پرش به محتوا

شرح توحيد الصدوق: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۶ اوت ۲۰۱۷
جز
جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف'
جز (جایگزینی متن - 'ىالدين' به 'ى‌الدين')
جز (جایگزینی متن - 'مولف' به 'مؤلف')
خط ۴۳: خط ۴۳:




«شرح التوحيد الصدوق» نوشتۀ عالم ربانى قاضى سعيد محمد بن محمد مفيد قمى از اعلام قرن 11و 12 قمرى، شرحى است بر رسالۀ توحيد مرحوم صدوق كه مولف در آن به گرد آورى احاديث مربوط به توحيد و آنچه كه به آن مرتبط است، يعنى صفات، اسماء و افعان ضمن 67 باب الهى پر داخته است. اين رساله به نامهاى «التوحيد، توحيد صدوق و توحيد ابن بابويه» معروف است. بر اين رساله شروح متعددى نوشته شده است اما يكى از بهترين شروح، شرح قاضى سعيد است. شرح قاضى به خاطر عمق و سعه پژوهش در محتواى روايات و معارف شيعه مورد استفاده و استناد علما قرار گرفت. حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] در غالب كتابهايشان از اين كتاب استفاده نموده‌اند. ايشان در همين رابطه مى فرمايند «هو (كتاب شرح توحيد صدوق) من اعظم مصنفات ذلك المعارف و ارفع كتب الشيعه فى المعارف و ليس عندنا منه الا الجزء الثالث الذى استعدت لزيادته بعد ما شرعت فى تلك المسودات.[1]»
«شرح التوحيد الصدوق» نوشتۀ عالم ربانى قاضى سعيد محمد بن محمد مفيد قمى از اعلام قرن 11و 12 قمرى، شرحى است بر رسالۀ توحيد مرحوم صدوق كه مؤلف در آن به گرد آورى احاديث مربوط به توحيد و آنچه كه به آن مرتبط است، يعنى صفات، اسماء و افعان ضمن 67 باب الهى پر داخته است. اين رساله به نامهاى «التوحيد، توحيد صدوق و توحيد ابن بابويه» معروف است. بر اين رساله شروح متعددى نوشته شده است اما يكى از بهترين شروح، شرح قاضى سعيد است. شرح قاضى به خاطر عمق و سعه پژوهش در محتواى روايات و معارف شيعه مورد استفاده و استناد علما قرار گرفت. حضرت [[امام خمينى(ره)|امام خمينى]] در غالب كتابهايشان از اين كتاب استفاده نموده‌اند. ايشان در همين رابطه مى فرمايند «هو (كتاب شرح توحيد صدوق) من اعظم مصنفات ذلك المعارف و ارفع كتب الشيعه فى المعارف و ليس عندنا منه الا الجزء الثالث الذى استعدت لزيادته بعد ما شرعت فى تلك المسودات.[1]»


مولف بر اساس سيطرۀ علمى كه بر آثار عرفانى داشته، توانسته است از اين آثار براى شرح روايات معرفتى بهترين استفاده را نمايد. او از آثار شيخ اكبر همچون فصوص و فتوحات و از مفاتح الغيب قرنوى و شرح آن مصباح الانس و شروح فصوص استفاده نموده است و به جرئت مى توان گفت كه قاضى سعيد يكى از بزرگان عرفاى شيعه است و كمتر كسى همچون او توانسته است از روايات معرفتى شيعه رمز گشائى كند.
مؤلف بر اساس سيطرۀ علمى كه بر آثار عرفانى داشته، توانسته است از اين آثار براى شرح روايات معرفتى بهترين استفاده را نمايد. او از آثار شيخ اكبر همچون فصوص و فتوحات و از مفاتح الغيب قرنوى و شرح آن مصباح الانس و شروح فصوص استفاده نموده است و به جرئت مى توان گفت كه قاضى سعيد يكى از بزرگان عرفاى شيعه است و كمتر كسى همچون او توانسته است از روايات معرفتى شيعه رمز گشائى كند.


