۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
كتاب الرجال لتقيالدين الحسن بن علي بن داود حلي قدسسره و يتقدمه كتاب الرجال لابيجعفر احمد بن ابيعبدالله البرقي رضواناللهعلیه: تفاوت میان نسخهها
كتاب الرجال لتقيالدين الحسن بن علي بن داود حلي قدسسره و يتقدمه كتاب الرجال لابيجعفر احمد بن ابيعبدالله البرقي رضواناللهعلیه (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۷ اوت ۲۰۱۷، ساعت ۱۵:۱۶
، ۷ اوت ۲۰۱۷جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - '[[ابن عقده ، احمد بن محمد|شيخ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعيد بن عبدالرحمان بن زياد]]' به 'شيخ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعيد بن عبدالرحمان بن زياد') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
'''الرجال (تقي الدين حلي)''' تأليف [[تقی الدین حلی، حسن بن علی|شيخ تقى الدين، ابومحمد، حسن بن على بن داود حلى]] | '''الرجال (تقي الدين حلي)''' تأليف [[تقی الدین حلی، حسن بن علی|شيخ تقى الدين، ابومحمد، حسن بن على بن داود حلى]] از علماى بزرگ شيعه در قرن هفتم هجرى. | ||
==موضوع== | ==موضوع== | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
علم رجال و معرفى راويان احاديث ائمه عليهمالسلام و بيان اعتبار و عدم اعتبار آنها. | علم رجال و معرفى راويان احاديث ائمه عليهمالسلام و بيان اعتبار و عدم اعتبار آنها. | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در اين كتاب با استفاده از منابع غنى، قديمى و معتبر علم رجال و با شيوهاى نو و ابتكارى در ترتيب روات به ترتيب حروف الفبا و بيان آدرس مستند خود به صورت رمز، مجموعهاى ارزشمند و گرانبها را بوجود آورده است. | ||
==ارزش و اعتبار== | ==ارزش و اعتبار== | ||
كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] از كتابهاى رجالى معتبر شيعه در آغاز قرن هشتم هجرى به شمار مىآيد و با توجه به نسخهها و منابع معتبرى كه در اختيار مؤلف اين كتاب بوده از ارزش و اعتبار خاصى برخوردار شده است. | ||
==سخنان علما== | ==سخنان علما== | ||
[[شهيد ثانى]] درباره اين كتاب مىفرمايد: «كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[شهيد ثانى]] درباره اين كتاب مىفرمايد: «كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] از تأليفات مهم و از تحقيقات ارزشمند ايشان به شمار مىآيد. | ||
وى در اين كتاب شيوهاى نو و ابتكارى را به كار گرفته كه تا آن زمان ميان اصحاب سابقه نداشته است.هر كس آن كتاب را مطالعه نمايد بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد يافت». | وى در اين كتاب شيوهاى نو و ابتكارى را به كار گرفته كه تا آن زمان ميان اصحاب سابقه نداشته است.هر كس آن كتاب را مطالعه نمايد بر ارزش و اعتبار و عظمت مؤلف آن آگاهى خواهد يافت». | ||
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] درباره اين كتاب مىفرمايد: «[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] درباره اين كتاب مىفرمايد: «[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] اين كتاب را به ترتيب حروف الفبا نگاشته است. | ||
وى تمام كتابهاى رجالى قدما كه به دستش رسيده را در كتاب آورده و مستند خود قرار داده است. | وى تمام كتابهاى رجالى قدما كه به دستش رسيده را در كتاب آورده و مستند خود قرار داده است. | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] علاوه بر ترتيبى زيبا و تهذيبى جالب مطالب آن كتابها را نيز آورده است. | ||
وى در اين كتاب فقط نام شخصيتهاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] را آورده و كمتر به متاخرين از ايشان اشاره دارد». | وى در اين كتاب فقط نام شخصيتهاى قبل از [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] را آورده و كمتر به متاخرين از ايشان اشاره دارد». | ||
| خط ۸۱: | خط ۸۱: | ||
با توجه به اينكه دشمنان اهل بيت روايات فراوانى را جعل كردهاند تا راه حق را مشوه سازند چارهاى نمىماند مگر آنكه روات احاديث را شناسايى كنيم تا بتوان روايات صحيح و معتبر را از روايات غير صحيح و غير معتبر جدا ساخت و براى اين مهم راهى نيست مگر مراجعه به علم رجال و علم شناخت مردانى كه روايات اهل بيت را روايت كردهاند. | با توجه به اينكه دشمنان اهل بيت روايات فراوانى را جعل كردهاند تا راه حق را مشوه سازند چارهاى نمىماند مگر آنكه روات احاديث را شناسايى كنيم تا بتوان روايات صحيح و معتبر را از روايات غير صحيح و غير معتبر جدا ساخت و براى اين مهم راهى نيست مگر مراجعه به علم رجال و علم شناخت مردانى كه روايات اهل بيت را روايت كردهاند. | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه كتاب در بارۀ انگيزۀ خود از نگارش اين كتاب مىفرمايد: | ||
«هنگامى كه من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگريستم و سعى بر نجات از تقليد و پيروى از فتاواى نقل شده نمودم، ديدم كه راهى بجز بررسى روايات ائمه هدى عليهمالسلام نيست و آن هم ممكن نيست مگر با استفاده صحيح از قواعد اصولى و توجه به نظريات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحيح و موافق با حق را برگزيد و مخالف آن را رها ساخت. | «هنگامى كه من به اصول فتاواى فقهى و فروع نظرى آن نگريستم و سعى بر نجات از تقليد و پيروى از فتاواى نقل شده نمودم، ديدم كه راهى بجز بررسى روايات ائمه هدى عليهمالسلام نيست و آن هم ممكن نيست مگر با استفاده صحيح از قواعد اصولى و توجه به نظريات اصحاب و فتاواى فرعى آنها، تا بتوان راهى صحيح و موافق با حق را برگزيد و مخالف آن را رها ساخت. | ||
| خط ۹۰: | خط ۹۰: | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در اين كتاب تمام اسامى را به ترتيب حروف الفبا آورده و اين ترتيب را تا آخر حروف هر اسمى رعايت كرده است. | ||
اين شيوه تا آن زمان ميان اصحاب بىسابقه بوده و [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | اين شيوه تا آن زمان ميان اصحاب بىسابقه بوده و [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] اولين رجالى است كه ترتيب كتاب رجال خود را به اين شكل آورده است. | ||
نكته ديگر اينكه [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | نكته ديگر اينكه [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] كتاب خود را در دو بخش آورده است: | ||
بخش اول در ممدوحين و رواتى كه موثق و معتبر شناخته شدهاند. | بخش اول در ممدوحين و رواتى كه موثق و معتبر شناخته شدهاند. | ||
| خط ۱۰۵: | خط ۱۰۵: | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در اين كتاب بر منابع معتبر و اوليه رجالى شيعه استناد كرده است مانند: | ||
#كتاب الرجال نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسى]] . | #كتاب الرجال نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسى]] . | ||
#[[الفهرست (طوسی)|كتاب الفهرست]] | #[[الفهرست (طوسی)|كتاب الفهرست]] نوشته [[طوسی، محمد بن حسن|شيخ طوسى]] [[طوسی، محمد بن حسن|ابوجعفر محمد بن حسن طوسى]] . | ||
#كتاب [[اختيار معرفة الرجال (تحقیق رجایی)|رجال كشى]] نوشته [[کشی، محمد بن عمر|ابوعمرو محمد بن عمر بن عبدالعزيز كشى]] | #كتاب [[اختيار معرفة الرجال (تحقیق رجایی)|رجال كشى]] نوشته [[کشی، محمد بن عمر|ابوعمرو محمد بن عمر بن عبدالعزيز كشى]] . | ||
#كتاب [[رجال النجاشي|رجال نجاشى]] نوشته شيخ ابوالعباس احمد بن على بن احمد نجاشى. | #كتاب [[رجال النجاشي|رجال نجاشى]] نوشته شيخ ابوالعباس احمد بن على بن احمد نجاشى. | ||
#كتاب [[رجال البرقي|رجال برقى]] نوشته [[برقی، احمد بن محمد|ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقى]] . | #كتاب [[رجال البرقي|رجال برقى]] نوشته [[برقی، احمد بن محمد|ابوجعفر احمد بن محمد بن خالد برقى]] . | ||
