث عمومى و مقدماتى و مباحث مربوط به خود اصول شامل اصل عملى در مورد فقدان علم اجمالى(استصحاب و برائت)، اصل عملى در مورد وجود علم اجمالى(اشتغال و اقل و اكثر)؛ | ||
3. خاتمه در بيان تعارض ادله:[[صدر، | 3. خاتمه در بيان تعارض ادله:[[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]، تقسيم فوق را در حلقات اختيار كرده، چرا كه طلاب اين علم، در مرحله سطح، بيشتر نيازمند آگاهى از نحوه به‌كارگيرى قواعد اصولى در فقه هستند، البته ايشان به لحاظ نوع دليليت كه آيا لفظى، عقلى يا تعبّدى است، تقسيم‌بندى ديگرى ارائه داده است كه براى دروس خارج تدوين شده است. | ||
از لوازم يك تقسيم‌بندى مناسب، آوردن عناوين گويا براى هر مبحث است و در اين زمينه، ابتكارات [[صدر، | از لوازم يك تقسيم‌بندى مناسب، آوردن عناوين گويا براى هر مبحث است و در اين زمينه، ابتكارات [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]، به‌خوبى نمايان است. ابتكار [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]، در به‌كارگيرى عناوين جديد را بيشتر در متن حلقات، مى‌توان ديد؛ مثلاً در حلقه دوم، مى‌بينيم كه با گشوده شدن ابواب جديدى از مباحث، عناوين جديدى نيز انتخاب شده است؛ با طرح مبحث حكم‌شناسى، به‌عنوان يك بحث تمهيدى، عناوين زير آمده است: | ||
«الحكم الشرعى و تقسيمه»؛ | «الحكم الشرعى و تقسيمه»؛ | ||
| خط ۷۷: | خط ۷۷: | ||
بايد گفت: همه اين عناوين، نتيجه تمركز بر مباحثى است كه پيش‌تر نزد اصوليون، به‌طور پراكنده و ضمنى مطرح مى‌شده است و هيچ‌گاه خواننده نمى‌توانست از مطالعه فهرست كتاب‌ها و جست‌وجو در عناوين، چيزى راجع به آنها بيابد. | بايد گفت: همه اين عناوين، نتيجه تمركز بر مباحثى است كه پيش‌تر نزد اصوليون، به‌طور پراكنده و ضمنى مطرح مى‌شده است و هيچ‌گاه خواننده نمى‌توانست از مطالعه فهرست كتاب‌ها و جست‌وجو در عناوين، چيزى راجع به آنها بيابد. | ||
[[صدر، | [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]، در اين كتاب، اصطلاحات جديدى را نيز مطرح نموده است كه برخى از آنها به عناوين راه يافته و برخى، راه نيافته‌اند كه به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم: | ||
1. عناصر مشتركه: در تعريف علم اصول و پس از آن، در موارد ديگرى، اين اصطلاح را به كار گرفته‌اند و مرادشان، آن دسته از قواعد كلى است كه صلاحيّت ورود در استنباط هر باب از ابواب علم فقه را دارد؛ | 1. عناصر مشتركه: در تعريف علم اصول و پس از آن، در موارد ديگرى، اين اصطلاح را به كار گرفته‌اند و مرادشان، آن دسته از قواعد كلى است كه صلاحيّت ورود در استنباط هر باب از ابواب علم فقه را دارد؛ | ||
| خط ۸۳: | خط ۸۳: | ||
2. عناصر خاصّه: مرادشان آن دسته از قواعد مورد استفاده در عمليات استنباط است كه به استنباط احكام شرعى معينى مربوط است، مانند علم به وثاقت زراره كه در سند روايات خاصى آمده است؛ | 2. عناصر خاصّه: مرادشان آن دسته از قواعد مورد استفاده در عمليات استنباط است كه به استنباط احكام شرعى معينى مربوط است، مانند علم به وثاقت زراره كه در سند روايات خاصى آمده است؛ | ||
3. ادلّه محرزه: در تقسيم و عنوان برخى مباحث، اين اصطلاح را به كار گرفته‌اند و مرادشان آن دسته از ادلّه استنباط است كه حيثيّت كشف از وجود حكم واقعى را دارند، چه كشف قطعى و چه كشف ظنّى؛ بنابراين، ادله محرزه در اصطلاح [[صدر، | 3. ادلّه محرزه: در تقسيم و عنوان برخى مباحث، اين اصطلاح را به كار گرفته‌اند و مرادشان آن دسته از ادلّه استنباط است كه حيثيّت كشف از وجود حكم واقعى را دارند، چه كشف قطعى و چه كشف ظنّى؛ بنابراين، ادله محرزه در اصطلاح [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]، اعم از امارات در اصطلاح مشهور است؛ | ||
4. تزاحم حفظى: نوعى تزاحم در مقابل حفظ تشريعى از سوى شارع تصوّر كرده‌اند كه كاملاً متفاوت از تزاحم ملاكى و تزاحم امتثالى است، البته اصطلاحات ديگرى هم از قبيل تحفظ، حق الطاعة، قطع ذاتى و قطع موضوعى، تنوين و تنكير و تنوين تمكن، وسايل اثبات وجدانى و تعبّدى، تعارض مستقر و غير مستقر نيز ديده مى‌شود كه مجال توضيح آنها نيست. | 4. تزاحم حفظى: نوعى تزاحم در مقابل حفظ تشريعى از سوى شارع تصوّر كرده‌اند كه كاملاً متفاوت از تزاحم ملاكى و تزاحم امتثالى است، البته اصطلاحات ديگرى هم از قبيل تحفظ، حق الطاعة، قطع ذاتى و قطع موضوعى، تنوين و تنكير و تنوين تمكن، وسايل اثبات وجدانى و تعبّدى، تعارض مستقر و غير مستقر نيز ديده مى‌شود كه مجال توضيح آنها نيست. | ||
[[صدر، | [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]، در مباحث اصولى، ابتكارات و نوآورى‌هايى هم دارد كه عبارتند از: | ||
1. تقسيم‌بندى جديد مباحث اصولى؛ | 1. تقسيم‌بندى جديد مباحث اصولى؛ | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
4. دليليت و دلالت سيره؛ | 4. دليليت و دلالت سيره؛ | ||
5. تفسير وضع: ايشان، به مسلك قرن اكيد معتقدند؛ بر اساس اين مسلك كه مختار [[صدر، | 5. تفسير وضع: ايشان، به مسلك قرن اكيد معتقدند؛ بر اساس اين مسلك كه مختار [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]] است، بايد گفت: وضع، ناشى از قانون تكوينى حاكم بر ذهن بشر است و آن قانون، چنين است كه هر گاه دو چيز در ذهن انسان ارتباط شديد و اكيد پيدا كنند، تصور يكى، موجب تصور ديگرى مى‌شود. بر اساس اين مسلك، در تفاوت وضع تعيينى و تعيّنى، گفته مى‌شود كه هر گاه قرن اكيد، بر اساس عامل كمى(كثرت استعمال) باشد، وضع، تعيّنى و هر گاه بر اساس عامل كيفى باشد، وضع، تعيينى است. | ||
== منابع == | == منابع == | ||
| خط ۱۰۴: | خط ۱۰۴: | ||
1. مقدمه و متن كتاب؛ | 1. مقدمه و متن كتاب؛ | ||
2. المعالم الجديدة، [[صدر، | 2. المعالم الجديدة، [[صدر، محمد باقر|شهيد صدر]]. | ||