درس‌نامه علوم قرآنی سطح 2: تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده در مقدمه کتاب با تقسیم تألیفات علوم قرآنی به چهار دسته، کتاب حاضر را گلچینى از مباحث علوم قرآنى دانسته است که سعى گردیده ضمن طرح مباحث عمده و مهم، ارتباط‍‌ منطقى و زنجیره‌اى میان آنها رعایت شود. از سوى دیگر به جهت پرهیز از افراط‍‌ و تفریط‍‌ در طرح مطالب، سعى بر این بوده است که حد متوسط‍‌، مبناى هر بحث قرار گیرد؛ به‌گونه‌اى که طالبان آشنایى با علوم قرآنى، به‌سادگى و سهولت با مجموعه‌اى از این علوم آشنا گردند<ref>ر.ک: مقدمه، ص24</ref>.  

   

عناوین قرآن، معانی قرآن، وجه نام‌گذاری و عربی بودن قرآن از دیگر مباحث این بخش است. نویسنده درباره عربی بودن قرآن، آن را امری طبیعی می‌داند؛ چراکه پیامبر از میان قومى مبعوث به رسالت گشت که زبانشان عربى بود. این امر منافاتى با رسالت جهانى و دعوت همگانى او، که براى همه عصرها و نسل‌هاست و هدایت‌گرى کتابش که «هدى للنّاس» است، ندارد<ref>ر.ک: همان، ص50</ref>.  

چهار بخش کتاب، یعنی از بخش دوم تا پنجم به تاریخ قرآن اختصاص دارد. وحی، نزول قرآن، تدوین قرآن و قرائات قرآن عناوین این چهار بخش است.  

احرف سبعه از جمله مباحثی است که در بخش قرائات قرآن مطرح شده است. نویسنده با طرح دیدگاه‌های مختلف شیعه و سنی از جمله [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] که می‌گوید در معنای این حدیث نزدیک به چهل قول وجود دارد، در آخر چنین ابراز نظر می‌کند: «واقعیت این است که وقتى در میان طرف‌داران یک نظریه (کسانى که معتقدند منظور از «سبعة أحرف» لغات یا لهجه‌هاى عرب است) از چهل نظریه‌اى که ابراز شده است، چنین آشفتگى و تشتت رأى وجود داشته باشد، چگونه مى‌توان نسبت به اعتبار اصل این حدیث، دل‌ خوش نمود»<ref>ر.ک: همان، ص263 و 266</ref>.

در بخش هفتم، ابتدا موضوع اعجاز قرآن و آیات مربوط به تحدى قرآن و در آخر نیز ابعاد اعجاز قرآن کریم مطرح شده است. قرآن از ابعاد و زوایاى مختلف معجزه است و اعجاز آن اختصاصى به فصاحت و بلاغت ندارد. برخى از این ابعاد را قرآن خود به‌صراحت بیان نموده و در مورد آنها «تحدى» کرده است. برخى دیگر از وجوه اعجاز نیز وجود دارند که در مورد آنها تحدى خاصى در قرآن صورت نگرفته است. نویسنده معتقد است که هیچ‌کس نمى‌تواند مدعى بررسى همه‌جانبه ابعاد اعجاز قرآن باشد؛ چراکه مسلماً بسیارى از رموز و شگفتى‌هاى قرآن بر ما هنوز پوشیده مانده است. شاید بتوان گفت: حصر و برشمردن همه وجوه اعجاز قرآن و بازشناسى دقیق آنها، خود اعجازى دیگر است<ref>ر.ک: همان، ص363</ref>.

در نهمین فصل کتاب مسئله محکم و متشابه مورد بررسی قرار گرفته است. این مسئله داراى چنان اهمیت و ارزشى است که هر مفسر قرآن کریم در جاى‌جاى این کتاب الهى، توجه به آن را براى خود لازم دانسته و غفلت از آن را موجب پیدایش انحراف در تفسیر قرآن مى‌داند. قرآن به‌عنوان یک مجموعه به‌هم‌پیوسته و یکدست - که به‌تصریح خود هیچ‌گونه اختلاف و ناهماهنگى در آیاتش وجود ندارد - به دو بخش محکم و متشابه تقسیم مى‌گردد. بعضى از آیات، آیات مادر، اساسى و مرجع هستند و بخشى دیگر نیازمند ارجاع به دسته اول. ازاین‌روست که نظر استقلالى به آیات دسته دوم در تفسیر قرآن، انسان را به‌کلى از مسیر صحیح فهم قرآن منحرف مى‌سازد و ناخواسته در جهتى مخالف با کتاب خدا قدم برمى‌دارد<ref>ر.ک: همان، ص441</ref>.

==وضعیت کتاب==