#كتاب [[رجال ابن غضائرى]] نوشته شيخ ابوالحسن احمد بن ابى عبدالله ال[[غضایری، حسین بن عبیدالله|حسين بن عبيد الله غضائرى]]. | #كتاب [[رجال ابن غضائرى]] نوشته شيخ ابوالحسن احمد بن ابى عبدالله ال[[غضایری، حسین بن عبیدالله|حسين بن عبيد الله غضائرى]]. | ||
#كتاب رجال عقيقى نوشته شريف على بن احمد بن على بن محمد عقيقى. | #كتاب رجال عقيقى نوشته شريف على بن احمد بن على بن محمد عقيقى. | ||
#كتاب رجال [[ابن عقده، احمد بن محمد|ابن عقده]] | #كتاب رجال [[ابن عقده، احمد بن محمد|ابن عقده]] نوشته [[ابن عقده، احمد بن محمد|شيخ ابوالعباس احمد بن محمد بن سعيد بن عبدالرحمان بن زياد]] معروف به [[ابن عقده، احمد بن محمد|ابن عقده]] . | ||
#كتاب رجال [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]] نوشته ابومحمد [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]] نيشابورى. | #كتاب رجال [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]] نوشته ابومحمد [[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]] نيشابورى. | ||
#كتاب رجال ابن عبدون نوشته شيخ ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز معروف به ابن عبدون. | #كتاب رجال ابن عبدون نوشته شيخ ابوعبدالله احمد بن عبدالواحد بن احمد بزاز معروف به ابن عبدون. | ||
| خط ۱۲۳: | خط ۱۲۳: | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] براى كوتاهتر شدن جملات كتاب بسيارى از كلمات را به صورت رمز آورده است كه اينك به برخى از آنها اشاره مىكنيم: | ||
#[[اختيار معرفة الرجال (تحقیق رجایی)|رجال كشى]] - كش | #[[اختيار معرفة الرجال (تحقیق رجایی)|رجال كشى]] - كش | ||
| خط ۱۳۱: | خط ۱۳۱: | ||
#البرقى - قى | #البرقى - قى | ||
#على بن احمد عقيقى - عق | #على بن احمد عقيقى - عق | ||
#[[ابن عقده، احمد بن محمد|ابن عقده]] | #[[ابن عقده، احمد بن محمد|ابن عقده]] - قد | ||
#[[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]] - فش | #[[ابن شاذان، فضل بن شاذان|فضل بن شاذان]] - فش | ||
#ابن عبدون - عب | #ابن عبدون - عب | ||
| خط ۱۴۳: | خط ۱۴۳: | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در مقدمه كتاب سند خود را به هر يك از كتابهاى رجالى كه از آنها در كتاب استفاده كرده و به آنها استناد نموده آورده است تا به اين طريق نقلهاى كتاب همه مستند و معتبر شود و بر اعتبار مطالب كتاب بيفزايد. | ||
==تتمه كتاب== | ==تتمه كتاب== | ||
[[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] در پايان كتاب 17 فصل و 9 تنبيه آورده و در آنها نكات بسيار سودمند و مفيد رجالى را ذكر كرده است مانند اسامى افرادى كه واقفى، فطحى، زيدى، عامى، كيسانى، ناووسى، غلات، ضعيف، مضطرب، منكر، فاسد المذهب، جاعل حديث، لعنت يا نفرين شده و يا مجهول بودهاند و افراد ثقهاى كه از ضعفاء نقل حديث كردهاند را به صورت فهرستهاى جداگانه آورده و در پايان نيز 35 كنيه از روات ضعيف را بر شمرده است. | ||
==نقد كتاب== | ==نقد كتاب== | ||
سيد مصطفى تفرشى در كتاب نقد الرجال درباره اين كتاب مىگويد: «كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | سيد مصطفى تفرشى در كتاب نقد الرجال درباره اين كتاب مىگويد: «كتاب رجال [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] از ترتيب خوبى برخوردار است ولى غلطهاى فراوانى نيز در آن وجود دارد». | ||
مولى عبدالله شوشترى در شرح تهذيب الاحكام درباره اين كتاب مىگويد: | مولى عبدالله شوشترى در شرح تهذيب الاحكام درباره اين كتاب مىگويد: | ||
«كتاب [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | «كتاب [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] را من قابل اعتماد نديدم زيرا اشكالات فراوانى را در آن يافتم مانند اشتباه در نقل سخن قدما و يا بررسى روات و يا تعيين آنها و اين نكته با كمى دقت در اين كتاب آشكار مىشود». | ||
علامه محقق ابوالهدى كلباسى اصفهانى در كتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال» اشتباهات كتاب [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | علامه محقق ابوالهدى كلباسى اصفهانى در كتاب «سماء المقال في تحقيق علم الرجال» اشتباهات كتاب [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] را شمرده و مشخص نموده است. | ||
[[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] مىگويد: «مراد از اشتباهات [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[حر عاملی، محمد بن حسن|شيخ حر عاملى]] در كتاب [[أمل الآمل في علماء جبل عامل|أمل الآمل]] مىگويد: «مراد از اشتباهات [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] اعتراضات ايشان بر [[حلی، حسن بن یوسف|علامه حلى]] است». | ||
[[امین، محسن|سيد محسن امين]] در كتاب اعيان الشيعه مىگويد: دليل اشتباهات كتاب رمزى بودن برخى كلمات است. | [[امین، محسن|سيد محسن امين]] در كتاب اعيان الشيعه مىگويد: دليل اشتباهات كتاب رمزى بودن برخى كلمات است. | ||
| خط ۱۶۷: | خط ۱۶۷: | ||
[[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] مىفرمايد: «دليل اشتباهات كتاب اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». | [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] مىفرمايد: «دليل اشتباهات كتاب اختلاف نسخه و اشتباه نساخ بوده است». | ||
مولى [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|ابوعلى حائرى]] در كتاب «منتهى المقال في الرجال» مىگويد: «احتمالا دليل اشتباهات كتاب بد خط بودن [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | مولى [[مازندرانی حائری، محمد بن اسماعیل|ابوعلى حائرى]] در كتاب «منتهى المقال في الرجال» مىگويد: «احتمالا دليل اشتباهات كتاب بد خط بودن [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] بوده ولى اعتراضات ايشان به علامه اكثرا صحيح بوده است». | ||
اما [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] العلما مىفرمايد: «من خط ايشان را ديدهام، ايشان داراى خطى زيبا بودهاند» و [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] مىفرمايد: «خط [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | اما [[طباطبایی کربلایی، علی بن محمدعلی|صاحب رياض]] العلما مىفرمايد: «من خط ايشان را ديدهام، ايشان داراى خطى زيبا بودهاند» و [[قمی، عباس|شيخ عباس قمى]] مىفرمايد: «خط [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] مانند نامش زيباست». | ||
[[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مىفرمايد: «خط [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] | [[نوری، حسین بن محمدتقی|محدث نورى]] مىفرمايد: «خط [[تقیالدین حلی، حسن بن علی|ابن داود]] مانند نامش زيبا و خوب بوده است و اكثر اصحاب با اين كتاب مانند ديگر كتب رجالى برخورد كردهاند و آن را معتبر دانستهاند». | ||
نتيجه اينكه اين ديدگاه بهتر به نظر مىرسد زيرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ايشان به بسيارى از منابع غنى رجالى، صحيح نيست كه به دليل برخى اشتباهات بخواهيم از اين كتاب دست بكشيم و يا از امتيازات و ويژگيهاى آن محروم شويم و بهتر آن است كه آن را در رديف ديگر كتابهاى رجالى به شمار آورده و در تحقيقات رجالى به آن هم مراجعه شود. | نتيجه اينكه اين ديدگاه بهتر به نظر مىرسد زيرا با توجه به اعتبار و شهرت علمى مؤلف و دسترسى داشتن ايشان به بسيارى از منابع غنى رجالى، صحيح نيست كه به دليل برخى اشتباهات بخواهيم از اين كتاب دست بكشيم و يا از امتيازات و ويژگيهاى آن محروم شويم و بهتر آن است كه آن را در رديف ديگر كتابهاى رجالى به شمار آورده و در تحقيقات رجالى به آن هم مراجعه شود. | ||