== ساختار كتاب ==
== ساختار كتاب ==




قاضى سعيد در جلد اول اين اثر به شرح احاديث بابهاى اول و دوم كتاب توحيد صدوق پرداخته و به ارائه ديدگاههاى مختلف و نقد و بررسى آنها مبادرت ورزيده است. موضوعات مختلف فلسفى و كلامى مرتبط با موضوع را متعرض گشته و از مشربهاى ذوقى و عرفانى و به ويژه تاويل احاديث طبق يافته هاى خويش بهره هاى فراوانى برده است. وى در كنار تمسك به آيات قرآنى و احاديث معصومان(ع) به سخنان بسيارى از متقدمين و متاخرين استناد مى جويد. يكى از معضلات و نقايص اثر حاضر آن است كه شارح در مواردى احاديث را نقل به معنا نموده و لفظ و عبارت اصلى حديث را ذكر نمى نمايد. با آنكه ظاهر عبارت موهم آن است كه وى عين عبارت حديث را نقل كرده است. در اثر حاضر از امورى كه بسيار مورد توجه مولف است، پرداختن به مبحث صفات الهى و تلاش در جهت رد ديدگاه كسانى است كه به عينيت صفات با ذات يا زيادت صفات بر ذات قائلند. وى در اثبات نظريه خويش به احاديث فراوانى استناد مى نمايد.  
قاضى سعيد در جلد اول اين اثر به شرح احاديث بابهاى اول و دوم كتاب توحيد صدوق پرداخته و به ارائه ديدگاههاى مختلف و نقد و بررسى آنها مبادرت ورزيده است. موضوعات مختلف فلسفى و كلامى مرتبط با موضوع را متعرض گشته و از مشربهاى ذوقى و عرفانى و به ويژه تاويل احاديث طبق يافته هاى خويش بهره هاى فراوانى برده است. وى در كنار تمسك به آيات قرآنى و احاديث معصومان(ع) به سخنان بسيارى از متقدمين و متاخرين استناد مى جويد. يكى از معضلات و نقايص اثر حاضر آن است كه شارح در مواردى احاديث را نقل به معنا نموده و لفظ و عبارت اصلى حديث را ذكر نمى نمايد. با آنكه ظاهر عبارت موهم آن است كه وى عين عبارت حديث را نقل كرده است. در اثر حاضر از امورى كه بسيار مورد توجه مؤلف است، پرداختن به مبحث صفات الهى و تلاش در جهت رد ديدگاه كسانى است كه به عينيت صفات با ذات يا زيادت صفات بر ذات قائلند. وى در اثبات نظريه خويش به احاديث فراوانى استناد مى نمايد.  


قاضى سعيد در صفات حق قائل است: اثبات صفات مقتضى آن است كه آنها زائد بر ذات باشند، لذا معنى ندارد كه براى حضرت حق اثبات اوصاف نماييم. بلكه كمال توحيد سلب صفات از اوست و معناى الله عالم انه ليس بجاهل و معناى الله حى انه ليس بميت است. او اين حرف را به استاد ملا رجبعلى تبريزى نسبت داده است. او در ذيل روايات متعددى از اين كتاب اين نظريه را متذكر شده و گاه با رواياتى به آنها استناد مى كند.
قاضى سعيد در صفات حق قائل است: اثبات صفات مقتضى آن است كه آنها زائد بر ذات باشند، لذا معنى ندارد كه براى حضرت حق اثبات اوصاف نماييم. بلكه كمال توحيد سلب صفات از اوست و معناى الله عالم انه ليس بجاهل و معناى الله حى انه ليس بميت است. او اين حرف را به استاد ملا رجبعلى تبريزى نسبت داده است. او در ذيل روايات متعددى از اين كتاب اين نظريه را متذكر شده و گاه با رواياتى به آنها استناد مى كند.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش